Πολύ συχνά η δουλειά με φέρνει στην Ελαφόνησο. Αυτό το πανέμορφο νησί στην άκρη της Πελοποννήσου με τα καθάρια νερά και τις πλαγιές γεμάτες αρωματικά, ρείκια και κέδρους. Εκεί βρίσκεις-στην περιοχή της Παναγίας ένα μικρό μονοετές φυτάκι μέχρι δέκα εκατοστά με ωραία άνθη. Είναι η Saponaria jagelii ένα φυτό κρίσιμα κινδυνεύον (CR).
To λουλουδάκι της είναι πανέμορφο κόσμημα φυτρωμένο πάνω στην φτωχική άμμο που κυριαρχεί στο τοπίο. Μωβ λουλουδάκια με λευκό κέντρο. Την βρίσκω ανθισμένη από Μάρτιο έως τον Ιούνη με βλαστούς κοκκινωπούς , στητούς και με τριχίδια. Όταν ωριμάσουν οι καρποί είναι κλασσικές κυλινδρικές κάψες
Παρά το γεγονός του άμεσου κίνδυνου που αντιμετωπίζει, η Saponaria jagelli δεν υπόκειται σε κανένα καθεστώς προστασίας ούτε διεθνώς ούτε σε εθνικό επίπεδο. Ενθαρρυντικό όμως είναι ότι το νησί της Ελαφονήσου αποτελεί μέρος του Δικτύου Natura 2000 (κωδικός GR 2540002) και έτσι έμμεσα ίσως να μπορέσει να προστατευτεί. Τα αυτοκίνητα όμως συχνά μπαίνουν στην άμμο και πιθανά η χρήση μηχανημάτων καθαρισμού της παραλίας να μειώσουν δραστικά τον πληθυσμό της.
Γενικά φυτα του είδους σαπωνάρια ή σαπουνοχορτο συναντάμε στην ΝΔ Ασία και την Νότια Ευρώπη με μέτριο ύψος .Έχουν αντίθετα μικρά φύλλα και πολύ ωραία άνθη σε ταξιανθίες με πέντε πέταλα το καθένα, ροζ , μωβ , λευκά, η και κίτρινα. Ανάλογα το είδος ζούνε σε οποιοδήποτε έδαφος και συνθήκες. Τα φύλλα και ρίζες τα θρυμματίζουμε και παράγεται εξαιρετικό σαπούνι που έχει ιδιότητες χρήσιμες για συντηρητές έργων τέχνης αλλά και για σαμπουάν. Είναι επίσης συστατικό του Χαλβά. Ας ελπίσουμε ότι η μικρή Σαπωνάρια της Ελαφονήσου θα ζήσει και να ομορφαίνει τις ψυχές μας.
Κώστας Τάτσης - Γεωπόνος
Αγαπητέ και πάντα ρομαντικέ και ευαίσθητε Κώστα Τάτση,
ΑπάντησηΔιαγραφήδι΄ασήμαντον (προσωπικήν) αφορμήν, επανέφερα συγκυριακά στο προσκήνιο το
σπουδαίο
μαιλ σου του Σ/βρίου για την Σαπωνάρια της Ελαφονήσου (αποκλειστικά και
μόνον!!!)
και την επίσης ωραιότατη αναφορά και φωτό που παραθέτεις στο biokipos.
Συγχαρητήρια έστω και καθυστερημένα.
Επειδή έχω ασχοληθεί με τα αρωματικά και φαρμακευτικά, στα οποία και
περιλαμβάνονται
τα διάφορα είδη Saponaria των Caryophyllaceae λόγω του φυσικού
απορρυπαντικού
που παράγεται από τις ρίζες τους και χρησιμοποιείται εδώ και κάτι αιώνες,
αντιγράφω από το σχετικό
http://en.wikipedia.org/wiki/Saponaria
το εξής μυστήριο χωρίο:
Soapworts (= η Αγγλική κοινή ονομασία για τα Saponaria)
are cultivated for their attractive flowers;
they grow freely in any soil and under most conditions.
The crushed leaves or roots of S. officinalis have been used as a soap since
the Renaissance.
Museum conservators still use the soap made from its leaves and roots
for cleaning delicate fabrics
and it also makes a fine shampoo.
Soapworts are also used in the food industry,
especially in the making of halva (a sweet made using tahini and sugar or
honey).
Να λοιπόν, μυστηριωδώς, και ένα δεύτερο στοιχείο συνάφειας με την Ελλάδα,
που γνωρίζουν οι αλλοδαποί αλλά εμείς κοιμόμαστε (κρίνω από τον εαυτό
μου)...
Μήπως κάποια ή κάποιος από το φόρο, σχετικός με τον χαλβά ή με το θέμα
γενικότερα, μπορεί να διαφωτίσει???
Με πολύ περιέργεια,
Panayotis
Παναγιώτη όντως χρησιμοποιείται παραδοσιακά σαπωνάρια (συγκεκριμένα: η ρίζα του Saponaria officinalis) στον χαλβά (αυτόν που φτιάχνεται από ταχίνι), είναι το επονομαζόμενο "τσουένι" (κάνε έναν γούγλη και θα βρεις πολλές αναφορές). Κάνει τον χαλβά εύθριπτο και με αφράτη δομή. Δεν το χρησιμοποιούν όλοι οι παρασκευαστές χαλβά, για παράδειγμα οι 2 πασχαλινοί χαλβάδες που κυκλοφορούν ευρύτερα δεν νομίζω πως έχουν, αλλά πολλοί μικρότεροι παρασκευαστές βάζουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαρακτηριστικό είναι τούτο (από: http://www.entre.gr/?page_id=2554) :
"Χαλβατζήδες
Ο χαλβατζής αγόραζε το σησάμι από τον παραγωγό, το έβαζε σε μεγάλες ξύλινες κάδες και το μούσκευε για 4 με 5 ώρες για να μαλακώσει η φλούδα του και να βγει πιο εύκολα. Οι κάδες αυτές είχαν στη βάση τους μια κάνουλα με μια σίτα μπροστά για να συγκρατεί το σησάμι. Αφού άδειαζαν το νερό και στράγγιζαν καλά το σησάμι, το έριχναν μέσα σε ξύλινες κοπάνες και 2 άντρες κοπάνιζαν με ξύλινους κόπανους το σησάμι ώσπου να ξεφλουδίσει. Αμέσως μετά έριχναν το σησάμι σε κάδη με άλμη πυκνότητας 12 βαθμούς μπωμέ. Με την άλμη η μεν φλούδα του σησαμιού κατακαθόταν στον πάτο της κάδης σαν λάσπη, το δε αποφλοιωμένο σησάμι επέπλεε.
Για να ξεπλένουν το σησάμι, ο χαλβατζής μάζευε το σησάμι με λαμαρινένιες σέσουλες (μικρό κοίλο φτυαράκι) τρυπητές για να φεύγει το νερό, και το έριχνε σε μια άλλην κάδη, όπου έπεφτε τρεχούμενο νερό και έφευγε από μια κάνουλα που βρισκόταν στη βάση της κάδης, αφού πρώτα ξέπλενε το σησάμι.
Μετά το ξέπλυμα το σησάμι ήταν έτοιμο για ψήσιμο. Ο χαλβατζής άναβε τους φούρνους που είχαν διάμετρο 2,5 μέτρα και αφού τους έκαιγε καλά, έριχνε μέσα το σησάμι λίγο λίγο και το έψηνε για 2 με 3 ώρες, καθώς φρόντιζε να το ανακατώνει συνεχώς με ξύλινες διχάλες. Όσο πιο καλά ψηνόταν το σησάμι τόσο πιο λεπτό (λιγότερο παχύρευστο) έβγαινε το ταχίνι.
Ο τρόπος με τον οποίο καταλάβαιναν ότι το σησάμι είχε ψηθεί, ήταν ο χαρακτηριστικός κρότος (κρακ κρακ) που έβαζε κοντά στο αυτί.
Μετά το ψήσιμο ο χαλβατζής έβαζε το σησάμι στο μύλο, ο οποίος δούλευε με μαγκάνι. Ένα άλογο έκανε κύκλους και γύριζε τις μυλόπετρες. Καθώς οι μυλόπετρες συνέθλιβαν το ψημένο σησάμι, έβγαινε το ταχίνι (σησαμοπολτός), το οποίο έβαζαν σε τενεκέδες.
Στη συνέχεια ο χαλβατζής έβαζε σε ένα καζάνι τη ζάχαρη με τη γλυκόζη. Τα έλιωνε με νερό και αφού πρόσθετε μία οκά τσουένι, έβραζε το μείγμα ανακατώνοντάς το συνεχώς. Το τσουένι όπου ήταν ένα υγρό, είχε την ιδιότητα να ασπρίζει τη ζάχαρη και να τη φουσκώνει και παρασκευαζόταν από τη ρίζα ενός εισαγόμενου φυτού από την Τουρκία. Το προϊόν που έβγαινε μετά το βράσιμο ονομαζόταν ‘αγδάς’.
Αμέσως μετά ο χαλβατζής έβαζε σε ένα μεγάλο καζάνι το ταχίνι, έριχνε μέσα και τον ‘αγδά’, τα ανακάτωνε καλά και τα ζύμωνε με τα χέρια πολύ ώρα. Όταν ο χαλβάς ήταν έτοιμος και ζεστός, τον τοποθετούσε σε τενεκεδένιους κουβάδες και τον άφηνε να κρυώσει. Την επομένη το προϊόν ήταν έτοιμο για κατανάλωση."
ΜΑ
(είχα διατελέσει υπεύθυνος για τους παρασκευαστές στη ΔΗΩ, και εκεί το είχα αντιμετωπίσει ως θέμα. Εννοείται ότι προς μεγάλη μου απογοήτευση το τσουένι είναι κυρίως εισαγωγής από Τουρκία).
Αν θυμάμαι καλά στη Γερμανική κατοχή ( φτώχεια και των γονέων ) πλέναμε τα
ΑπάντησηΔιαγραφήρούχα χρησιμοποιώντας τσουένι
Γ.Σ.
Σαπουνοχορτο (*τσουένι*, καλοστρούθι, χαλβαδόρριζα, Σαπωνάρια η
ΑπάντησηΔιαγραφήφαρμακευτικη )Saponaria officinalis.
χρησιμοποιείται στον καθαρισμό μάλλινων και ιδιαίτερα μεταξωτών υφασμάτων.
Al. Xωνας
η 2η και 3η εικόνα μήπως είναι βιόλα
ΑπάντησηΔιαγραφήσυγκεκριμένα είναι cacile maritima
ΑπάντησηΔιαγραφήευχαριστουμε
ΑπάντησηΔιαγραφή