Επιδοτήσεις για μονάδες παραγωγής αιθέριων ελαίων «ξεκλειδώνει» το νέο πρόγραμμα μεταποίησης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο αναμένεται να ενεργοποιηθεί από τις αρχές του νέου χρόνου.
Με τις τιμές των αιθέριων ελαίων να είναι ανάλογες της ζήτησης, που σταθερά κινείται σε υψηλά επίπεδα, η δημιουργία μιας καθετοποιημένης μονάδας προβάλλει ως μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία, με προοπτική σημαντικών εσόδων έως και 9.000 ευρώ.
Μέσω του νέου χρηματοδοτικού μέτρου μπορούν να ενισχυθούν σε ποσοστό έως και 75% όλες οι αγροτικές επιχειρήσεις που θέλουν να μεταποιούν και να εμπορεύονται φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά. Χρηματοδοτούνται η δημιουργία, η επέκταση, ο εκσυγχρονισμός μονάδων τυποποίησης και επεξεργασίας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
Μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων με καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, έκτασης 10 στρεμμάτων, και εφόσον τηρηθούν οι κανόνες του marketing, μπορεί η δραστηριότητα αυτή να δώσει ικανοποιητικό εισόδημα που θα φτάνει τα 900 ευρώ το στρέμμα.
Στόχος του προγράμματος αυτού είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά στον καταναλωτή. Η στήριξη παρέχεται κυρίως στις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και σε μεγάλες επιχειρήσεις, μέχρι ενός ορίου προϋπολογισμού επενδύσεων, εφόσον η ενίσχυση έχει χαρακτήρα κινήτρου.
Ο παραγωγός -ή ομάδα παραγωγών- που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές. Επειδή με τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόν του, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και, το κυριότερο, έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των μεγάλων οίκων εμπορίου της ΕΕ, που αποκλειστικά διακινούν παγκοσμίως τα προϊόντα αυτά.
Η προώθηση και η εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθέριων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή. Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές, είναι: προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.
Δικαιούχοι ενίσχυσης είναι οι ατομικές επιχειρήσεις και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΑΕ, ΕΠΕ, ΟΕ, ΕΕ, προσωπικές εταιρείες του εμπορικού νόμου, αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις κάθε βαθμίδας, συνεταιριστικές επιχειρήσεις, δημοτικές επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις της εμπορικής και της φορολογικής νομοθεσίας).
Οι δαπάνες για τις οποίες μπορεί να παρέχεται ενίσχυση αφορούν:
  • Κατασκευή, απόκτηση ή βελτίωση της ακίνητης περιουσίας, όπου οι εκτάσεις γης είναι επιλέξιμες μόνο όταν δεν υπερβαίνουν το 10% του συνολικού κόστους της επένδυσης. Για εγκαταλελειμμένες και πρώην βιομηχανικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν κτίρια, το όριο αυτό αυξάνεται στο 15%.
  • Διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου προκειμένου να εξυπηρετούνται οι ανάγκες της μονάδας.
  • Αγορά και εγκατάσταση εξοπλισμού.
  • Απόκτηση πιστοποιητικών από αρμόδιους οργανισμούς (όπως ISO, HACCP).
  • Δαπάνες εξοπλισμού επιχείρησης (όπως αγορά fax, τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, δικτύων ενδοεπικοινωνίας και ηλεκτρονικών υπολογιστών, φωτοτυπικών και συστημάτων ασφαλείας των εγκαταστάσεων).
  • Μελέτες, δημιουργία αναγνωρίσιμου σήματος (ετικέτας) του προϊόντος, απόκτηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έρευνα αγοράς για τη διαμόρφωση της εικόνας του προϊόντος (συσκευασία, σήμανση), άδειες, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αγορά ή ανάπτυξη του απαραίτητου για τη λειτουργία της επένδυσης λογισμικού.
  • Γενικές δαπάνες (όπως αμοιβές μηχανικών, συμβούλων και έκδοση αναγκαίων αδειοδοτήσεων).
Χρήσεις
Οι κυριότερες χρήσεις των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι:
Σαν ξηρά φύλλα για παρασκευή ροφημάτων, στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, στην κονσερβοποιία, στη ζαχαροπλαστική και στη φαρμακευτική. Γενικά, τα ξηρά αρωματικά φυτά έχουν περισσότερο συμπυκνωμένο άρωμα από τα φρέσκα. Παραδείγματα αρωματικών φυτών που δίνουν δρόγη είναι: μαϊντανός, άνηθος, δυόσμος, βασιλικός, δεντρολίβανο, θυμάρι, μάραθο, θρούμπι, μελισσόχορτο, μαντζουράνα, κρεμμύδι, κορίανδρος, γλυκάνισος, ρίγανη, λουίζα, αρχαγγελική, σκόρδο, φασκόμηλο, χρένο.
Στη μαγειρική ως αρτύματα, είτε φρεσκοκομμένα, είτε ξηρά, είτε αλεσμένα.
Πολλά φυτά χρησιμοποιούνται για τη λήψη φυτικών χρωστικών (π.χ. φλαβονοειδή, καροτενοειδή, χλωροφύλλες κ.λπ.) στη χρώση τροφίμων σε αντικατάσταση των συνθετικών χρωστικών. Μια ενδιαφέρουσα χρήση των αρωματικών φυτών όπως (θυμάρι, ρίγανη κ.ά.) είναι η χρήση τους ως φυσικά αντιοξειδωτικά τροφίμων (π.χ. ελαιόλαδο).
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η χρήση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, πολύπλοκων δηλαδή ουσιών που κυκλοφορούν στο φυτό και λαμβάνονται από αυτό με διάφορες μεθόδους σε πολύ συμπυκνωμένη μορφή.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι
Οσοι ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο θα πρέπει να προσέξουν:
  • Δημιουργία μικρών ευέλικτων ομάδων που θα θελήσουν να δοκιμάσουν διάφορα είδη αρωματικών φυτών. Η καταγραφή των αυτοφυών αρωματικών φυτών στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσει οδηγό για τα πρώτα υπό δοκιμή είδη, καθώς θα είναι πιο εύκολος ο εγκλιματισμός τους στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής.
  • Εδαφολογικές αναλύσεις για τη γνώση της ποιότητας των εδαφών αλλά και των ειδών που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα.
  • Δοκιμαστικές καλλιέργειας σε μικρή έκταση σε διάφορες περιοχές με συμμετοχή και καθοδήγηση γεωπόνων.
  • Καταγραφή ημερολογιακά του χρόνου απασχόλησης και προσδιορισμός του κόστους παραγωγής ανά είδος και του καθαρού εισοδήματος που μπορεί να προκύψει για τους παραγωγούς.
  • Καταγραφή της απόδοσης σε χλωρό και ξηρό βάρος και ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις των αιθέριων ελαίων.
  • Ερευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό.
  • Τελική επιλογή των ειδών που θα καλλιεργηθούν.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα αγοράς που έγινε, διαπιστώθηκε ότι έχει μεγάλη σημασία το προϊόν από άποψη χαρακτηριστικών αλλά και το αν είναι βιολογικό ή όχι. Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης για συμβατική ρίγανη με υψηλή απόδοση σε έλαιο και υψηλή περιεκτικότητα σε καρβακρόλη ξεκινούσε στην Ελλάδα από 1,8 ευρώ το κιλό και έφτανε τα 2,2 έως 2,3 ευρώ για συμβολαιακή γεωργία. Αντίθετα, η τιμή στη βιολογική ρίγανη κυμαίνονταν από 5 έως και 6,5 ευρώ το κιλό. Οι τιμές στο εξωτερικό είναι πολύ υψηλότερες.
ΕΠΕΝΔΥΣΗ
Το κόστος για δημιουργία καθετοποιημένης μονάδας
Το μεγάλο πλεονέκτημα με τη μεταποίηση των αρωματικών φυτών είναι ότι σε μια σωστή καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάθετο ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλίεται το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά.
Τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα -και ιδιαίτερα τα φρούτα και τα λαχανικά- πρέπει να διατίθενται μέσα σε μικρό χρονικό περιθώριο, απευθυνόμενα δηλαδή μόνο σε μια αγορά, και εδώ έγκειται η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τα βότανα, τα οποία διατίθενται σε τρεις διαφορετικές αγορές.
Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών, όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος το δενδρολίβανο κ.ά., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κ.λπ.), στα σούπερ μάρκετ, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κ.λπ. Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των αρωματικών φυτών, που αποτελεί τη μεγαλύτερη είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης είτε σε τζίρο. Η τρίτη είναι αυτή που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη -υπό ορισμένες όμως και απαιτητικές συνθήκες- αυτή των αιθέριων ελαίων, η οποία βέβαια απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία.
Μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων απαιτεί έκταση τουλάχιστον 90 στρεμμάτων, με το κόστος της επένδυσης να ξεκινά από 210.000 ευρώ περίπου.
Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός (ξηραντήριο) έχει ένα κόστος της τάξης των 130.000, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο, από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον, τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης, ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας. Το δε κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 ευρώ περίπου.
Ο παραγωγός -ή η ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων- γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές.
ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΝΟΣ