ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ: Νομοθετικό πλαίσιο – Νομολογία

 

«ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ. Νομοθετικό πλαίσιο – Νομολογία» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου της Σοφίας Παυλάκη, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΝΟΜΟΡΑΜΑ.ΝΤ (www.nomorama-nt.gr).

Η Σοφία Παυλάκη είναι δικηγόρος (Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ) με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Περιβαλλοντική Πολιτική (Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, ΔΠΘ) και υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Από το 2015 είναι συνεργάτιδα του ιστολογίου dasarxeio.com όπου αρθρογραφεί τακτικά για θέματα δασικής νομοθεσίας και νομολογίας, δικαίου περιβάλλοντος και επικαιρότητας. Επίσης, επιμελείται επιστημονικά τη μόνιμη στήλη του ιστολογίου «Νομική Επικαιρότητα».

Τον πρόλογο στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο έγραψε ο Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος, Δημήτρης Ντινόκας, πρ. Διευθυντής Δασικών Έργων και Υποδομών ΥΠΕΝ και πρ. Δασάρχης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και Πεντέλης – Υμηττού. 

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Στο πλαίσιο της σύγχρονης πόλης, η διατήρηση και προστασία των κοινοχρήστων χώρων πρασίνου συνιστά βασική συνιστώσα του σχεδιασμού, με στόχο τη διασφάλιση και απόλαυση βιώσιμου δημόσιου χώρου και αστικού περιβάλλοντος. Η σημασία που αποδίδει το δίκαιο στο αστικό πράσινο είναι τόσο εμφαντική, ώστε επεξέτεινε αμείωτη τη συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία που παρέχεται σε αυτά τα ίδια τα δάση και τις δασικές εκτάσεις και στα πάρκα και άλση εντός του οικιστικού ιστού.

Σήμερα, η διαρκής υποβάθμιση του αστικού χώρου, ως συνέπεια της καταστροφής του περιβάλλοντος και της αυξανόμενης ανάγκης εξασφάλισης δομημένων εκτάσεων, καθιστούν το αστικό και περιαστικό πράσινο ολοένα και περισσότερο ευάλωτο, το περιορίζουν, το απαξιώνουν και το απειλούν, με επαχθέστατες συνέπειες για τη δημόσια υγεία, την αισθητική του τοπίου και τη λειτουργικότητα του δημοσίου χώρου εν γένει.

Υπό την παραδοχή αυτή, εν όψει και του εντεινόμενου αιτήματος των επιστημόνων και ερευνητών του χώρου για τη θέσπιση και κατοχύρωση ενός αποτελεσματικότερου θεσμικού πλαισίου ανάδειξης, διατήρησης και προστασίας του αστικού και περιαστικού πρασίνου, το παρόν έργο έρχεται να καλύψει ένα χρόνιο κενό, που αποτελούσε η απουσία αναλόγου συγγράμματος, συνιστώντας ταυτόχρονα μία καίρια και σημαντική συμβολή στη θεωρία, την επιστήμη και την πράξη, που αφορούν το νομοθετικό πλαίσιο και τη δικαστηριακή αντιμετώπιση της διαχείρισης και προστασίας κοινοχρήστων χώρων αστικού και περιαστικού πρασίνου, πάρκων και αλσών. Το βιβλίο καλύπτει, με τρόπο άρτιο και συστηματικό, μία ευρύτατη, σύνθετη και απαιτητική θεματική, προσφέροντας στον αναγνώστη του μία σύγχρονη και ολοκληρωμένη ανάλυση της νομοθεσίας και της σημαντικότερης νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα θέματα που αφορά.

Αρχικά διατρέχει την ιστορική πορεία, μέσα από την οποία αναδείχθηκαν, διαμορφώθηκαν και εξελίχθηκαν οι χώροι πρασίνου και τα δημόσια πάρκα και άλση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, επισημαίνοντας την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή του αστικού και περιαστικού πρασίνου στη διατήρηση και προστασία του αστικού περιβάλλοντος. Η προστασία των κοινοχρήστων χώρων πρασίνου κατά το δίκαιο αποτελεί αντικείμενο εξέτασης κατά τη δεύτερη ενότητα του βιβλίου, όπου περαιτέρω αναλύονται: α) η Συνταγματική προστασία των χώρων αυτών, β) η προστασία τους κατά το ιδιωτικό δίκαιο, με ιδιαίτερες αναφορές στην έννοια της «κοινοχρησίας» των περιβαλλοντικών αγαθών και στη θεωρία της «τριτενέργειας» καθώς επίσης και γ) η συμβολή των αρχών της «αειφορίας» και του «πολεοδομικού κεκτημένου» στην προστασία του «ζωτικού χώρου» του ανθρώπου.

Ακολούθως, αποδίδεται στο βιβλίο το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας και διαχείρισης του αστικού πρασίνου με ενδελεχή αναφορά στις βασικές διατάξεις της νομοθεσίας που διέπουν τους κοινοχρήστους χώρους πρασίνου, τα άλση και πάρκα. Εν συνεχεία, η συγγραφέας αναλύει το περιεχόμενο της νομικής προστασίας των πάρκων και αλσών, ως προς το σύνολο των εννόμων διαστάσεων που καλύπτει και προβαίνει στην εξέταση και απόδοση της σύγχρονης θεώρησης του δημοσίου χώρου πρασίνου στο δίκαιο. Στην οικεία ενότητα θίγονται και ζητήματα που άπτονται της νεότερης νομοθεσίας που αφορά την παραχώρηση δημοσίων ακινήτων, στο πλαίσιο της διαδικασίας στρατηγικών επενδύσεων, για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες στις παραχωρούμενες εκτάσεις εντάσσονται και δημόσιοι χώροι πρασίνου.

Στο έργο αναλύεται επίσης το ζήτημα της διττής, παράλληλης προστασίας που απολαμβάνουν οι χώροι πρασίνου που διέπονται και από τις διατάξεις άλλης ειδικής νομοθεσίας, π.χ. περιβαλλοντικής, αρχαιολογικής, προστασίας του Τοπίου κ.λπ. που μας απασχολεί συχνά στη θεωρία και στην πράξη στον ελλαδικό χώρο. Ομοίως εξετάζεται το πρόβλημα της κατάργησης κοινοχρήστων χώρων πρασίνου συνεπεία άρσεως ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων κυρίως μέσα από τη σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα πολύ σημαντικά κριτήρια που έχει διαμορφώσει.

Ιδιαίτερα σημαντική καθίσταται η συμβολή της συγγραφέως στο κεφάλαιο που αφορά τη συστηματική κατάταξη, εξέταση και παρουσίαση, ως μελετών περίπτωσης, ορισμένων από τους κυριότερους χώρους αστικού πρασίνου της χώρας μας, ως προς το θεσμικό πλαίσιο και το καθεστώς διαχείρισης που τους διέπει, αλλά και ως προς τη δικαστηριακή αντιμετώπισή τους μέσα από σχετικές υποθέσεις που τους αφορούν και έχουν, κατά καιρούς, κριθεί κυρίως από το Ε΄ Τμήμα και την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με τον τρόπο αυτό η παρούσα μελέτη καθίσταται μία μοναδικής αξίας καταγραφή και απόδοση της νομοθετικής και νομολογιακής ύλης που αφορά τους χώρους πρασίνου και μία εξαιρετικής σημασίας συμβολή στο έργο του ερευνητή και του επιστήμονα του χώρου, ο οποίος με το έργο αυτό έχει, για πρώτη φορά, στη διάθεσή του, ενημερωμένη και κατηγοριοποιημένη, μια δαιδαλώδη και συχνά δύσκολη στον εντοπισμό και τη συνολική αξιολόγηση και θεώρησή της νομοθεσία και νομολογία.

Ούτως, στο βιβλίο συγκεντρώνονται και αποδίδονται πολύ σημαντικές νομικές και εν γένει επιστημονικές πληροφορίες για μερικούς από τους κυριότερους χώρους πρασίνου στη χώρα μας, μεταξύ των οποίων οι δυτικοί λόφοι Αθηνών (Πνύκας, Μουσών και Νυμφών – Φιλοπάππου), ο Εθνικός Κήπος, το Πεδίον Άρεως, το Άλσος της πρώην Σχολής Ευελπίδων, το Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας, το Άλσος Στρατού (Γουδή), ο χώρος πρασίνου του πρώην Στρατοπέδου Κόδρα στη Θεσσαλονίκη, ο Φαληρικός Όρμος, η περιοχή του Ελαιώνα ν. Αττικής, ο Μητροπολιτικός πόλος Ελληνικού και αρκετοί άλλοι. Εξαιρετικής αξίας είναι και η αναφορά στο περιαστικό πράσινο, στο οικείο, τελευταίο κεφάλαιο του έργου, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται το καθεστώς προστασίας και διαχείρισης που αφορά τα περιαστικά δάση και όρη κυρίως με αφορμή τον χώρο του λεκανοπεδίου Αττικής (Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττό και Αιγάλεω), την πεδιάδα των Μεσογείων, τη χερσόνησο της Λαυρεωτικής και το περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης.

Το έργο συμπληρώνουν πλούσια σε αναφορές ευρετήρια νομοθεσίας και δικαστικών αποφάσεων, που το καθιστούν ιδιαίτερα χρηστικό στον αναγνώστη, ενώ η νομοθεσία και νομολογία που αναφέρονται στο βιβλίο, είναι ενημερωμένες μέχρι και τις τελευταίες ημέρες προ της εκδόσεώς του.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που συμβάλλει σημαντικά στην αντίληψη, εμβάθυνση και αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορά, σε επιστημονικό, ερευνητικό, θεωρητικό αλλά και πρακτικό επίπεδο, προάγοντας εποικοδομητικά την υπόθεση της βιώσιμης διαχείρισης και προστασίας του πολύτιμου αστικού και περιαστικού πρασίνου στην Ελλάδα σήμερα. Ένα βιβλίο που θα αποτελέσει, και στο μέλλον, μία σημαντική επιστημονική αναφορά και μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη θεωρητική βάση για δημιουργικό διάλογο και ενίσχυση των θέσεων και πολιτικών που υπηρετούν και διασφαλίζουν την ανάδειξη και διαφύλαξη του πρασίνου στον δημόσιο χώρο μας και στο περιβάλλον γενικότερα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΙΙ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ 

1. Συνταγματική προστασία κατά το άρθρο 24 

2. Προστασία κατά το ιδιωτικό δίκαιο – Η έννοια της κοινοχρησίας των περιβαλλοντικών αγαθών και η θεωρία της τριτενέργειας 

3. Η συμβολή των αρχών της «αειφορίας» και του «πολεοδομικού κεκτημένου» στην προστασία του ζωτικού χώρου του ανθρώπου 

ΙΙΙ. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ 

1. Νόμος 998/1979 περί προστασίας δασών και δασικών εκτάσεων 

2. Νόμος 4280/2014 – Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας κ.ά. 

3. Κώδικας Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (ΚΒΠΝ) – Δημιουργία κοινοχρήστων χώρων – Κοινοχρησία 

4. Νομοθετικό Διάταγμα της 17ης Ιουλίου – 16ης Αυγούστου 1923 – Δημιουργία κοινοχρήστων χώρων 

5. Νόμος 4447/2016 – Χωρικός Σχεδιασμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη 

6. Προεδρικό Διάταγμα 90/2018 – Πολεοδομικά Σχέδια Εφαρμογής 

7. Νόμος 4495/2017 – Δράσεις Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου 

8. Νόμος 3843/2010 – Μητροπολιτικές αναπλάσεις κ.ά. 

9. Προεδρικό Διάταγμα της 4-19ης Αυγούστου 1978 – Μελέτες ανάπλασης ελευθέρων κοινοχρήστων χώρων 

10. Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ν. 4277/2014 – ΝΡΣΑ 

11. Υπουργική Απόφαση 255/45/1988 – Έγκριση ΓΠΣ Δήμου Αθηναίων 

12. Αστικός Κώδικας – Κοινόχρηστα πράγματα 

13. Νόμος 3127/2003 – Απαγόρευση χρησικτησίας 

14. Προεδρικό Διάταγμα 59/2018 περί χρήσεων γης 

15. Υπουργική Απόφαση 10788/2004 – Πολεοδομικά σταθερότυπα και όρια πυκνοτήτων 

16. Νόμος 4067/2012 (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός – ΝΟΚ)

17. Νόμος 3463/2006 – Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ) 

18. Νόμος 3852/2010 (Πρόγραμμα «Καλλικράτης»)

19. Βασιλικό Διάταγμα της 24ης Σεπτεμβρίου – 20ής Οκτωβρίου 1958 – Τέλος χρήσεως – Παράνομη κατάληψη κοινοχρήστων χώρων 

