Του Γιώργου Παπαγεωργίου*
Η ελιά όπως και τα άλλα δέντρα έχει τις απαιτήσεις της σε θρεπτικά στοιχεία τα οποία αν δεν υπάρχουν σε επαρκείς ποσότητες στο έδαφος θα πρέπει να χορηγηθούν με την λίπανση. Η απαιτούμενη λίπανση ποικίλλει από περιοχή σε περιοχή αναλόγως των εδαφοκλιματικών συνθηκών...
Γενικές κατευθύνσεις για τη λίπανση:
Άζωτο (Ν)
Το άζωτο είναι για την ελιά το πιο σημαντικό στοιχείο και επηρεάζει άμεσα τόσο την βλάστηση όσο και την καρποφορία. Έμμεσα μπορεί να επηρεάσει το βαθμό παρευνιαυτοφορίας των δέντρων. Η αντίδραση των ελαιοδέντρων στην χορήγηση αζώτου είναι ιδιαίτερα εμφανής σε εδάφη χαμηλής γονιμότητας και όταν η εδαφική υγρασία δεν αποτελεί έντονο περιοριστικό παράγοντα. Έτσι ανάλογα με την γονιμότητα του εδάφους και την εδαφική υγρασία συνίσταται ετήσια χορήγηση αζώτου 500-1500 γρ Ν / δέντρο ή 5-15 χγρ Ν/ δεκάριο ( 1 χιλιόγραμμο Ν είναι περίπου 5 χγρ θειικής αμμωνίας 21-0-0, 3 χργ νιτρικής αμμωνίας 34,4-0-0, 4χργ ασβεστούχου νιτρικής αμμωνίας 27-0-0, ή 2 χργ ουρίας 46-0-0).
Σε μη αρδευόμενους ελαιώνες, η ετήσια βροχόπτωση και η διαθέσιμη εδαφική υγρασία παίζουν βασικό ρόλο στο καθορισμό του ύψους της αζωτούχας λίπανσης:
• Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση κάτω από 44mm, η χορήγηση αζώτου πρέπει να γίνεται με πολλή αυτοσυγκράτηση. Για τις περιοχές αυτές έχει προταθεί χορήγηση 100γρ Ν /δένδρο /100mm βροχής.
• Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση 400-700mm η χορηγούμενη ποσότητα αζώτου μπορεί να αυξάνεται αναλογικά μέχρι 1500γρ Ν/δέντρο.
• Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση πάνω από 700 mm ή σε αρδευόμενους ελαιώνες, χορηγείται άζωτο ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους μέχρι 1500γρ Ν/δέντρο. Χορήγηση αζώτου σε μεγαλύτερες ποσότητες δεν φαίνεται να δικαιολογείται σε καμιά περίπτωση.
Ο ελαιοκαλλιεργητής μπορεί να παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της αζωτούχου λίπανσης και να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις:
1. Από το μήκος της ετήσιας βλάστησης. Αν αυτό δεν είναι ικανοποιητικό, θα πρέπει να αυξήσει την ποσότητα του αζώτου, εφόσον δεν συντρέχονται άλλοι λόγοι (ασθένειες, ζημιά ριζών). Αν το μήκος της ετήσιας βλάστησης είναι υπερβολικό, θα πρέπει να μειώσει την ποσότητα του αζώτου.
2. Με την φυλλοδιαγνωστική. Η αζωτούχα λίπανση προσαρμόζεται ώστε η περιεκτικότητα των φύλλων σε άζωτο να είναι το χειμώνα μέσα στα όρια 1,6-1,8%.
Κρίσιμη περίοδος κατά την οποία τα ελαιόδεντρα πρέπει να έχουν στην διάθεση τους το απαιτούμενο άζωτο είναι από τις αρχές Μαρτίου έως τον Ιούνιο, οπότε γίνεται η διαμόρφωση των ανθοφόρων οφθαλμών και η εξέλιξη των ανθέων σε καρπούς. Υπερβολικές ποσότητες αζώτου πριν την καρπόδεση μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικό φορτίο με αποτέλεσμα την μικροκαρπία (βρώσιμες) και παρευνιαυτοφορία. Αντίθετα επάρκεια αζώτου και μετά την καρπόδεση θα δώσει καλό μήκος νέας βλάστησης και ικανοποιητική καρποφορία την επόμενη χρονιά.
