Μετασυλλεκτικές ασθένειες εσπεριδοειδών

Συμ.Μαρνασίδης-Γεωπόνος(MSc), ΔΑΟΚ Πέλλας & Κων/νος Καζαντζής-Τ. Γεωπόνος, ΙΦΔ Νάουσας

Φαινόμενα εμφάνισης αλλοιώσεων ή σήψεων στους καρπούς των εσπεριδοειδών δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, κατά τη διάρκεια της συντήρησης. Η θερμοκρασία αποθήκευσης εξαρτάται από το είδος του καρπού, την ποικιλία και την επιθυμητή διάρκεια αποθήκευσης και κυμαίνεται από 5 έως 15 0C, ανάλογα με το είδος.

Η διατήρηση των καρπών σε περιβάλλον υψηλής υγρασίας, από τη συγκομιδή έως και την κατανάλωση, ενισχύει την επούλωση τυχόν μικροτραυματισμών μειώνοντας έτσι την ευαισθησία στις μετασυλλεκτικές προσβολές από μύκητες. Η ταχεία αποθήκευση των φρούτων σε συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας (περίπου 90%) και η εφαρμογή προστατευτικής επίστρωσης κεριού, αποτελούν τεχνικές που επιβραδύνουν την αφυδάτωση των καρπών.

Κατά τη συγκομιδή πρέπει να γίνεται και προσεκτικός διαχωρισμός των καρπών που εμφανίζουν συμπτώματα ασθενειών ή ελαττώματα. Τόσο τα μέσα συλλογής, όσο και οι γραμμές και οι χώροι τυποποίησης των εσπεριδοειδών, πρέπει να απολυμαίνονται με ζεστό νερό και κατάλληλα εγκεκριμένες χημικές ουσίες, βάσει ενός προγράμματος καθαρισμού και απολύμανσης. Τα σπόρια των μυκήτων που προκαλούν μετασυλλεκτικές σήψεις, επιβιώνουν προσκολλημένα στα μέσα συλλογής και τυποποίησης και επιμολύνουν τους καρπούς. Τα παλετοκιβώτια δεν πρέπει να εμποδίζουν την κίνηση του αέρα μέσα στους ψυκτικούς θαλάμους.

Ο αποπρασινισμός των εσπεριδοειδών αποτελεί μία πρακτική με την οποία, καρποί που έχουν συγκομισθεί πρώιμα εκτίθενται σε κλειστούς θαλάμους σε μια φυσική ορμόνη των φυτών, το αιθυλένιο. Το αιθυλένιο, διεγείρει την ωρίμανση των καρπών και συντελεί στην δημιουργία κανονικού χρωματισμού. Παράλληλα όμως, αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης και επιταχύνει την εκδήλωση σήψεων που προκαλούνται από μύκητες. Η εφαρμογή κατάλληλα εγκεκριμένων μυκητοκτόνων πριν την έναρξη του αποπρασινισμού, η έκθεση σε αιθυλένιο μέσα σε κλειστούς θαλάμους (συνήθως 5 ppm) σε συνδυασμό με κατάλληλες συνθήκες σχετικής υγρασίας (90-95%) και θερμοκρασίας (28-29oC), η διαρκής μικρής κλίμακας ανανέωση του αέρα του θαλάμου και η διακοπή της διαδικασίας αποπρασινισμού αμέσως μόλις ο φλοιός των καρπών αποκτήσει το επιθυμητό χρώμα, αποτρέπουν σύμφωνα με έρευνες, την δημιουργία επιφανειακών εγκαυμάτων και την ανάπτυξη μυκήτων.

Μετασυλλεκτικά προβλήματα που οφείλονται σε μη-παθολογικά αίτια είναι:

• Η εμφάνιση εγκαυμάτων (scalding), το καφέτιασμα του φλοιού, οι μεταχρωματισμένες βυθισμένες κηλίδες, ηυδαρής κατάρρευση. Όλα μαζί περιγράφονται με τον όρο "chilling injury" (Hordijk J, 2013).

Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται όταν οι καρποί εκτίθενται σε θερμοκρασίες μεταξύ 10°C και 12°C, και ιδιαίτερα αμέσως μετά την έκθεση των καρπών σε συνθήκες περιβάλλοντος. Σύμφωνα με έρευνες, τα περισσότερα προβλήματα εμφανίζονται σε καρπούς που εξάγονται από τρίτες χώρες και σχετίζονται με προ συλλεκτική έκθεση των καρπών σε χαμηλές θερμοκρασίες για την θανάτωση εντόμων καραντίνας, τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, την ποικιλία, το στάδιο της συγκομιδής, τις προσυλλεκτικές μεταχειρίσεις και το μέγεθος του καρπού,

• το πάγωμα των καρπών και η επερχόμενη αφυδάτωση τους που συμβαίνει όταν οι καρποί εκτίθενται σεθερμοκρασίες μικρότερες από 1,5 0C, πριν ή μετά τη συγκομιδή,

• η κατάρρευση του φλοιού γύρω από τον ποδίσκο που εμφανίζεται μετά από παραμονή των συγκομισθέντων καρπών σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας και υψηλής θερμοκρασίας και σχετίζεται με τη θρεπτική κατάσταση των καρπών,

• η ελαιώδης κηλίδωση η οποία οφείλεται στην απελευθέρωση τοξικών ελαίων από τον ίδιο τον καρπό, λόγω συγκομιδής υπό συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής και εδαφικής υγρασίας.

Οι συνηθέστερα εμφανιζόμενες μετασυλλεκτικές ασθένειες των εσπεριδοειδών είναι:

1. Η πράσινη σήψη (Penicillium digitatum), γνωστή στα αγγλικά ως green mold (εικόνα). Η ασθένεια προκαλεί τη δημιουργία υδαρών ιστών στους οποίους σταδιακά αναπτύσσεται λευκό μυκήλιο ενώ παράγονται και τα χαρακτηριστικά πράσινου-λαδί χρώματος σπόρια του μύκητα τα οποία καταλαμβάνουν τελικά το μεγαλύτερο μέρος της προσβεβλημένης επιφάνειας.
2. Η κυανή σήψη (Penicillium italicum), γνωστή στα αγγλικά ως blue mold (εικόνα), προκαλεί επίσης μία μαλακή υδαρή κηλίδα που εξελίσσεται όμοια με την πράσινη σήψη αλλά με γαλάζιο αυτή τη φορά χρώμα σπορίων.

     

                                   Πράσινη σήψη                                                          Κυανή σήψη

Άλλες μετασυλλεκτικές ασθένειες είναι:

α. Η μαύρη σήψη (Alternaria alternata) γνωστή στα αγγλικά ως black rot (εικόνα) η οποία προκαλεί εξωτερική και εσωτερική νέκρωση και μαύρισμα του φλοιού και της σάρκας.

β. Η καφέ σήψη των καρπών (Phytophthora citrophthora και P. Parasitica), γνωστή στα αγγλικά ως brown rot (εικόνα) προκαλεί ένα ανοικτό καφέ μεταχρωματισμό στην επιφάνεια του καρπού που μπορεί να προσβάλλει ακόμα και ολόκληρο τον καρπό ο οποίος αποκτά δερματώδη υφή. Σε υγρό περιβάλλον αναπτύσσεται η λευκή καρποφορία του μύκητα.

γ. Ο βοτρύτης (Botrytis cinerea) γνωστός στα αγγλικά και ως gray mold, προκαλεί σήψη με τον προσβεβλημένο ιστό να εμφανίζει ένα απαλό καφέ μεταχρωματισμό.

δ. Η ασθένεια Diplodia Stem-End Rot η οποία προκαλείται από το μύκητα Diplodia natalensis. Σύμφωνα με έρευνες, η κατεργασία των καρπών με αιθυλένιο ευνοεί την ανάπτυξη της ασθένειας και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης προσβολών στους καρπούς των εσπεριδοειδών.

     

                                   Mαύρη σήψη (Αλτερνάρια)                           Kαφέ σήψη (Φυτόφθορα καρπών)

Για την προληπτική αντιμετώπιση των μετασυλλεκτικών ασθενειών λαμβάνονται μέτρα όπως

• προσεκτική μεταχείριση των καρπών τόσο στη συγκομιδή όσο και στο συσκευαστήριο,
• χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων,
• κέρωμα των καρπών για τη συγκράτηση της υγρασίας,
• γρήγορη μεταφορά σε θαλάμους πρόψυξης και ψύξης,
• διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών κατά τη συντήρηση,
• τακτική ανανέωση του αέρα κατά τον αποπρασινισμό,
• καθαρή και κατάλληλη τελική συσκευασία.

πηγη:farmacon.gr