20. Νόμος 392/1976 – Απαγόρευση εγκατάστασης σε κοινοχρήστους χώρους 

21. Νόμος 1337/1983 – Υποχρέωση κατεδαφίσεως αυθαιρέτων – Άδειες κοπής δέντρων 

22. Υπουργική Απόφαση οικ. 52716/20.11.2001 – Κατασκευές σε κοινοχρήστους χώρους 

23. Υπουργική Απόφαση 133384/6587/10.12.2015 – Διαχειριστικές Μελέτες Πάρκων και Αλσών 

24. Η Χάρτα της Φλωρεντίας (1982) για την προστασία των ιστορικών κήπων. 

ΙV. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΑΡΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΣΩΝ 

1. Εξομοίωση με τα δάση και απαγόρευση μεταβολής του προορισμού τους 

2. Υποχρέωση προηγούμενης προβλέψεως στο οικείο ρυμοτομικό σχέδιο 

3. Απαγόρευση εντάξεως δάσους ή δασικής εκτάσεως σε σχέδιο πόλεως 

V. Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ: «ΥΠΕΡΤΟΠΙΚΟΙ ΠΟΛΟΙ», «ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ» ΚΑΙ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ» 

1. Ρυθμιστικό πλαίσιο των «υπερτοπικών πόλων» 

2. Η νομοθεσία περί «Στρατηγικών Επενδύσεων»

VI. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ 

VII. ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΑΙ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ – ΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑ «ΠΑΛΗ ΤΩΝ (ΔΙΑ)ΤΑΞΕΩΝ»

VIΙI. ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ – ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

1. Δυτικοί λόφοι Αθηνών: Πνυκός, Νυμφών και Μουσών – Φιλοπάππου 

2. Εθνικός Κήπος (Αθήνα) 

3. Πεδίον Άρεως (Αθήνα) 

4. Άλσος Σχολής Ευελπίδων (περιοχή «Πολυγώνου», Αθήνα) 

5. Άλσος «Ευαγγελισμού» (Αθήνα) 

6. Πάρκο Ελευθερίας (Αθήνα) 

7. Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας (ν. Αττικής) 

8. Στρατόπεδο «Κόδρα» (Καλαμαριά Θεσσαλονίκης) 

9. Δημοτικό Άλσος «Προμπονά» (ν. Αττικής) 

10. Άλσος Δήμου Αχαρνών (περιοχή «Σαράντα Μαρτύρων) 

11. Πάρκο Φλοίσβου (παραλία Παλαιού Φαλήρου ν. Αττικής) 

12. Μητροπολιτικό Πάρκο Φαληρικού Όρμου

13. «Παπαστράτειο» Πάρκο Δήμου Αγρινίου 

14. Άλσος Φιλοθέης ν. Αττικής 

15. Μητροπολιτικό Πάρκο «Γουδή» (Άλσος Στρατού) 

16. Άλσος Παγκρατίου 

17. Λόφος Εθνικής Αντιστάσεως (Φινοπούλου) 

18. Λόφος «Πανί» (Άλιμος ν. Αττικής)

19. Ελαιώνας Αττικής) 

20. Μητροπολιτικός Πόλος Ελληνικού – Αγίου Κοσμά (ν. Αττικής) 

21. Αισθητικό δάσος «Πευκιάς» Ξυλοκάστρου (ν. Κορινθίας) 

22. «Σταθμός Πελοποννήσου – Τρεις Γέφυρες» (ν. Αττικής) 

23. «Αστέρας» Βουλιαγμένης (ν. Αττικής)

IX. ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ

1. Σχετικές διατάξεις 

2. Περιαστικά δάση και όρη του λεκανοπεδίου Αττικής 

3. Η πεδιάδα των Μεσογείων ν. Αττικής 

4. Η χερσόνησος της Λαυρεωτικής ν. Αττικής 

5. Το δάσος «Σέιχ Σου» – ο Κέδρινος Λόφος της Θεσσαλονίκης 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

Ελληνική 

Ξενόγλωσση 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ 

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

 

εκδ. ΝΟΜΟΡΑΜΑ.ΝΤ
http://www.nomorama-nt.gr

Αθήνα 2019, Σελ. 430

ISBN978-618-531

Πηγη : https://dasarxeio.com/