ΕΝΤΟΜΑ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ

ΕΝΤΟΜΑ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ

Του Κώστα  Θ. Μπουχέλου   

Ομότιμου Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Εισαγωγή

Ένας πρόσθετος πονοκέφαλος που απασχολεί τον άνθρωπο της πόλης αλλά και της υπαίθρου, είναι τα ενοχλητικά έντομα που προκαλούν σοβαρές ζημιές σε όλα σχεδόν τα υφάσματα του σπιτιού (ρουχισμός, χαλιά, μοκέτες, σκεπάσματα, στρώματα, καλύμματα και γεμίσματα επίπλων, κλπ).

Οι μεγαλύτερες καταστροφές σε υφάσματα και υφασμάτινα αντικείμενα, προκαλούνται από σκώρους – Λεπιδόπτερα (Tineidae) και σκώρους – Κολεόπτερα (Dermestidae). Το στάδιο των εντόμων αυτών που είναι συνήθως ορατό, είναι το τέλειο (πεταλούδα ή σκαθάρι), ενώ τις ζημιές και από τις δύο κατηγορίες, προκαλεί η προνύμφη.

DERMESTIDAE (Οι σκώροι σε Κολεόπτερο)

Όταν λέμε ‘‘σκώρος’’, συνήθως εννοούμε κάποια πεταλουδίτσα (Λεπιδόπτερο έντομο). Υπάρχουν όμως και σκώροι που κάνουν την ίδια, αν όχι και μεγαλύτερη ζημιά, λόγω του ότι δεν είναι εύκολα ορατοί. Πρόκειται για Κολεόπτερα έντομα Dermestidae όπου το τέλειο έντομο είναι μικρό σκαθαράκι.

Και στις δύο περιπτώσεις, την προσβολή προκαλούν οι προνύμφες τους, οι οποίες είναι εξόχως τριχωτές. Τρέφονται με αποξηραμένες ζωικές ύλες: μαλλί, μετάξι, τσόχα, γούνες, φτερά, νεκρά ταριχευμένα ζώα κ.ά.  Δεν προσβάλλουν συνθετικές ύλες αλλά μπορούν να καταστρέψουν συνδετικό υλικό με μαλλί. Συνεπώς, χαλιά ή μοκέτες από τέτοια υλικά, είναι εκτεθειμένα στον ίδιο κίνδυνο. Οι προνύμφες αυτές, αποφεύγουν το φως και καταφεύγουν συνήθως στο βάθος ή στο κάτω μέρος του υλικού ή σε μη συχνά χρησιμοποιούμενα συρτάρια ή ντουλάπες.

Τρώγοντας, μεγαλώνουν και τα εκδύματά τους (αποδερματώσεις), βρίσκονται σε μεγάλους αριθμούς και οι τρίχες τους προκαλούν αλλεργίες στους ενοίκους.

Τα τέλεια έντομα (σκαθαράκια), πολλές φορές έρπουν στους τοίχους ή συγκεντρώνονται στα περβάζια των παραθύρων. Ο βιολογικός κύκλος τους διαρκεί συνήθως 2 με 4 χρόνια. Τα θηλυκά γεννούν 50 έως 100 ωά.

Επειδή υπάρχουν πολλά  Dermestidae που μοιάζουν μεταξύ τους αλλά δεν είναι σκώροι, πρέπει να γνωρίζουμε την μορφολογία τους.

Τα κυριότερα Dermestidae – σκώροι, είναι:

Anthrenus verbasci  (varied carpet beetle ή σκαθάρι των χαλιών): Το τέλειο (σκαθάρι) έχει μήκος 2 - 3 χιλιοστά, σχήμα περίπου ωοειδές, με λευκές, κίτρινες και μαύρες κηλίδες στη ράχη του. Μπορεί να προσβάλει: μάλλινα, χαλιά, δέρμα, κεράτινα και οστέινα αντικείμενα. Μερικά βρίσκονται πίσω από  έπιπλα και ντουλάπια, τρεφόμενα με τρίχες, ψίχουλα, νεκρά έντομα και διάφορα σκουπίδια.

Ίδια συμπεριφορά έχει και το συγγενές του, παρόμοιο στην εμφάνιση, Anthrenus museorum(γνωστό και σαν έντομο των Μουσείων φυσικής ιστορίας με ταριχευμένα ζώα, εντομολόγια και λοιπούς διατηρημένους οργανισμούς).

Anthrenus scrophulariae (common carpet beetle ή κοινό σκαθάρι των χαλιών): Τέλειο 3 - 4 χιλιοστά, με ταινία από πορτοκαλί λέπια στη μέση της ράχης. Προνύμφη καστανοκόκκινη με καστανές και μαύρες τρίχες που κινείται ταχύτατα.

Προσβάλλει χαλιά, μάλλινα και άλλες ζωικές ύλες όπως: πούπουλα, γούνες, δέρμα, μετάξι, ταριχευμένα ζώα αλλά και βοτανολόγια.

Anthrenus flavipes (furniture carpet beetle ή σκαθάρι των επίπλων και της μοκέτας): Τέλειο 2 - 3,5 χιλιοστά, περίπου στρογγυλό σχήμα και σχέδια από κίτρινα και λευκά λέπια στη ράχη. Προνύμφη όμοια με του προηγούμενου είδους και έχει τις ίδιες τροφικές προτιμήσεις.

Attagenus unicolor (black carpet beetle): Είναι το πιο καταστρεπτικό. Τέλειο 3,5 – 5 χιλιοστά, με χρώμα καστανόμαυρο ή θαμπό μαύρο και σχήμα πιο επίμηκες από των προηγουμένων. Προνύμφη 6 χιλιοστά με σχήμα καρότου, χρυσοκαστανές τρίχες και χαρακτηριστική «ουρά» τριχών στο οπίσθιο άκρο της. Προσβάλλει κυρίως υλικά ζωικής προελεύσεως, όπως και τα προηγούμενα. Παρόμοιο είναι και το συγγενές του  Attagenus pellio.

Η καταπολέμηση των Dermestidae είναι αρκετά δύσκολη, ιδίως όταν έχουν καλά εγκατασταθεί.

Αν και υπάρχουν πολλά χημικά σκευάσματα, συνιστάται συχνός σχολαστικός καθαρισμός του σπιτιού με απορροφητική σκούπα, οικολογικά απωθητικά ή παγίδες με φερομόνη ή τροφοελκυστικό.

Tineidae (οι σκώροι σε Λεπιδόπτερο)

Τα Tineidae είναι μικρού μεγέθους πεταλούδες (μικρολεπιδόπτερα), με άνοιγμα πτερύγων μικρότερο των 18mm. Οι πτέρυγές τους είναι στενές με μακρούς κροσσούς και έχουν χρώμα συνήθως μπεζ –ασημί ή χρυσοκίτρινο. Αποφεύγουν το φως και σπανίως τα βλέπουμε να πετούν, καθώς προτιμούν σκοτεινές γωνίες, ντουλάπες και αποθηκευτικούς χώρους. Οι προνύμφες τους (κάμπιες), είναι μικρές, λευκές με καστανή κεφαλή. Τρέφονται στην επιφάνεια των υλικών που προσβάλλουν.

Η βασική τροφή των προνυμφών τους (τα τέλεια δεν προκαλούν φθορές) είναι τα λερωμένα μάλλινα υφάσματα αλλά τρέφονται επίσης με μετάξι, τσόχα, γούνες, φτερά και τρίχωμα ζώων. Σε Μουσεία, καταστρέφουν επίσης: μάλλινα (συχνά στρατιωτικές στολές), καπέλα με φτερά, κούκλες, τριχωτές βούρτσες, πλεκτά εργόχειρα και υφαντά εκθέματα.

Πρόκειται για τα είδη: Tinea pellionella, Tineola bisseliella, Trichophaga tapetzella καιHofmannophila pseudospretella.

Τα πιο κοινά σε κατοικίες είναι τα δύο πρώτα.

• Tinea pellionella

Είναι ευρύτατα διαδεδομένη σε όλη την Ευρώπη αλλά, συναντάται και την Β. Αμερική και την Αυστραλία.

Τα τέλεια (πεταλουδίτσες), έχουν άνοιγμα πτερύγων 9–16 mm. 

Η προνύμφη, κατασκευάζει τροφικές σήραγγες (στοές) και δημιουργεί «μπαλώματα» από μετάξινα πλεξίματα επάνω στα υφάσματα. Τρέφεται κυρίως με χαλιά, γούνες, γέμισμα επίπλων, μάλλινα υφάσματα και ταπετσαρίες.

• Tineola bisseliella

Το θηλυκό τέλειο, γεννά πολλές εκατοντάδες ωών, προτιμώντας  χαλιά  (ιδίως χειροποίητα) και ενδύματα λερωμένα με ιδρώτα. Επειδή είναι πολυφάγο έντομο, βρίσκεται συχνά σε τρίχινη και πουπουλένια γέμιση κλινοσκεπασμάτων, πίτυρα, μπισκότα και σε εντομολογικές συλλογές.

Η προνύμφη του είναι σπανίως ορατή καθώς κατασκευάζει κυλινδρική θήκη από το υλικό που προσβάλλει και την μεταφέρει, κρυβόμενη και τρεφόμενη μέσα σε αυτήν.

Οικολογική αντιμετώπιση του προβλήματος, μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση:

• Καμφοράς (το δενδρολίβανο περιέχει μέχρι και 20%),
• Αιθέριο έλαιο του κέδρου Juniperus virginiana,
• Λεβάντας (άνθη ή αιθέριο έλαιο),
• Αρπακτικά Υμενόπτερα (Trichogrammatidae).

πηγη:http://worldagronomists.blogspot.gr/