Φυσικά φυτοφάρμακα

H Γαλλία άνοιξε το δρόμο

Απλές διαδικασίες για φυσικά φυτοφάρμακα

Του Ηλία Εμμανουηλίδη

400 λ.

Ευκαιρία, για τη χώρα μας, ανάπτυξης καινοτομικών φυσικών αντιπαρασιτικών σκευασμάτων 

Με πολιτική απόφαση και απλή υπουργική διάταξη εγκρίθηκε στη Γαλλία πολυδύναμο φυτοφάρμακο με βάση εκχύλισμα τσουκνίδας· το θέμα παρουσιάστηκε σε προηγούμενα φύλλα της Agrenda.

Η ισχύουσα στη χώρα μας νομοθεσία για τη χορήγηση έγκρισης εμπορίας σκευασμάτων «χαμηλού κινδύνου» είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και απαιτητική. Έτσι καμία αίτηση δεν υπεβλήθη, παρά την ύπαρξη στη χώρα μας σημαντικών φαρμακευτικών και άλλων φυτών που μπορούν να χρησιμεύσουν ως βάση για φυτοφάρμακα χαμηλού κινδύνου. Ανάλογη νομοθεσία ισχύει και στις άλλες χώρες της Ε.Ε. γεγονός που εμπόδιζε την ανάπτυξη φυσικών φυτοφαρμάκων. Η Γαλλική πολιτική απόφαση για δραστική απλούστευση της νομοθεσίας για τα φυσικά φυτοφάρμακα είναι συνέπεια της πίεσης οικολογικών οργανώσεων και ιδιαίτερα της κίνησης “Ecophyto 2018”.

Απαγορευτικές απαιτήσεις

Η χορήγηση έγκρισης κυκλοφορίας σε σκευάσματα που περιέχουν δραστικές ουσίες που χαρακτηρίζονται ή θεωρούνται «χαμηλού κινδύνου» θεσμοθετήθηκε στη χώρα μας με την υπουργική απόφαση ΦΕΚ 209  Β’/17 Φεβρουαρίου 2005.

Σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση οι έλεγχοι για εμπορία φυτοπροστατευτικών προϊόντων που έχουν ως βάση εκχυλίσματα φυτών πρέπει να ακολουθούν την κατευθυντήρια οδηγία της Επιτροπής SANCO 10472/2003. Η οδηγία αυτή προβλέπει απαιτήσεις που είναι αδύνατον να εκπληρωθούν από σκευάσματα που αποτελούνται από εκχυλίσματα φυτών με πλήθος δραστικών ουσιών σε κυμαινόμενα ποσοστά, ανάλογα τις επικρατούσες εδαφοκλιματικές συνθήκες κλπ.

Εκτός τόπου

Η οδηγία SANCO 10472/2003 για τα σκευάσματα χαμηλού κινδύνου απαιτεί πλήρη αναγνώριση της δραστικής ουσίας, όπως χημική δομή και μοριακή μάζα, ποσοστά σε γραμμάρια ανά κιλό σκευάσματος, αδρανείς ουσίες και πρόσθετα με τα χημικά μόρια, δομές κλπ.

Ακόμη απαιτείται διαλυτότητα και σταθερότητα της δραστικής ουσίας στο νερό και κατά την αποθήκευση. Τοξικολογικές μελέτες, υπολείμματα στο περιβάλλον, ανά καλλιέργεια εφαρμογής με αποτελεσματικότητα. Περιγραφή αναλυτικής χημικής μεθόδου προσδιορισμού περιεκτικότητας της δραστικής ουσίας, κλπ.

Οι παραπάνω απαιτήσεις προσιδιάζουν για τον έλεγχο χημικών αντιπαρασιτικών σκευασμάτων με ένα ή περισσότερα χημικά μόρια, ως δραστικές ουσίες. Είναι εκτός τόπου για φυτοφαρμακευτικά σκευάσματα από εκχυλίσματα φυτών.

Ευκαιρία για την Ελλάδα

Ο Υφυπουργός αγροτικής ανάπτυξης αρμόδιος για τη φυτική παραγωγή κ. Ι. Κουτσούκος θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά την εφαρμογή της γαλλικής πρωτοβουλίας στη χώρα μας που θα επιτρέψει ανάπτυξη καλλιεργειών φυτοπροστατευτικών φυτών (κατά τα πρότυκα των ενεργειακών φυτών) και βιομηχανίας παρασκευής φυσικών φυτοφαρμάκων. Θα μειωθούν οι εισαγωγές χημικών φυτοφαρμάκων, θα μειωθεί η χημική ρύπανση στο περιβάλλον και όχι μόνο, θα υπάρξουν νέες καλλιεργητικές ευκαιρίες για τους αγρότες και τέλος θα ωφεληθεί τα μέγιστα η βιολογική γεωργία.

Για τα παραπάνω οι γνώσεις υπάρχουν, επιχειρήσεις ενδιαφέρονται (Για παράδειγμα επ. καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου κ. Μπιλάλης, εταιρεία Vioryl, κλπ).  

Συμπτώματα προσβολών στους φοίνικες

Το σύνηθες ερώτημα στις προσβολές των φοινίκων από το κόκκινο σκαθάρι Rhynchophorus ferrugineus ποιά είναι τα συμπτώματα. Το έντομο «επισκέπτεται» τον φοίνικα και συχνά δεν αφήνει εμφανές επισκεπτήριο. Υπάρχουν κάποια σημάδια αλλά μπορεί να έχουμε προσβολή χωρίς κανένα εξωτερικό σύμπτωμα.

Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα:

·         Στα φύλλα : Έχουμε συχνά φαγώματα στα φύλλα όπως :

1.   Στις άκρες φαγωμένη ή ακραία μύτη (μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες)

2.   Φαγωμένα πλάγια φύλλα (φωτο)

3.   Φαγωμένα φύλλα κορυφής. Επειδή είναι τρυφερά συνήθως το φάγωμα είναι έντονο και απογυμνώνουν το στέλεχος του φύλλου (φωτο1) και μερικές φορές και το στέλεχος του φυτού. (φωτο2)

4.    Οπές  στην βάση του φύλλου . (διαμέτρου ενός δακτύλου) Συχνά οφείλονται και σε άλλες αιτίες.

5.   Απώλεια στήριξης των φύλλων. Σε αυτό οφείλονται συχνά το «ξεχώρισμα» μεταξύ των διαφορετικών στοιβάδων φύλλων και μερική ανομοιομορφία σχήματος.

6.   Έντονη άσχημη οσμή (τότε συνήθως ο φοίνικας έχει καταστραφεί !)

Αν πιθανολογούμε ότι έχουμε προσβολή ή έχουμε δει συμπτώματα, καλό είναι άμεσα να κάνουμε «παράθυρο» επισκέψεως στην στεφάνη του φυτού.

Κόβουμε (καλύτερα ένας επαγγελματίας που θα κάνει έντεχνα την εργασία και θα αντιληφθεί το μέγεθος της προσβολής)  λοιπόν μια ομάδα φύλλων ώστε να φτάσουμε κοντά στην «κορυφή-καρδιά» των φύλλων.

Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε σαφή γνώση τι γίνεται εκεί και θα βρούμε πιθανά όλα τα στάδια του εντόμου και έντονα τα συμπτώματα της προσβολής. Ότι κόβουμε και έχει φρέσκια πληγή καλό είναι να το προστατεύουμε με ένα σκεύασμα για να μην είναι πύλη εισόδου από σκαθάρια. Και τα κομμένα να ψεκάζονται ώστε να μην είναι σημείο επιμόλυνσης άλλων φυτών. Αν ο φοίνικας είναι ψηλός καλό είναι να βάλουμε μία μόνιμη σωλήνωση για να κάνουμε τις μελλοντικές εφαρμογές.

        Το μέγεθος της προσβολής, εξαρτάται από το σημείο εισόδου του σκαθαριού τη γενική υγεία του φοίνικα, τον αριθμό των εντόμων που προσβάλουν και τα μέτρα «διαχείρισης» του φυτού.

         Όταν έχουμε προσβολή  και γνωρίζουμε και τον βαθμό αυτής πρέπει να οργανωθεί  ένα σχέδιο δράσης και προστασίας του φυτού με τα μέσα που διαθέτουμε (φυτουγειονομικές μέθοδοι καθαρισμού της προσβολής και μέθοδοι προστασίας

Συνήθεις ερωτήσεις για το Κόκκινο Σκαθάρι:

Έχω προσβολή;

Ø  Αν έχετε ένα από τα παραπάνω συμπτώματα

Ø  Αν μετά το παράθυρο δείτε τις μορφές του σκαθαριού, τα ακμαία να φτάνουν τα 5cm αλλά συνήθως είναι μεταξύ 2-5cm ακμαία, λάβρες, πούπες .

Ø  Πιθανά αν η προσβολή να είναι έντονη να έχουμε και ήχο δράσης από το εσωτερικό των εντόμων  

   Τι κάνει το σκαθάρι στους φοίνικες;

Ø     Το σκαθάρι γεννάει στον φοίνικα και την κύρια ζημιά την κάνει η λάβρα του, για να τραφεί δημιουργεί στοές που προσεγγίζουν την «καρδιά» του φυτού διότι είναι η «πηγή» των σακχάρων που τρέφεται. Όταν φαγωθεί το μερίστωμα ο φοίνικας έχει πλέον πεθάνει. Τότε συνήθως τα σάκχαρα αρχίζουν να ζυμώνονται και κυριαρχεί άσχημη οσμή. Το σκαθάρι ταξιδεύει χιλιόμετρα για να βρει το φυτό και γι’ αυτό δεν μπορούμε να αφήνουμε τα φυτά στην τύχη τους. 

 Ποια είναι η ιστορία μίας προσβολής;

Ø  Η ζημιά είναι μεγαλύτερη όταν η προσβολή γίνει από την κορυφή, οπότε η διαδρομή αυτή προς το μερίστωμα είναι συντομότερη. Τότε τα φύλλα της κορυφής είναι φαγωμένα και αν είναι έντονη η προσβολή αφαιρούνται με μικρή δύναμη. Οι φοίνικες που έχουν «χτυπηθεί» από την περιφέρεια υποφέρουν λιγότερο.

Τι είναι οι νηματώδεις;

Ø      Είναι μικροί οργανισμοί. Οι συγκεκριμένοι Steinernema carpocapsae καταστρέφουν τα έντομα χωρίς να δημιουργούν κανέναν πρόβλημα σε άλλα όντα όπως θηλαστικά. Καταστρέφουν κύρια τις λάβρες που αυτές κάνουν την μεγαλύτερη ζημιά στο φυτό. Έχουν το μειονέκτημα ότι έχουν μικρή περίοδο επιβίωσης(ένα μήνα περίπου με διάρκεια που εξαρτάται  από την υγρασία και την θερμοκρασία) και για να είναι αποτελεσματικοί χρειάζονται συνεχείς επαναλήψεις. 

Ποια είναι η καλύτερη καταπολέμηση χημική ή βιολογική;

Με βάση τις έρευνες έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα με λίγο καλύτερα αποτελέσματα αυτά των νηματωδών.  Καλά αποτελέσματα έχει δώσει και συνδυασμός νηματωδών με 2 χρήσεις εντομοκτόνων.

Είναι όλα «όπλα» στην δράση ενάντια στο Σκαθάρι..

Προσωπικά προτιμώ την βιολογική λύση διότι η ποσότητα των χημικών για να είναι αποτελεσματικά είναι αρκετά μεγάλη και πρέπει να προστατεύουμε και τον χρήστη.

Τι κάνω όταν διαπιστώσω ότι ο φοίνικας μου προσβλήθηκε;

Ø   Καλό είναι προληπτικά να προστατεύεται το φοίνικα σας.

Αν έχει προσβληθεί όμως καλό είναι να :

§  Ενημερώσετε τον φυτουγειονομικό ελεγκτή της περιοχής σας

§  Ακολουθήσετε πιστά τις οδηγίες

§  Ειδοποιήσετε τους γείτονες, ώστε να προστατεύσουν τα φυτά τους.

§  Συνεργαστείτε με έναν επαγγελματία του είδους, ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη διαχείριση. Πρόχειρες λύσεις ή άστοχες ενέργειες μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερο πρόβλημα.

Υπάρχει προοπτική ή θα πεθάνουν όλοι οι φοίνικες;

Ø  Υπάρχει σημαντική έρευνα και προσπάθεια παγκόσμια όπως η χρήση μύκητα Bouveria και σύντομα θα υπάρχουν νέα όπλα καταπολέμησης.

Ένα τυπικό σχέδιο δράσης και καταπολέμησης;

Ø  Προληπτικά έκχυση νηματωδών στην καρδιά του φυτού. Η συχνότητα εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και τις πτήσεις του εντόμου που καταγράφονται από τις υπηρεσίες.

Αν έχει προσβληθεί :

1.   δημιουργία «παραθύρου» και έλεγχο του μεγέθους προσβολής

2.   καταπολέμηση με χημικά η βιολογικά σκευάσματα(Αυτή την περίοδο δεν υπάρχει άδεια για χημικά οπότε επιτρέπεται η χρήση μονο νηματωδων)

Αν η προσβολή είναι έντονη μπορεί να γίνει φυτουγειονομική αφαίρεση της προσβολής (με δενδροχειρουργίκή)

        Τι μπορούμε να κάνουμε προληπτικά;

Ø  Αφού έχουμε μια επαγγελματική συμβουλή και σχέδιο πρέπει να προχωρήσουμε στο φυτό με συνέπεια δρ.

        Οι παγίδες δουλεύουν;

Υπάρχουν πολλές απόψεις συχνά διαφορετικές για την αποτελεσματικότητα τους, όταν χρησιμοποιούνται από ερασιτέχνες. Μπορεί να δημιουργούν προβλήματα αν δεν βρίσκονται σε απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρα από τον φοίνικα σας, αλλιώς μπορεί να επισκεφτούν όχι την παγίδα αλλά το αγαπημένο τους δένδρο.

Ανάλογα άρθρα
Biokipos - Bioprasino.gr: Δεντροχειρουργική για τους φοίνικες
 Σώστε τους φοίνικες

Biokipos - Bioprasino.gr: Σώστε τους φοίνικες 2

Συμπτώματα προσβολών στους φοίνικες - Biokipos ...

Κόβεται τους κατεστραμμένους φοίνικες - Biokipos ...

Λύσεις υπάρχουν για τους φοίνικες, οι υπεύθυνοι δεν ακούν

Το κόκκινο σκαθάρι των ...

Η μόλυνση των φοινικοειδών: μύθος και πραγματικότητα

ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ...

Νηματώδεις εντομοπαθογόνοι

Εγκριση για νεα εντομοκτόνα σκευάσματα στους Φοίνικές

Αντιμετώπιση του κόκκινου ...

Είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι εχθροί των φοινικοειδών

Αγκινάρα

Αγκινάρα

Η αγκινάρα συνήθως πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες που «φυτρώνουν» στο λαιμό εώς και 30 εκατοστά, μετά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές. Τις αφαιρούμε και τις φυτεύουμε. Αφήνουμε 1-3 στο φυτό. Φυτεύονται σε έδαφος γόνιμο με αρκετή οργανική ουσία-κομπόστα, κοπριά και βιολογικά ή χημικά λιπάσματα- που έχει οργωθεί βαθιά και φυτεύεται σε αυλάκια. Οι αποστάσεις είναι 1 μέτρο ανά γραμμή και 60 εκατοστά με 1 μέτρο στην σειρά τους.

Η άρδευση είναι χρήσιμη αλλά οι ανάγκες δεν είναι τόσο σημαντικές όσο στα άλλα λαχανικά. Όταν τα φυτεύουμε θέλουν βοήθεια στην αρχή στην άρδευση, ενώ μετά το πρώτο έτος οι ανάγκες μειώνονται σημαντικά.

Θέλει προστασία από ζιζάνια με σκαλίσματα και κάθε άνοιξη βοήθεια με κομπόστα ή λίπασμα –καλύτερα βιολογικό όπως και το φθινόπωρο- .

Είναι καλλιέργειας που διαρκεί 4-5 χρόνια. Κάθε χρόνο στα τέλη Ιούλη με Αύγουστο κόβουμε όλο το υπέργειο τμήμα λίγο χαμηλότερα από την επιφάνεια του χώματος. Την ίδια περίοδο μπορούμε να ποτίσουμε ώστε να ανοίξουν οι οφθαλμοί που βρίσκονται στο υπόγειο τμήμα. Έτσι πρωιμάζει και η παραγωγή.

Είναι περίοδος που τα ξεβοτανίσματα πρέπει να είναι συχνά και προσεκτικά. 

Κωνσταντίνος Τάτσης
  MSc Γεωπόνος 

www.topiodomi.gr

Ανάλογα άρθρα :

Αγκινάρα η άγρια (cynara cardunulus)

Ζιζάνια στα λαχανικά μας

Τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τις καλλιέργειες μας για το χώρο, το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία. Με τον τρόπο αυτό τα ζιζάνια, ανάλογα με το είδος και την πυκνότητά τους, προκαλούν μείωση της παραγωγής έως και 80%. Η κρίσιμη περίοδος ανταγωνισμού των ζιζανίων με τα καλοκαιρινά λαχανικά μας είναι κατά την ανθοφορία και την καρπόδεση, γι' αυτό πρέπει να γίνεται ξεβοτάνισμα σχολαστικά  και η καλλιέργεια πρέπει να κρατηθεί απαλλαγμένη, όσο το δυνατόν, από ζιζάνια.

 Μία εύκολη λύση είναι η φύτευση των λαχανικών –για μικρές επιφάνειες- σε τρύπες που έχουμε κάνει σε χαρτόνια που έχουμε βάλει στις θέσεις φύτευσης . Έτσι δεν μπορούν να φυτρώσουν άλλα φυτά

       Προληπτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται είναι τα εξής: Σε χωράφια που υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με την αγριοντοματιά και την αγριομελιτζάνα ή τα πολυετή περικοκλάδα, κύπερη, βέλιουρα και αγριάδα καλό είναι να αποφεύγουμε να βάζουμε το μπαχτσέ μας, διότι η καταπολέμησή τους είναι πολύ δύσκολη κατά τη βλαστική περίοδο.

     Καλό είναι να ελέγχουμε αν ο σπόρος, το νερό άρδευσης (ζιζανιοκτονία γύρω από το κανάλι (αν χρησιμοποιούμε τέτοιο νερό), και η κοπριά  ή η κομπόστα που χρησιμοποιούνται, είναι απαλλαγμένα από σπόρους ζιζανίων. Απαιτείται προσοχή στην κοτίσια κοπριά που προέρχεται από κότες ελεύθερης βοσκής. Ακόμη προληπτικά πρέπει να καθαρίζουμε τα μηχανήματα και τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε. Αν κανουμε χρηση δικής μας κομποστας πουπαραγουμε από τα δικά μας υλικά δεν θα εχουμε ανάλογα ζητηματα.

        Μία εναλλακτική λύση για την αντιμετώπιση των ζιζανίων είναι η μέθοδος της ''ψεύτικης σποράς''. Προετοιμάζουμε το χωράφι για όργωμα και αφήνουμε τα ζιζάνια να φυτρώσουν. Κατόπιν καταστρέφουμε τα ζιζάνια με μηχανικό τρόπο.(2^ο όργωμα)

Τάτσης Κων/νος
 MSc

Γεωπόνος 

www.topiodomi.gr