Φωσφόρο (P)
Παρά το γεγονός ότι ο φωσφόρος είναι απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο για την ελιά , σπάνια παρατηρείται έλλειψή του στα ελαιόδεντρα και συνήθως δεν είναι αναγκαία η τακτική τους φωσφορική λίπανση.
Αν χρειάζεται φωσφορική λίπανση αυτή γίνεται με μικρή ποσότητα λιπάσματος που δεν θα υπερβαίνει το 1/3-1/5 του χορηγούμενου αζώτου.
Η τροφοπενία φωσφόρου είναι σχετικά σπάνια. Το σύμπτωμα που συνήθως εμφανίζει είναι μια διάστικτη χλώρωση των φύλλων η οποία δεν είναι ασφαλές κριτήριο για την διάγνωση επειδή συχνά συνδέεται και με άλλα αίτια (υπερεπάρκεια αζώτου). Ασφαλής διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με φυλλοδιαγνωστική.
Κάλιο (Κ)
Η ελιά φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα απαιτητική στο στοιχείο αυτό . Σε χρονιές υψηλής παραγωγής μεγάλες ποσότητες καλίου απομακρύνονται με το συγκομισμένο ελαιόκαρπο και το κλάδεμα.
Όπως πρότεινε ο Γαβαλάς (1978) το ύψος της καλιούχας λίπανσης θα πρέπει να καθορίζεται με βάση το ύψος της αζωτούχου λίπανσης. Σε ελαιώνες στους οποίου στο παρελθόν δεν έγινε καλιούχα λίπανση, καλό είναι για μερικά χρόνια να δοθεί κάλιο σε διπλάσια ποσότητα από το χορηγούμενο άζωτο.
Αν για παράδειγμα χορηγείται 0,5 χγρ Ν/δένδρο (2,5 χγρ θειική αμμωνία) τότε θα πρέπει να δοθεί 2χγρ θειικό κάλι ανά δένδρο. Στη συνέχει α μειώνουμε την ποσότητα καλίου στη δόση συντήρησης η οποία είναι ίση με τη δόση του αζώτου. Μετά από χρονιές πολύ υψηλής καρποφορίας καλό είναι να ξανά αυξάνουμε τη δόση του καλίου γι αναπλήρωση των αποθεμάτων των ελαιοδέντρων.
Τροφοπενίες της ελιάς
Τροφοπενία Βορίου
Η τροφοπενία βορίου παρατηρείται σε νεαρά αλλά και αιωνόβια δένδρα.
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της τροφοπενίας βορίου είναι ότι τα κορυφαία φύλλα στους νέους βλαστούς έχουν το ακραίο τμήμα τους χλωρωτικό, αρχικά κιτρινοπράσινο και στη συνέχει κίτρινο/πορτοκαλί. Σταδιακά το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται και στα φύλλα της βάσης των βλαστών τα οποία μπορούν αν εμφανίσουν και ξήρανση στην κορυφή τους. Σε πιο προχωρημένο στάδιο της τροφοπενίας παρατηρείται και μικροφυλλία παραμόρφωση φύλλων σε σχήμα ροπάλου και έντονη φυλλόπτωση.
Το καλοκαίρι παρατηρείται επίσης έντονη καρπόπτωση. Σε προχωρημένες περιπτώσεις το δένδρο δεν παράγει ανθοφόρους αλλά μόνο ξυλοφόρους οφθαλμούς με αποτέλεσμα να εκμηδενίζεται η παραγωγή.
Τα συμπτώματα αυτά αποτελούν σοβαρή ένδειξη ότι το δένδρο πάσχει από έλλειψη βορίου. Είναι δυνατόν όμως να οφείλονται και σε άλλα αίτια (βερτισιλλίωση, προσβολές από γλοιοφάγους, διάφορες ανωμαλίες θρέψης κ.λ.π.) γι ΄ αυτό χρειάζεται επιβεβαίωση με χημική ανάλυση φύλλων. Φύλλα στα δένδρα που πάσχουν περιέχουν βόριο λιγότερο από 20 ppm, ενώ φύλλα από φυσιολογικά δένδρα περιέχουν βόριο πάνων από 20ppm (στην ξηρή ουσία τους).
Για την διόρθωση της τροφοπενίας βορίου γίνεται το χειμώνα λίπανση με βόρακα. Προστίθεται στο έδαφος 300-500 γρ βόρακα ανά δένδρο πλήρους ανάπτυξης ενώ σε νεαρότερα δένδρα χορηγούνται μικρότερες ποσότητες (10 γρ ανά έτος ηλικίας από της φυτεύσεως στον αγρό). Η χορήγηση βορίου πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 3-4 χρόνια προληπτικά στη δόση των 100- 150 γρ/δένδρο. Δεν πρέπει να χορηγείται βόρακας στους ελαιώνες στους οποίου δεν έχει διαπιστωθεί έλλειψη βορίου γιατί είναι έντονα τοξικός.
Τροφοπενία Καλίου
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας αυτής είναι ένας μεταχρωματισμός των φύλλων, απόχρωση ορειχάλκου, που αρχίζει από την κορυφή του ελάσματος και σταδιακό καταλαμβάνει ολόκληρο το φύλλο ή το μεγαλύτερο μέρος ρου. Παράλληλα παρατηρείται ξήρανση στο κορυφαίο τμήμα του φύλλου κατά το 1/3-2/3 του μήκους του. Τα συμπτώματα αυτά στη νέα βλάστηση εμφανίζονται συνήθως το φθινόπωρο ή το χειμώνα στα φύλλα της βάσης των βλαστών σε ένα ή δύο βραχίονες του δένδρου. Παρατηρούνται επίσης μικρό μήκος νέας βλάστησης, μμικροφυλλία, φυλλόπτωση και ξήρανση κλαδίσκων. Σε προχωρημένο στάδιο η παραγωγή του δένδρου μειώνεται πολύ.
Όπως και στην τροφοπενία βορίου έτσι και εδώ η διάγνωση με τα συμπτώματα δεν είναι ασφαλής. Χρειάζεται επιβεβαίωση με την ανάλυση φύλλων. Εάν η περιεκτικότητα των φύλλων σε κάλι είναι 0,1-0,3% (της ξηρά ουσίας) τότε μπορούν τα συμπτώματα να αποδοθούν με βεβαιότητα στην τροφοπενία καλίου. Δένδρα που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα έχουν περιεκτικότητα καλίου στα φύλλα που κυμαίνεται από 0,4-1,7 %.
Πολλές φορές η τροφοπενία καλίου οφείλεται στην ξηρασία (δέσμευση καλίου από την άργιλο) και στην αδυναμία των δένδρων να απορροφήσουν κάλι από το έδαφος. Καλλιεργητικές φροντίδες που βοηθούν στην μεγαλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δένδρων και στην εξασφάλιση επαρκούς υγρασίας στο έδαφος διορθώνουν ή τουλάχιστον μειώνουν το πρόβλημα.
Για την θεραπεία της τροφοπενίας μετά την λήψη των καλλιεργητικών μέτρων, χρειάζεται προσθήκη καλιούχου λιπάσματος σο έδαφος το χειμώνα. Στις περιπτώσεις που τα εδάφη δεσμεύουν κάλι χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες καλιούχου λιπάσματος.
Συνήθως χορηγούνται 10-15 χγρ θειικού καλίου ανά δένδρο μέσης ανάπτυξης. Στα βαριά εδάφη οι δόσεις πρέπει να είναι υψηλότερες ενώ στα ελαφρά χαμηλότερες. Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί μισό κάλι το χειμώνα σε μορφή θειικού καλίου και να γίνουν συμπληρωματικές λιπάνσεις με υδατοδιαλυτό νιτρικό κάλι μέσω του συστήματος άρδευσης. Το νιτρικό κάλι χορηγείται με την υδρολίπανση στη δόση των 300-500 γρ/δένδρο μετά την καρπόδεση.
