Βρόχινο νερό και πλατείες -Σφουγγάρι
Καινοτόμος Διαχείριση Βρόχινων Υδάτων σε Αστικό Πράσινο
Οι “πλατείες-σφουγγάρι” αποτελούν μια νέα προσέγγιση στο σχεδιασμό του αστικού χώρου που στοχεύει στην αειφόρο διαχείριση των ομβρίων υδάτων, μέσω φυσικών και ημιφυσικών υποδομών. Με τη βοήθεια διαμορφωμένων επιφανειών, φυτεύσεων και υπεδάφιων στρωμάτων, οι πλατείες αυτές μπορούν να συλλέγουν, φιλτράρουν, αποθηκεύουν και επαναχρησιμοποιούν το νερό της βροχής, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα, μειώνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών και βελτιώνοντας το μικροκλίμα των πόλεων.
1. Εισαγωγή
Στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων, οι πόλεις καλούνται να διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά τα αστικά όμβρια ύδατα. Οι αδιαπέραστες επιφάνειες, όπως το τσιμέντο και η άσφαλτος, εμποδίζουν την απορρόφηση του νερού από το έδαφος, αυξάνοντας την επιφανειακή απορροή και τις πλημμύρες.
Η έννοια του “σφουγγαριού” στον αστικό σχεδιασμό, προέρχεται από την ιδέα ότι οι αστικοί χώροι μπορούν να απορροφούν, να συγκρατούν και να επαναχρησιμοποιούν το νερό, όπως ένα φυσικό οικοσύστημα.
2. Τεχνικές και Συστατικά μιας Πλατείας-Σφουγγάρι
2.1. Επιφανειακή Συλλογή Βρόχινου Νερού
Η συλλογή γίνεται μέσω ελαφρά κεκλιμένων επιφανειών και αποχετευτικών σχαρών. Οι εικόνες που παραθέσαμε δείχνουν αναλυτικά την ροή της επιφανειακής απορροής προς υπόγειες δεξαμενές ή βιοκατασκευές.
2.2. Υπέδαφος – Στρώματα Φιλτραρίσματος και Αποθήκευσης
Τα στρώματα που αποτελούν το “σφουγγάρι” περιλαμβάνουν:
• Φυτεμένο επιφανειακό έδαφος (για αισθητική και απορρόφηση),
• Φίλτρο από άμμο ή λεπτό χαλίκι (για απομάκρυνση ρύπων),
• Στρώμα αποθήκευσης (χονδρό χαλίκι ή υπόγειες δεξαμενές),
• Γεωυφάσματα και HDPE μεμβράνες, όπου χρειάζεται.
εικόνα 2: Τεχνική διατομή με αναφορά σε βάθος φιλτραρίσματος έως και 90 εκ.
2.3. Βιοκατασκευές – Βιολασπώδεις Λεκάνες (Raingardens, Bioswales)
Οι φυτεμένες λεκάνες λειτουργούν σαν φυσικά φίλτρα:
• Επιβραδύνουν τη ροή των υδάτων,
• Προωθούν τη διήθηση,
• Βελτιώνουν την ποιότητα του νερού,
• Συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τοπικής χλωρίδας και πανίδας.
🔍 Βλ. εικόνα 2: Λεπτομέρειες σχεδιασμού φυτεμένων βρόχινων πλατειών
2.4. Φυτεύσεις και Τοπική Χλωρίδα
Η χρήση γηγενών φυτών με υψηλή αντοχή στην υγρασία αλλά και στην ξηρασία είναι καθοριστική. Βελτιώνουν την απορροφητικότητα του εδάφους, αυξάνουν τη βιοποικιλότητα και δεν απαιτούν υπερβολική άρδευση.
3. Οφέλη των Πλατειών-Σφουγγάρι
Περιβαλλοντικό Κοινωνικό Οικονομικό
✔️ Αποτροπή πλημμυρών
✔️ Δημιουργία πράσινων χώρων
✔️ Μείωση κόστους αποστράγγισης
✔️ Φιλτράρισμα ρύπων
✔️ Βελτίωση μικροκλίματος
✔️ Μείωση ενεργειακών απαιτήσεων ψύξης
✔️ Εμπλουτισμός υδροφόρου
✔️ Ανάδειξη βιοποικιλότητας
✔️ Αξιοποίηση βρόχινου νερού
Οι λειτουργίες αυτές συνεισφέρουν στην προσαρμογή των πόλεων στην κλιματική αλλαγή, καθώς μειώνουν την επιφανειακή απορροή, περιορίζουν τις αστικές πλημμύρες και βελτιώνουν την ποιότητα των υδάτων μέσω βιολογικού φιλτραρίσματος (Roy-Poirier et al., 2010; Fletcher et al., 2015). Παράλληλα, ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και συμβάλλουν στη βελτίωση του μικροκλίματος, κάτι που έχει άμεσες θετικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία (WHO, 2017; EEA, 2021).
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του FAO (2016) και του UN-Habitat (2020), οι πράσινες υποδομές αυτού του τύπου εντάσσονται στις “φυσικές λύσεις (Nature-Based Solutions)” και έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποδοτικές στην Ευρώπη, μέσω πιλοτικών έργων LIFE (π.χ. GREEN SURGE, URBAN-ADAPT). Η εμπειρία από πόλεις όπως η Κοπεγχάγη και το Βερολίνο δείχνει ότι οι κήποι βροχής μπορούν να μειώσουν την απορροή ομβρίων έως και 80% σε επεισόδια έντονων βροχοπτώσεων (Kazemi et al., 2011; ICLEI Europe, 2020).
Συντάκτης Τάκης Χρηστίδης
Γεωπόνος ΕΔΕ
• Davis, A. P., Hunt, W. F., Traver, R. G., & Clar, M. (2009). Bioretention technology: Overview of current practice and future needs. Journal of Environmental Engineering, 135(3), 109–117.
• European Commission. (2013). Building a Green Infrastructure for Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• European Environment Agency (EEA). (2021). Nature-based solutions in Europe: Policy, knowledge and practice for climate change adaptation and disaster risk reduction.
• FAO. (2016). Nature-based solutions for water management. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
• Fletcher, T. D., Shuster, W., Hunt, W. F., Ashley, R., Butler, D., Arthur, S., … & Viklander, M. (2015). SUDS, LID, BMPs, WSUD and more – The evolution and application of terminology surrounding urban drainage. Urban Water Journal, 12(7), 525–542.
• ICLEI Europe. (2020). Nature-based Solutions for Urban Resilience – Case studies from European cities.
• Kazemi, F., Beecham, S., & Gibbs, J. (2011). Streetscape biodiversity and the role of bioretention swales in an Australian urban environment. Landscape and Urban Planning, 101(2), 139–148.
• Qin, H., Li, Z., & Fu, G. (2013). The effects of low impact development on urban flooding under different rainfall characteristics. Journal of Environmental Management, 129, 577–585.
• Roy-Poirier, A., Champagne, P., & Filion, Y. (2010). Review of bioretention system research and design: Past, present, and future. Journal of Environmental Engineering, 136(9), 878–889.
• UN-Habitat. (2020). Nature-Based Solutions for Urban Resilience. Nairobi.
• WHO. (2017). Urban green spaces and health – A review of evidence. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.
Βιβλιογραφία και επεξηγηματικοί όροι
WHO (World Health Organization) → Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
• FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) → Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.
• UN-Habitat (United Nations Human Settlements Programme) → Πρόγραμμα Ανθρωπίνων Οικισμών των Ηνωμένων Εθνών (γνωστό ως “ΟΗΕ-Κατοικία”).
• EEA (European Environment Agency) → Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος.
• European Commission → Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• ICLEI (Local Governments for Sustainability) → Διεθνές Δίκτυο Τοπικών Αρχών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Σημεία/Σελίδες Βιβλιογραφίας που Αναφέρονται τα Κλειδιά
1. WHO (2017) – Urban green spaces and health:
• Σελ. 15–25: επιδράσεις των πράσινων υποδομών στην υγεία (μείωση θερμικής καταπόνησης, βελτίωση ποιότητας αέρα).
• Σελ. 36–39: σύνδεση βροχερών κήπων και μικροκλίματος.
2. FAO (2016) – Nature-based solutions for water management:
• Σελ. 22–30: αναφορά στις πράσινες υποδομές για διαχείριση νερού (rain gardens, bioswales).
• Σελ. 48: παραδείγματα εφαρμογής σε αστικά περιβάλλοντα.
3. UN-Habitat (2020) – Nature-Based Solutions for Urban Resilience:
• Σελ. 18–27: αναλύεται πώς τα συστήματα όπως οι βιοκλιματικοί κήποι συμβάλλουν στην ανθεκτικότητα των πόλεων.
• Σελ. 60–65: ευρωπαϊκές εφαρμογές σε Δήμους.
4. EEA (2021) – Nature-based solutions in Europe:
• Σελ. 40–55: πολιτικές για την ενσωμάτωση rain gardens σε ευρωπαϊκές πόλεις.
• Σελ. 72–75: παραδείγματα μείωσης πλημμυρικού κινδύνου μέσω βιορετεντικών λεκανών.
5. Davis et al. (2009) – Bioretention technology:
• Σελ. 111–114: λειτουργία λεκάνης βιοκατακράτησης (rain garden).
• Σελ. 115–117: ανάγκη για φυτεύσεις με ανθεκτικά είδη.
6. Roy-Poirier et al. (2010) – Review of bioretention system research:
• Σελ. 880–885: ανασκόπηση της βιολογικής λειτουργίας των φίλτρων και υποστρωμάτων.
7. Fletcher et al. (2015) – SUDS, LID, WSUD:
• Σελ. 528–532: εξέλιξη τεχνικών χαμηλής απορροής (Low Impact Development) με έμφαση σε bioswales & rain gardens.
8. Kazemi et al. (2011) – Streetscape biodiversity:
• Σελ. 140–145: ο ρόλος των rain gardens στη βιοποικιλότητα και τη μείωση θερμοκρασίας πόλης.
9. Qin et al. (2013) – The effects of low impact development:
• Σελ. 581–585: προσομοιώσεις για το πώς οι βιοκατασκευές μειώνουν πλημμύρες με διαφορετικά σενάρια βροχής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου