Ο Βοτανικός Κήπος Καισαριανής

 Ο Βοτανικός Κήπος Καισαριανής

σήμερα είναι η χαλαρή βόλτα τις μερές που δεν δουλευω … βολτούλα σε πανέμορφο περιβάλλον με απίστευτη θέα στην πόλη και τέλος ωραίο φαγητο στο δασος στην Καλοπούλα….
          Στον Βοτανικό Κήπο που άρχισε να δημιουργείται το 1947 σε προσφερόμενο χώρο παραπλεύρως της Μονής, είχαν συγκεντρωθεί αρχικά 200 είδη φυτών, αριθμός που διατηρήθηκε σταθερός τις δεκαετίες που πέρασαν. Τα χρόνια κύλησαν, οι προτεραιότητες. διαφοροποιήθηκαν, κυρίως λόγω στενότητας πόρων, και ο Κήπος κατά κάποιον τρόπο "αγρίεψε. Αυτό το γεγονός όμως του προσδίδει σήμερα μια ιδιαίτερη γοητεία, και μεγάλη φυσικότητα.

             Ο Βοτανικός Κήπος της Φιλοδασικής παρουσιάζει πολλά στοιχεία των μεσογειακών οικοσυστημάτων: υπάρχει πλούσια μακία βλάστηση, αποτελούμενη από μεγάλους θάμνους και ορισμένα κωνοφόρα, κατά πλειονότητα αειθαλή. Εξίσου κυρίαρχο στοιχείο του Κήπου αποτελούν τα φρύγανα, αυτοί οι τόσο χαρακτηριστικοί ξηροφυτικοί θάμνοι του μεσογειακού τοπίου. Σ' αυτούς τους χώρους, που μπορεί να φαίνονται εκ πρώτης όψεως φτωχοί, ευδοκιμεί μια πολυάριθμη και ποικίλη χλωρίδα από πολυετή, ετήσια και βολβώδη φυτά, που δίνουν μια σύντομη αλλά εντυπωσιακή ανθοφορία, κυρίως την άνοιξη. 

Επιπλέον, η ύπαρξη σημείων με σχετικά βαθύ έδαφος ή με περισσότερη δροσιά και η παρουσία μιας μικρής ρεματιάς που διασχίζει τον Κήπο επιτρέπουν την εγκατάσταση και πιο ορεινών και απαιτητικών σε υγρασία φυτών.

                  Λόγω και της προϋπάρχουσας διάρθρωσης του Κήπου, ο τρόπος παρουσίασης των φυτών στον χώρο είναι μάλλον "οικολογικός". Δηλαδή, τα φυτά τοποθετούνται ανάλογα με τις φυσικές τους απαιτήσεις, ως προς το έδαφος, το φωτισμό και τον προσανατολισμό: τα χασμόφυτα ανάμεσα σε βράχια, τα φρύγανα σε φτωχά, πετρώδη, ηλιόλουστα σημεία, τα πιο ορεινά είδη και τα φυτά των λιβαδιών σε πιο γόνιμες και ποτιζόμενες θέσεις, τα φυτά του ορεινού δάσους σε σκιερές και δροσερές τοποθεσίες. Όποτε όμως είναι δυνατόν, ομαδοποιούμε τα είδη ενός γένους, όπως π.χ. όλες τις διγιταλίδες, τις παιώνιες ή τις κενταύριες, για να μπορεί κανείς να κάνει συγκρίσεις. Αυτό όμως δεν είναι εφικτό για είδη που έχουν διαφορετικές απαιτήσεις: Η Salvia triloba και η Salvia pomifera αντέχουν σε ξηρά εδάφη ενώ η Salvia sclarea και η Salvia pratensis είναι είδη απαιτητικά σε δροσιά και νερό. Επιπλέον, όσο γοητευτική κι αν φαίνεται η συγκέντρωση των φυτών κατά γεωγραφικές περιοχές, στην πράξη αποδεικνύεται δύσκολη, διότι στη χώρα μας, λόγω της μεγάλης εναλλαγής του ανάγλυφου, μπορεί να βρει κανείς από παραθαλάσσια μέχρι σχεδόν αλπικά φυτά σε μία μικρή περιφέρεια και σε ακτίνα λίγων μόνο χιλιομέτρων από παραθαλάσσια μέχρι σχεδόν αλπικά φυτά. Έτσι στο Βοτανικό μας Κήπο, για να ευδοκιμήσουν, πρέπει να τοποθετηθούν σε διαφορετικές τοποθεσίες.

           Ο βασικός σκοπός του Βοτανικού Κήπου είναι εκπαιδευτικός. Παρουσιάζει στον επισκέπτη όσο το δυνατόν περισσότερα είδη της άγριας χλωρίδας της Ελλάδας. Σήμερα όμως δεν επισκεπτόμαστε ένα βοτανικό κήπο μόνο για να δούμε ωραία και σπάνια φυτά. Γνωρίζοντας το φυτικό μας κόσμο από κοντά, βοηθούμαστε να συνειδητοποιήσουμε σαφέστερα τη σημασία που έχουν τα φυτά και τα δάση για τη ζωή μας και να αντιμετωπίσουμε με περισσότερο σεβασμό το φυσικό μας περιβάλλον.
         Εξάλλου, ένας από τους στόχους όλων των βοτανικών κήπων σήμερα είναι να διασώσουν είδη που απειλούνται με εξαφάνιση γιατί, για ποικίλους λόγους, καταστρέφονται οι βιότοποί τους. Έτσι, ένας από τους στόχους μας είναι να φροντίζει συνειδητά ώστε να μη χαθούν άλλα είδη της χλωρίδας μας, όπως χάθηκαν η Centaurea tuntasia και η Centaurea sibthorpii από την Αττική

         Παράλληλα, ο Βοτανικός Κήπος  συνεργάζεται με το παρακείμενο φυτώριο της Φ.Ε.Α. στον πολλαπλασιασμό φυτών με κάποιο ιδιαίτερο αισθητικό ενδιαφέρον. Με αυτήν τη συνεργασία βοηθά στη διάσωση και ενδεχομένως την προσεκτική επαναφορά στο φυσικό γεωγραφικό τους περιβάλλον ειδών της άγριας χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση. Τροφοδοτώντας το φυτώριο της Φ.Ε.Α. με άγνωστα και σπάνια φυτά προς πολλαπλασιασμό, συμβάλλει στη διάδοση πολλών ειδών του αυτοφυούς φυτικού μας πλούτου, ως καλλιεργούμενων και επομένως στον εμπλουτισμό των κήπων μας με μια μεγαλύτερη ποικιλία φυτών του τόπου μας.

          Σε μια εποχή όπως η σημερινή, με αυξημένη την ευαισθησία του κοινού στα θέματα του περιβάλλοντος και όπου η ανάγκη να γνωρίσουμε τα φυτά της πατρίδας μας γίνεται όλο και πιο επιτακτική, μια νέα περίοδος αρχίζει για το Βοτανικό Κήπο της Φιλοδασικής στην Καισαριανή

Κώστας Τάτσης

γεωπόνος