Τροφοπενίες ασβεστίου και μαγνησίου
τα κυριότερα συμπτώματα της έλλειψης ασβεστίου είναι η χλώρωση του ακραίου τμήματος των φύλλων όπως και στην τροφοπενία βορίου, που όμως συνοδεύεται με λεύκανση των νεύρων στην περιοχή του χλωρωτικού τμήματος των παλαιών φύλλων.
Σε περίπτωση τροφοπενίας μαγνησίου το χαρακτηριστικό σύμπτωμα που παρουσιάζουν τα δένδρα είναι η χλώρωση των φύλλων που αρχίζει από την κορυφή ή τα πλάγια του ελάσματος και προοδευτικά καταλαμβάνει ολόκληρη την επιφάνεια του , η έντονη φυλλόπτωση και η φτωχή βλάστηση.
Η διόρθωση της τροφοπενίας ασβεστίου γίνεται με την προσθήκη 5-10 κιλών οξειδίου του ασβεστίου ή μαρμαρόσκονης ανά δένδρο.
Η τροφοπενία μαγνησίου αποκαθίσταται με την προσθήκη 300-500 γρ οξειδίου του μαγνησίου,( 3,0-5,0 κιλά θειικό καλιομαγνήσιο).
Τροφοπενία Ασβεστίου
Λιπάσματα που χρησιμοποιούμε για την λίπανση της ελιάς
Αζωτούχα Λιπάσματα:
Θειική αμμωνία: η θειική αμμωνία διατίθεται σε δύο μορφές την κρυσταλλική 21-0-0 και την κοκκώδη 20,5-0-0. Η θειική αμμωνία είναι κατάλληλη για τα ασβεστούχα αλκαλικά εδάφη στα οποία λόγω της μείωσης του pH στην ριζόσφαιρα αυξάνει την διαλυτότητα του φωσφόρου και των ιχνοστοιχείων (σίδηρος, ψευδάργυρος). Δεν συνίσταται η χρήση τους σε όξινα εδάφη.
Η κοκκώδης μορφή είναι ιδανική για μηχανική διασπορά με λιπασματοδιανομείς. Για την αποφυγή μεγάλων απωλειών λόγω της εξαέρωσης μετά την εφαρμογή να γίνεται ενσωμάτωση στο έδαφος με φρεζάρισμα (τσάπισμα).
Νιτρική Αμμωνία: διατίθεται σε κοκκώδη μορφή 33,5-0-0 ή 34,5-0-0. Είναι πολύ ευδιάλυτη στο έδαφος και με ελάχιστη υγρασία παρέχει στα φυτά άζωτο σε νιτρική και αμμωνιακή μορφή.
το νιτρικό άζωτο το οποίο είναι άμεσα αφομοιώσιμο από τα φυτά, δεν συγκρατείται στο έδαφος και όσο δεν απορροφηθεί από τις ρίζες εκπλύνεται προς το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα και χάνεται ολύνοντας το περιβάλλον. Το αμμωνιακό άζωτο αντίθετα συγκρατείται από το έδαφος και γίνεται σταδιακά διαθέσιμο στα φυτά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Έχει μικρότερη υπολειμματική δράση από την θειική αμμωνία.
Και το λίπάσμα αυτό όπως και η θειική αμμωνία έχει οξεογόνες ιδιότητες και αποφεύγεται η χρήση του σε όξινα εδάφη σε υγρές περιοχές ακόμα και στα ουδέτερα εδάφη.
Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία 26-0-0
Διατίθεται σε κοκκώδη μορφή και είναι μίγμα νιτρικής αμμωνίας και ανθρακικού ασβεστίου (γύψος). Προσφέρεται για χρήση αντί της θειικής ή νιτρικής αμμωνίας σε όξινα εδάφη καθώς και σε περιοχές με υγρό κλιμα για την αποφυγή οξίνισης των εδαφών.
Ουρία 46-0-0
Είναι ευδιάλυτη στο νερό και περιέχει άζωτο σε οργανική μορφή. Από το έδαφος είναι πηγή αζώτου βραδείας δράσεως γιατί πρέπει να μετατραπεί σε αμμωνία για να γίνει αφομοιώσιμη και αυτό περιορίζει της απώλειες νιτρικού αζώτου από εκπλυση. Στο έδαφος έχει οξεογόνο επίδραση ενώ στα ασβεστούχα εδάφη είναι έντονες οι απώλειες από εξαέρωση αμμωνίας. Για την αποφυγή των απωλειών αυτών πρέπει η χορήγηση της ουρίας να γίνεται με άμεση ενσωμάτωση ή με την εφαρμογή άρδευσης αμέσως μετά την διασπορά ή υδρολίπανση.
Στην ελιά συνίσταται για συμπληρωματική αζωτούχα λίπανση για διφυλλικούς ψεκασμούς καθώς και για υποβοήθηση της απορρόφησης ιχνοστοιχείων από τα φύλλα.
Καλλιούχα λιπάσματα
Θειικό κάλιο 0-0-52 +S ή 0-0-050 +SΒ
Διατίθεται σαν σκόνη ή σαν κοκκώδες για την εφαρμογή στο έδαφος και σε κρυσταλλική (υδατοδιαλυτή ) μορφή για την εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς. Έχει χαμηλό δείκτη αλατότητας και ενδείκνυται για εδάφη με προβλήματα αλατότητας. Για την εφαρμογή με υδρολίπανση έχει το μειονέκτημα της βραδείας διαλυτοποίησης σε θερμοκρασίες κάτω των 20ο C.
Νιτρικό κάλιο 13-0-46
Διατίθεται σε κρυσταλλική ή σε κοκκώδη μορφή. Είναι πολύ ευδιάλυτο και προσφέρεται ιδιαίτερα για εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς.
Θειικό καλιομαγνήσιο 0-0-30 + MgO + S
Διατίθεται σε κοκκώδη μορφή για εφαρμογή από το έδαφος.
Φωσφορικά λιπάσματα
Διατίθενται στους εξής τύπους:
• Απλό υπερφωσφορικό 0-20-0 προσθήκη από το έδαφος
• Τριπλό υπερφωσφορικό 0-46-0 προσθήλη από το έδαφος
• Φωσφορικό μονοαμμώνιο 12-61-0 για υδρολίπανση
• Φωσφορικό διαμμώνιο 21-53-0 για υδρολίπανση.
Λιπάσματα βορίου
Για την πρόληψη και τη θεραπεία της τροφοπενίας βορίου μπορεί να γίνει προθήκη στο έδαφος του βορίου ή υδρολίπανση (ή με διαφυλλικούς ψεκασμούς ) διαφόρων διαλυτών μορφών βορίου που διατίθενται στην αγορά.
Σύνθετα λιπάσματα
Στην αγορά κυκλοφορεί ένας μεγάλος αριθμός από πλήρη λιπάσματα που περιέχουν δύο ή και τα τρία βασικά στοιχεία (άζωτο , φωσφόρο κάλι) τα οποία μπορεί να είναι εμπλουτισμένα και με βόριο ή και άλλα ιχνοστοιχεία. Σοβαρό μειονέκτημα των σύνθετων λιπασμάτων είναι ότι και τα τρία στοιχεία (Ν,P,K) εφαρμόζονται υποχρεωτικά στον ίδιο χρόνο ενώ είναι αποδεκτό ότι τα καλιούχα και τα φωσφορικά λιπάσματα πρέπει να χορηγούνται το φθινόπωρο και τα αζωτούχα στο τέλος του χειμώνα για να επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη αξιοποίησή τους.
*Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι Υπεύθυνος Επαρχίας Λάρνακας-Αμμοχώστου στη γεωπονική εταιρία Agrolan
πηγη:
sotiranews.com
sotiranews.com
Σχετικα αρθρα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου