Αρχιτεκτονική των ζώων: γιατί πρέπει να σχεδιάζουμε κτίρια τόσο για την άγρια ζωή όσο και για τους ανθρώπους
Συγγραφέας Paul Dobraszczyk Λέκτορας Αρχιτεκτονικής, UCL The Conversation UK.
Οι κάστορες είναι κυριολεκτικά οι μηχανικοί του τοπίου – επανεισάγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των πλημμυρών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή λόγω της αυξημένης συχνότητας και της σοβαρότητας του φαινομένου.
Πώς έμαθαν για πρώτη φορά οι πρώτοι άνθρωποι να χτίζουν;
Είναι πολύ πιθανό, ότι αυτό μπορεί να προέκυψε παρατηρώντας τα ζώα που είχαν ήδη κατακτήσει αυτή την τέχνη.
Πράγματι, όταν κοιτάς τον κόσμο των ζώων, πολλά πουλιά, έντομα και θηλαστικά είναι εξαιρετικοί αρχιτέκτονες και κατασκευαστές. Οι κάστορες είναι κυριολεκτικά οι μηχανικοί του τοπίου – επανεισάγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των πλημμυρών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, λόγω της αυξημένης συχνότητας και της σοβαρότητας του φαινομένου.
Κοινωνικά έντομα όπως οι μέλισσες, οι σφήκες, τα μυρμήγκια και οι τερμίτες κατασκευάζουν αυτό που πολλοί έχουν περιγράψει ως τα ζωικά ισοδύναμα των ανθρώπινων πόλεων. Οι αράχνες και οι μεταξοσκώληκες θεωρούνται από καιρό ως οι ειδικοί κατασκευαστές, στην ύφανση των μεταξωτών τους ιστών. Ενώ άλλα πλάσματα όπως οι αλεπούδες, οι τυφλοπόντικες και οι ασβοί χτίζουν σκάβοντας το έδαφος. Όχι αυτά δεν είναι έκτακτες ειδήσεις. Όχι αυτά δεν είναι αβάσιμες απόψεις. Έπειτα, υπάρχουν τα ζώα που κουβαλούν τα σπίτια τους στην πλάτη τους – όπως για παράδειγμα, τα κελύφη των σαλιγκαριών και των χελωνών, που είναι προεκτάσεις και προστασία για το ευάλωτο μαλακό σώμα τους.
Πέρα από τον άνθρωπο
Μπορεί να θαυμάζουμε ή ακόμη και να μιμούμαστε την αρχιτεκτονική των ζώων, αλλά όταν πρόκειται για κτίρια σχεδιασμένα από ανθρώπους, είμαστε συνήθως εξαιρετικά επιλεκτικοί σχετικά με το είδος των πλασμάτων που θα τους επιτρέπουμε . Γενικά, για τα ζώα σχεδιάζονται από τον άνθρωπο μόνο όταν χρησιμοποιούνται από αυτά – είτε ως ζώα, είτε ως κατοικίδια ζώα, ως γυάλινες κατασκευές για χρήση σε ζωολογικούς κήπους και ενυδρεία, είτε ως αντικείμενα επιστημονικής πειραματισμού σε εργαστήρια.
Σχέδιο ζώων και ανθρώπων που ζουν μαζί σε ένα σπίτι σε στυλ αχυρώνα. Πώς γινόταν κάποτε – παλιά σαξονική κατοικία και αγροικία στο Altmark της Γερμανίας, άνθρωποι και ζώα που ζουν μαζί. Sunny Celeste / Alamy Stock Photo
Εάν τα ζώα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, συνήθως αγνοούνται. Και αν αυτά τα ζώα αναλάβουν να κατοικήσουν σε κτίρια, θεωρούνται πάντα ως παράσιτα και αντιμετωπίζονται ανάλογα.
Στο νέο μου βιβλίο, Animal Architecture: Beasts, Buildings and Us, εξετάζω γιατί πρέπει να χτίζουμε τόσο για ζώα όσο και για ανθρώπους. Πράγματι, η άγρια ζωή είναι παντού γύρω μας και ζει ήδη μέσα ή γύρω από τα περισσότερα σπίτια μας, ούτως ή άλλως. Παραδείγματα στο βιβλίο περιλαμβάνουν αράχνες που περιστρέφουν τον ιστό τους στις σκοτεινές γωνίες των δωματίων. Τα χελιδόνια βρίσκουν την ιδανική θέση σε τοίχους από τούβλα για το σάλιο τους και τα κύπελλα φωλιών με βάση τη λάσπη. Αρουραίοι φτιάχνουν τα σπίτια τους στους υπόγειους χώρους της πόλης. Και οι γάτες και οι σκύλοι οικειοποιούνται τα έπιπλα και τα εξαρτήματά μας ως δικοί τους χώροι ανάπαυσης. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα
Πύργος για γρήγορη κατασκευή φωλιάς. Πύργος Swift, σχεδιασμένος για φωλιές, σχεδιασμένος από την Menthol Architects στο κέντρο της πόλης του Έξετερ. Paul Dobraszczyk,
μέρος του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που δεν μπορεί να κατοικηθεί ή να αλλάξει από έντομα, ζώα και πουλιά. Είναι αρκετά εύκολο να καταλάβουμε πώς λειτουργεί αυτό σε σχέση με ζώα που ταξινομούνται ως κατοικίδια. Γενικά θεωρείται δεδομένο ότι οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων ξέρουν πώς να φροντίζουν τα ζώα τους. Αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να φροντίζεις ζώα που θεωρούνται ως επί το πλείστον ως ανεπιθύμητοι εισβολείς στα κτίρια.
Ιδιόκτητες κατασκευές ζώων
Ένα ισχυρό παράδειγμα του δυνητικού εύρους αυτής της ευαισθητοποίησης μεταξύ των ειδών είναι το έργο Animal Estates του καλλιτέχνη Fritz Haeg, το οποίο διήρκεσε από το 2008 έως το 2013. Σε εννέα διαφορετικές πόλεις, ο Haeg διοργάνωσε εκδηλώσεις για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή στη δημιουργία δομών που θα ήταν ελκυστικές για μια ποικιλία γηγενών ειδών , συμπεριλαμβανομένων των νυχτερίδων, των πτηνών και των εντόμων.
Εκτός από την δημιουργία κατασκευών για να κατοικούν ζώα, το έργο φιλοξένησε επίσης εκδηλώσεις που είχαν σχεδιαστεί για να τονώσουν το ενδιαφέρον και τη γνώση για τα αυτόχθονα ζώα (και, σε πολλές περιπτώσεις, να ενθαρρύνουν τους κατοίκους των πόλεων να δημιουργήσουν οι ίδιοι κατασκευές). Αυτή η ολιστική προσέγγιση στον οικολογικό σχεδιασμό είχε στόχο να ενθαρρύνει περισσότερη φροντίδα για τα ζώα στις πόλεις – ζώα που διαφορετικά θα περνούσαν απαρατήρητα.
Τοίχος με βοηθήματα φωλιάς για έντομα. A bug wall. Steffen Hauser/botanikfoto/Alamy Stock Photo
Πύργος που φιλοξενεί νυχτερίδες A contemporary reconstruction of Charles A. Campbell’s Municipal Bat House (1914), near Comfort, Texas, 2009. Wikimedia Commons, Larry D. Moore/cc-by-sa 4.0 International, CC BY-SA
Άλλα αρχιτεκτονικά έργα εμπνευσμένα από την άγρια ζωή περιλαμβάνουν τη μη κερδοσκοπική οργάνωση The Expanded Environment, η οποία παρέχει χρήσιμες διαδικτυακές πηγές για το πώς να φροντίζετε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα ζώων σε σχέση με την αρχιτεκτονική – κυρίως στις συλλογικές σχεδιαστικές προτάσεις και τους ετήσιους διαγωνισμούς για νέους τύπους ζωικού σχεδιασμού. Το υλικό στον ιστότοπό τους διευρύνει τις ιδέες για το ποια ζώα θα μπορούσαν να θεωρηθούν κατάλληλα για να συνεργαστούν οι σχεδιαστές ως «μικροπελάτες». Τα έντομα εμφανίζονται δίπλα σε σκύλους και γάτες, πουλιά με σαύρες και νυχτερίδες με στρείδια.
Στέγαση εκτός του ανθρώπου
Σε τελική ανάλυση, η σκέψη πέρα από τους ανθρώπους είναι σημαντικό γιατί όλες οι μορφές ζωής δημιουργούν τα δικά τους περιβάλλοντα – και αυτό που οι άνθρωποι γενικά αποκαλούν «περιβάλλον» είναι στην πραγματικότητα το άθροισμα αυτών των δημιουργιών.
Γιατί τότε η ιδέα ότι οι άνθρωποι ζουν έξω από το περιβάλλον παραμένει τόσο έντονα;
Ίσως, όπως πιθανότατα θα σας πει οποιοσδήποτε θεραπευτής, το να χάσεις μια φαντασίωση είναι πάντα πολύ πιο δύσκολο από το να χάσεις μια πραγματικότητα. Ωστόσο, όπως είναι πολύ προφανές, η εμμονή της φαντασίας της ανθρώπινης εξαιρετικότητας θέτει πλέον σε κίνδυνο όλη τη ζωή στον πλανήτη. Είναι οι άνθρωποι, και μόνο οι άνθρωποι, που κυριαρχούν σε κάθε γωνιά του περιβάλλοντος, ενώ την ίδια στιγμή ισχυρίζονται ότι στην πραγματικότητα απομακρύνονται από αυτό το περιβάλλον. Εάν το βιβλίο μου έχει έναν βασικό στόχο, είναι να ενθαρρύνω τους αναγνώστες να σκεφτούν πέρα από τους ανθρώπους με τον τρόπο που φανταζόμαστε, σχεδιάζουμε και ζούμε στα κτίρια και τις πόλεις μας.
Πρωτότυπος τίτλος του άρθρου;
Animal architecture: why we need to design buildings for wildlife as well as people
Απόδοση στα Ελληνικά
Μ. Καπάνταης Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος τ. Δ/ντης Πρασίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου