ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ - Τήλιον (Tillia)

 ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ - Τήλιον (Tillia)

Οικογένεια : Τιλιίδες (Tiliaceae)

Σινώνυμο : Φιλύρα
Κοινά ονόματα : φλαμούρι, τίλιο, λίπα, φιλουριά

Είναι γνωστό γύρω στα 30 είδη, που ανήκουν σ’αυτό το γένος. Πρόκειται για δέντρα και σπάνια θάμνους που κατάγονται από τις εύκρατες και δροσερές περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου και ιδιαίτερα της Ευρώπης και της Αμερικής. Έχουν ευθύ κορμό που μπορεί να φτάσει σε ύψος 30μ και μερικές φορές σε περίμετρο 4-5μ. Η «κόμη» είναι πλατιά και μοιάζει κάπως με πύργο. Χάρη σ’αυτό το χαρακτηριστικό που τονίζεται στις καλλιέργειες σε γραμμές, η φλαμουριά χρησιμοποιείται συχνά στις δενδροφυτεύσεις των δρόμων με μοναδικό αντίπαλο τον πλάτανο δέντρο επίσης εντυπωσιακό αλλά πιο ανθεκτικό στη μολυσμένη ατμόσφαιρα των πόλεων.

Παρ’ολο που μπορεί να σχηματίσει πραγματικά δάση η φλαμουριά συναντάται συνήθως σαν μεμονωμένο δέντρο στις ζώνες της οξιάς και της καστανιάς. Σαν διακοσμητικό δέντρο είναι μάλλον περιζήτητο και βασικό στοιχείο όλων σχεδόν των κήπων και των πάρκων των πόλεων.Πρόκειται για φυλλοβόλο δέντρο με μεγαλύτερα ή μικρότερα φύλλα ανάλογα με το είδος που έχουν πάντα το χαρακτηριστικό σχήμα της κούπας της τράπουλας.

 Έχουν μακρύ μίσχο εμφανείς νευρώσεις και οδοντωτή παρυφή. Τα λουλούδια είναι ενωμένα σε κρεμάμενους βότρεις που στηρίζονται σ’έναν μίσχο ο οποίος ξεκινάει από το κέντρο ενός χαρακτηριστικού μεμβρανώδους βρακτείου σε σχήμα λογχοειδές.

Tilia Argentea.  

 Τα λουλούδια σε χρώμα άσπρο-κίτρινο δεν είναι ούτε μεγάλα ούτε πολύ εμφανή αλλά είναι συμμετρικά με πέντε πέταλα, πέντε σέπαλα, πολυάριθμους στήμονες, έναν κεντρικό ύπερο και έχουν μεθυστικό άρωμα. Είναι πλούσια σε νέκταρ γι’αυτό και προσελκύουν τις μέλισσες που παράγουν ένα μέλι με ιδιαίτερη γεύση. Τα λουλούδια της φλαμουριάς κομμένα και ξεραμένα μαζί με το βράκτειο από το οποίο κρέμονται, χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη βοτανοθεραπευτική.

Περιέχουν ένα αιθέριο έλαιο, βλέννες και φλαβογλυκοζίδια. Είναι λοιπόν κατάλληλα για την Παρασκευή αφεψημάτων, τα οποία έχουν σπασμολυτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες και ανακουφίζουν τις ασθένειες των αναπνευστικών οδών. Τα φύλλα αντίθετα είναι κατάλληλα για την Παρασκευή μαλακτικής λοσιόν. Οι καρποί, μικροί και σκληροί έχουν καστανό χρώμα και περικλείουν έναν μόνο σπόρο. Το φθινόπωρο πέφτουν από το δέντρο μαζί με τον ποδίσκο και το μεμβρανώδες βράκτειο.

Είδη και ποικιλίες
Τίλιον το αμερικανικόν (Tillia americana). Είδος αυτοφυές και διαδομένο στις κεντρικές και ανατολικές περιοχές των Η.Π.Α όπου μπορεί να φτάσει σε ύψος 40μ. Όταν καλλιεργείται παίρνει μικρότερες διαστάσεις. Το είδος αυτό μεταφέρθηκε στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα και από τότε καλλιεργείται κυρίως σαν διακοσμητικό είδος. Κατάλληλο για εδάφη υγρά αυτό το είδος έχει μεγάλα φύλλα, λεία και βαθυπράσινα. Ανθίζει στις αρχές του Ιουνίου.

Τίλιον το καρδιόφυλλον (Tillia cordata) Μικρότερο από το προηγούμενο είδος έχει «κόμη» διαφόρων σχημάτων μερικές φορές απλωτή και άλλοτε συμπαγή και προεκτεινόμενη προς τα επάνω. Εξάλλου τα φύλλα είναι πιο μικρά, βαθυπράσινα, λεία και γυαλιστερά στην επάνω επιφάνεια και γλαυκοπράσινα στην κάτω. Η έλλειψη υγρασίας τυπικό φαινόμενο της πεδιάδας και προπάντων των δρόμων της πόλεως μπορεί να προκαλέσει πρώιμη πτώση των φύλλων. Καταγόμενο από βουνά όχι πολύν ψηλά και διαδομένο σ’όλη την Ευρώπη αυτό το είδος της φλαμουριάς προσαρμόζεται σε πυριτικά εδάφη. Ανθίζει τον Ιούνιο-Ιούλιο.

Τίλιον το έμμισχον (Tilia petiolaris) Το είδος αυτό της ασημόχρωμης φλαμουριάς έχει «κλαίουσα κόμη» και απαντά αυτοφυές στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Έχει κλαδιά ασύμμετρα μισολυγισμένα προς τα κάτω και φύλλα που κρέμονται από μακρύ μίσχο.

Τίλιον το πλατύφυλλον (Tilia platyphyllos) Είναι το πιο διαδεδομένο είδος στην Ευρώπη και σαν διακοσμητικό αλλά και σαν αυτοφυές. Το συναντάμε σ’ολη την Ευρώπη στις περιοχές με λόφους και χαμηλά βουνά προπάντων στις κοιλάδες σε ζώνες υγρές και σε εδάφη κατά προτίμηση αργιλώδη, πλούσια σε άλατα, υγρά αλλά μαλακά. Με διαστάσεις μεγαλύτερες από το Τίλιον το καρδιόφυλλον (T.cordata) το είδος αυτό ξεχωρίζει επίσης επειδή τα νεαρά κλαδιά του είναι σκεπασμένα μ’ένα λεπτό χνούδι. Τα φύλλα μεγάλα καρδιόσχημα και πολύ μυτερά έχουν έντονο πράσινο χρώμα στην επάνω επιφάνεια και πιο ανοιχτό με άσπρο χνούδι στις άκρες των νευρώσεων στην κάτω. Ανθίζει στο τέλος του Μαΐου.

Τίλιον το εριώδες (Tilia tomentosa). Καταγόμενη από την ανατολική Ευρώπη και αυτοφυόμενη σήμερα σ’ολο το νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης και τη Μικρά Ασία η ασημόχρωμη φλαμουριά αντέχει περισσότερο στην ξηρασία, στην έλλειψη ατμοσφαιρικής υγρασίας και στην μόλυνση των πόλεων, σε σύγκριση με όλα τα προηγούμενα είδη. Επιβλητική με την πυραμιδοειδή «κόμη της» και τα εύρωστα κλαδιά της, μπορεί να φτάσει σε ύψος 30μ. Τα νεαρά κλαδιά

είναι σκεπασμένα με πυκνό χνούδι όπως επίσης και η κάτω επιφάνεια των φύλλων που μοιάζει σχεδόν άσπρη κάνοντας αυτό το είδος να ξεχωρίζει και από μακριά.

 

 Τεχνική της καλλιέργειας Η φλαμουριά προτιμάει εδάφη ασβεστώδη, ελαφρά, αργιλώδη όχι συμπαγή πλούσια σε άλατα, βαθιά, υγρά, αλλά με καλή αποστράγγιση. Προσαρμόζεται σε κλίματα εύκρατα δροσερά και υγρά.
Σε νεαρή ηλικία είναι πιο ευαίσθητη στον παγετό και την ξηρασία αλλά μεγαλώνοντας αυξάνεται και η ανθεκτικότητα της παρ’ολο που μπορεί να υποστεί ζημιές (πρόωρη πτώση ή αποξήρανση των φύλλων) από έλλειψη ατμοσφαιρικής υγρασίας. Γι’αυτό ακριβώς πρέπει να θυμάστε ότι τα χνουδωτά είδη έχουν μεγαλύτερη αντοχή. Αντέχει ακόμα και σε σκιερά μέρη κυρίως στη νεαρή ηλικία, αλλά ευδοκιμεί και σε ηλιόλουστες θέσεις όπου μπορεί ν’αναπτύξει μια πλατύτερη «κόμη».
Η φλαμουριά αντέχει πολύ καλά τα κλαδέματα ακόμα και τα πολύ «αυστηρά» και είναι σε θέση ν’αναπτύξει νέους δυνατούς βλαστούς.

Μερικές φορές όμως αυτή η ικανότητα θεωρείται μειονέκτημα γιατί σχηματίζονται πολλά κλαδιά και στη βάση του κορμού ο οποίος παραμορφώνεται και αποκτά μια όψη εξαιρετικά αντιαισθητική. Στην περίπτωση που δέντρα είναι άρρωστα ή έχουν υποστεί ζημιές συχνά ένα κορυφολόγημα ή ένα «αυστηρό» κλάδεμα μπορεί να καλυτερεύσει αποφασιστικά την κατάσταση. Η φλαμουριά μπορεί να κλαδευτεί ακόμα και σύριζα οπότε υποβοηθείται ο σχηματισμός πολυάριθμων στελεχών μικρής διαμέτρου αντί για ένα μόνο χοντρό κορμό.

Ζωικοί εχθροί και ασθένειες
Από τους πιο γνωστούς ζωικούς εχθρού που προσβάλλουν τη φλαμουριά τη πρώτη θέση έχουν σίγουρα οι αφίδες οι οποίες το καλοκαίρι καλύπτουν τα φύλλα με μια ζαχαρώδη ουσία όμοια με μέλι (ονομάζεται μελιτούρα) που στάζει σε λεπτότατες σταγόνες κάτω από το δέντρο.
Δεν υπάρχει τρόπος ριζικής καταπολεμήσεως αυτών των μολύνσεων εκτός από το να χρησιμοποιήσει κανείς είδη ανθεκτικά σ’ αυτές τις προσβολές. Αν οι αποικίες των αφίδων είναι εκτεθειμένες μπορείτε να καταφύγετε στις σοβαρότερες περιπτώσεις σε ψεκασμό με φυτοφάρμακα που έχουν σαν βάση τη νικοτίνη ή το Μαλάθειο.

Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται με σπόρο, σε σπορεία με χώμα γόνιμο και μαλακό όπου το φυτό μένει για δύο χρόνια και κατόπιν μεταφυτεύεται στο φυτώριο. Επίσης πολλαπλασιάζεται με μόσχευμα σε ανάλογο μείγμα (ακόμα και μεγάλα κλαδιά 3-4μ ύψους με 5-6 εκατ. διάμετρο αν φυτευτούν στην οριστική θέση στο τέλος του χειμώνα ριζώνουν πολύ εύκολα.

πηγη: ΦΥΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ NURSERIES DELTA TREES LTD