Αμειψισπορά: για υψηλότερες αποδόσεις και μακροπρόθεσμα διατήρησης της γονιμότητας του εδάφους

Αμειψισπορά: για υψηλότερες αποδόσεις και μακροπρόθεσμα διατήρησης της γονιμότητας του εδάφους

Η αμειψισπορά  είναι ένας τρόπος για να αποφευχθεί η εξάντληση του εδάφους από θρεπτικές ουσίες. Είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο διαχείρισης πληθυσμού επιβλαβών οργανισμών σε πολλά συστήματα γεωργικής παραγωγής.

          Μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η εκ περιτροπής αλλαγή μεταξύ  δύο καλλιεργειών και φύτευση με εναλλακτικές ακολουθίες για χρόνια ή μπορεί να είναι πιο σύνθετη και περιλαμβάνει πολλές καλλιέργειες κατά τη διάρκεια αρκετών ετών. Σωστή εναλλαγή καλλιεργειών μπορεί να μειώσει τα έντομα και ασθένειες που προκαλούν παθογόνα, καθώς και την πίεση των ζιζανίων με το σπάσιμο  του κύκλου ζωής τους μέσω της απομάκρυνσης ενός κατάλληλου ξενιστή. 

        Η αμειψισπορά μπορεί επίσης να βοηθήσει στην διαχείριση των θρεπτικών ουσιών μέσω της ενσωμάτωσης των υπολειμμάτων των καλλιεργειών και τη βελτίωση της ποιότητας  του εδάφους μετά από μια καλλιέργεια  όπως  καρότο ή πατάτα. Πολλοί καλλιεργητές βρίσκουν αύξηση στην απόδοση όταν οι καλλιέργειες από διαφορετικές οικογένειες αναπτύχθηκαν με περιστροφή έναντι στην μονοκαλλιέργεια και αυτό συχνά αναφέρεται ως το "φαινόμενο περιστροφής".

        Η ανάγκη εναλλαγής των καλλιεργειών έχει προκύψει από τον τρόπο που τα φυτά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Όλα τα φυτά δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία. Άλλα φυτά όπως τα ψυχανθή συντελούν στη συσσώρευση αζώτου στο έδαφος. Άλλα χρειάζονται σημαντικές ποσότητες αζώτου όπως τα σιτηρά. Οι νέοι τρόποι καλλιέργειας έδωσαν τη δυνατότητα μονοκαλλιέργειας όμως τα προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν. Το έδαφος "κουράζεται", αυξάνουν οι οικονομικές απαιτήσεις σε λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα γενικά και μειώνεται η γονιμότητα του εδάφους.

Η Μονοκαλλιέργεια  οδηγεί σε συσσώρευση των παθογόνων που προκαλούν ασθένειες, νηματώδεις, έντομα και ζιζάνια που μπορούν να οδηγήσουν σε μειώσεις απόδοσης και  ανάγκη για αυξημένες εισροές σε ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα και άλλα φυτοφάρμακα.

Η ανάπτυξη μιας ακολουθίας  καλλιεργειών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη χρήση  καλλιεργειών κάλυψης  για τη βελτίωση  του εδάφους και την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους η μπορεί να περιέχει και αγρανάπαυση

Η αμειψισπορά πρέπει να σχεδιάζεται με τέτοιον τρόπο που να ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες μείωσης των αποδόσεων, γεγονός που δεν πρέπει όμως να αποκλειστεί.

Ο σχεδιασμός της αμειψισποράς προσδιορίζεται από τους εξής παράγοντες:

Α. τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα

Β. τους οικονομικούς στόχους της εκμετάλλευσης

Γ. την περιοχή εγκατάστασης της φυτείας

Ανάλογα με τον αριθμό των φυτών που συμμετέχουν σε ένα σύστημα αμειψισποράς και το χρόνο που διαρκεί η κυκλική τους διαδοχή στον αγρό διακρίνουμε τις διετείς, τις τριετείς και τις πολυετείς αμειψισπορές. Μια άλλη διάκριση στα είδη αμειψισποράς βασίζεται στην ύπαρξη ή μη νερού άρδευσης, οπότε αναφερόμαστε σε ξηρικές και αρδευόμενες αμειψισπορές αντίστοιχα.

Ο πλήρης κύκλος της εναλλαγής της καλλιέργειας ονομάζεται σύστημα αμειψισποράς. Συνήθως χωρίζεται η γη σε αγροτεμάχια και σε κάθε ένα από αυτά καλλιεργείται διαφορετικό φυτό αλλά σύμφωνο με το σύστημα που χρησιμοποιεί η περιοχή. Έτσι έχουμε κάθε χρόνο όλα τα φυτά του συστήματος. Στο σύστημα που ακολουθείται εξαρτάται τόσο από το αποτέλεσμα που θέλουμε να έχουμε (αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, βελτίωση της δομής του, μείωση προβλημάτων από ζιζάνια και ασθένειες) όσο και από τις τοπικές συνθήκες (είδος εδάφους, ανάγκες της περιοχής κλπ)

Διακρίνονται ως προς τον τρόπο αποκατάστασης του εδάφους (σκαλιστικά, διαδοχικά, σιδηρούχα κλπ) και από οικονομική άποψη σε σιτηρών και κτηνοτροφών.

Στην Ελλάδα συνηθίζεται το δίχρονο σύστημα αμειψισποράς:

·         Για ξερά και φτωχά εδάφη

·         Αγρανάπαυση

·         Σιτάρι

·         Για σχετικά γόνιμα και δροσερά εδάφη

·         Αραβόσιτος

·         Σιτάρι

Τρίχρονη 

Συνηθισμένο παλαιότερα σύστημα που σήμερα παραμερίζεται. Ο κύκλος είναι:

·         Αγρανάπαυση

·         Όψιμα χειμερινά σπαρτά(σίκαλη)

·         Πρώιμα σπαρτά(σιτηρά)

Κτηνοτροφική 

Λειμώνων

Εξασφαλίζει βοσκή, πράσινη τροφή και σανό για την κτηνοτροφία.
Χρησιμοποιείται κυρίως για βελτίωση των φυσικών βοσκοτόπων που έχουν μικρή γονιμότητα.

Φάρμας 

Καλλιεργούνται φυτά κτηνοτροφίας που δεν είναι εύκολη η μεταφορά τους. Χρησιμοποιείται σε χωράφια που βρίσκονται όσο πιο κοντά γίνεται στις κτηνοτροφικές μονάδες.

Προστατευτική του εδάφους 

Καλλιεργούνται κυρίως πολυετή χόρτα.
Χρησιμοποιείται σε εδάφη που κινδυνεύουν από διάβρωση.

Γιατί αμειψισπορά?

Με την εφαρμογή ενός καλού συστήματος αμειψισποράς αποφεύγονται τα μειονεκτήματα της μονοκαλλιέργειας, παρέχεται εργασία στα μέλη της αγροτικής οικογένειας στις διάφορες εποχές του έτους, μετριάζονται οι κίνδυνοι από την αποτυχία μιας μόνο καλλιέργειας, παράγεται ποικιλία προϊόντων και με την επέκταση της καλλιέργειας των κτηνοτροφικών φυτών εξασφαλίζεται η επιτυχία μιας βελτιωμένης κτηνοτροφίας με όλα τα γνωστά πλεονεκτήματα. Με την εφαρμογή μιας βελτιωμένης αμειψισποράς αυξάνονται, χωρίς άλλη ιδιαίτερη επιβάρυνση, οι στρεμματικές αποδόσεις της σιτοκαλλιέργειας και των άλλων εξαντλητικών καλλιεργειών.

Με την αμειψισπορά προλαμβάνεται και η διάβρωση του εδάφους από τις βροχές.

Υπάρχουν γεωργικές βιομηχανίες που την έχουν σαν υποχρέωση για τις ομάδες παραγωγών τους όπως η  Ελ.Βιομηχανία Ζάχαρης που έχει τετραετή αμειψισπορά και αυστηρές ποινές για τους παραβάτες

Ακόμα και στους λαχανόκηπους υπάρχουν συστήματα αμειψισποράς Το χώρο που διαθέτουμε για λαχανόκηπο είναι σκόπιμο να τον χωρίσουμε σε τέσσερα τμήματα. Στο κάθε τμήμα καλλιεργούμε διαφορετικά λαχανικά, έτσι ώστε στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο το ίδιο λαχανικό να καλλιεργηθεί σε διαφορετικό τμήμα.

Πηγές:

·         http://www.livepedia.gr/index.php/Αμειψισπορά

·         http://www.minagric.gr/greek/EPAA/INDEX%201/ΚώδικεςΟρθηςΓεωργικηςΠρακτικής21_4_2003.doc κεφ. 1.3. Αμειψισπορά

·         http://istath.blogspot.gr/2012/12/blog-post_3.html

·         http://www.fytokomia.gr/permalink/3410.html

·         http://www.ebz.gr/uploads/geop/AMIPSISPORA.pdf

·         Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, Ελληνική έκδοση, 1960, Αμειψισπορα

·         http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CF%88%CE%B9%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%AC

·         http://www.econews.gr/2012/06/16/ameipsispora/

·         http://www.agroths.gr/%CE%B7-%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CF%88%CE%B9%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B3/