Συχνά συνειδητοποιώ ότι σε όλους (ή σχεδόν όλους, εκτός από μία μικρή επιστημονική ομάδα) αρέσουν τα έντονα κλαδέματα, αλλά αυτό ίσως γίνεται διότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τις συνέπειες των πράξεων τους. Αρκετές φορές παρατηρώ εξαιρετικά επιβλαβείς ενέργειες, που μπορεί να σταματήσουν μόνο όταν οι ίδιοι οι κλαδευτές ή οι υπηρεσίες, ή οι ιδιώτες που τους προσλαμβάνουν, κατανοούν πιο είναι το επιστημονικά ορθό, που διασφαλίζει την μέγιστη ασφάλεια και πραγματικά βοηθά στην υγιή, ανάπτυξη και διαχείριση των αστικών δέντρων.
Ειλικρινά πιστεύω, ότι όλοι αυτοί στην πραγματικότητα με τις παρεμβάσεις τους πράττουν έτσι επειδή αγαπούν τα δέντρα η διότι πιστεύουν ότι έτσι βελτιώνουν την κατάσταση τους…
Υπάρχουν βέβαια και πολλοί άλλοι που έχουν την αντίληψη του κυρίαρχου όντος, όπου αποφασίζει για την χρήση του φυτού και ότι οι ενέργειες τους δεν έχουν επίπτωση στην υγεία των δέντρων.
Παράλληλα τα τελευταία έτη από τον χιονιά και τον άνεμο είδαμε τόσα «ξαπλωμένα δέντρα» ….που ήταν ειλικρινά σοκαριστικό. Όταν συχνά-πυκνά βλέπουμε ένα δέντρο να πέφτει διαπιστώνουμε τα λάθη που έχουν γίνει στην διαχείρισή του, όπως είναι τα λανθασμένα κλαδέματα και συνηθέστερα η καταστροφή στο ριζικό σύστημα από εργασίες κατά την εκτέλεση έργων (ιδιαίτερα σε δίκτυα κοινής ωφέλειας) ή από άγνοια λειτουργίας αυτού.
Ο άνεμος -ή ο χιονιάς- συνήθως ολοκληρώνει αδυναμίες που εμείς οι άνθρωποι έχουμε προκαλέσει για χρόνια κακής διαχείρισης. Ο άνεμος είναι μόνο η αιτία οριστικότητας, η εξήγηση της πτώσης που είναι συχνά πολύ νωρίτερα.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για αυτά ...
Ως επιστήμονάς ασχολούμενος με το πράσινο , αναρωτιέμαι συχνά και το θέτω στον εαυτό μου και στους πελάτες:
«Γιατί σκεφτόσαστε και ζητάτε να κλαδέψουμε το δέντρο σας;»
Μετά από μερικά χρόνια δουλειάς, και απαντήσεων κατέληξα στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν αρκετές εξηγήσεις για αυτό το είδος πρακτικής. Αλλά όλες έχουν μία κοινή βάση :ΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ!
Στην φυσιολογική ζωή των δέντρων στην ύπαιθρο αυτά αναπτύσσονται σε περιοχές όπου έχουμε δάσος, δηλαδή οικοσυστήματα. Στην πόλη δεν έχουμε δάσος αλλά μονάδες η τοποθεσίες με αφιλόξενα περιβάλλοντα όπου τα δέντρα είναι απαραίτητα για την επιβίωσή μας, τα εγκαθιστούμε λοιπόν σε αυτό το αφιλόξενο χώρο για εμάς (με τα πλάσματα αυτά για εκατομμύρια χρόνια ζούσαμε μαζί στην φύση ).
Στην διαχείρισή τους όμως συνήθως κυριαρχεί η άγνοια και ο φόβος του ανθρώπου. Πρώτο: Άγνοια όταν επιλέγουν είδη δέντρων... κύρια σε ιδιωτικούς χώρους, φυτεύουν οτιδήποτε, με οποιονδήποτε τρόπο, οπουδήποτε! (Αυτή είναι η νούμερο ένα αιτία της ιδιωτικής κοπής Δέντρου!)
Το να φυτεύεις ένα πεύκο πάνω από την πισίνα σου η ένα Λέϋλαντ, συχνά καταλήγει σε συνεχή αυστηρά κλαδέματα ή τελικά σε μία πτώση του, επειδή στην ουσία το έχουμε περιορισμένο με περιμετρικά τοιχία και με δαπεδοστρώσεις που του δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες .
Το ίδιο και για τα δέντρα της πόλης! Ένας πλάτανος 40 μέτρα ύψος, δηλαδή ένας ενήλικας κύριος που είναι το τοπόσημο κάθε ελληνικής πλατείας, συχνά είναι «στριμωγμένος» σε λίγα τετραγωνικά δεντροδόχο…. Αντέχει ? Εκτός αν θέλουμε δέντρα με μέγιστο ύψος 10μ ...,ενώ παράλληλα μιλάμε για σκίαση και καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Η άγνοια, σε συνδυασμό με τον φόβο, είναι η επιτομή των καταστροφικών παρεμβάσεων. Στα αστικά δέντρα ακόμη και με 3-3,5 μέτρα ύψος, υπάρχουν αιτήματα κλάδευσης (γιατί ρίχνουν φύλλα, μην ανέβουν κλέφτες κ.α) ή για την κοπή τους. Ένα δέντρο γνωρίζει πολύ καλά το μέγεθος, το βάρος, τον τύπο εδάφους και το κλίμα στο οποίο αναπτύσσεται και συμβιβάζεται με τον χώρο που του δίνεται.
Αν βρεθεί σε βαθύ έδαφος, το δέντρο θα επιτρέψει στον εαυτό του να ανέβει ψηλότερα να αγκυρώσει εξαιρετικά. Αντίθετα, σε πετρώδες ή σ’ ένα έδαφός όπου είναι γεμάτο διελεύσεις ΟΚΩ (Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας), η με ελάχιστη δεντροδόχο θα έχουμε ασθενικότερα δέντρα.
Τα δέντρα που «λυγίζουν» περισσότερο >45° είναι συνήθως αυτά που πέφτουν λιγότερο! Γιατί το δέντρο έχει επίγνωση της κλίσης του, και αναπτύσσει εντυπωσιακές ρίζες ανάντι…… ~Τί γίνεται όμως αν περάσει ένα συνεργείο για να εγκαταστήσει μία νέα γραμμή πχ. τηλεφωνίας;
Στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμα προδιαγραφές προστασίας δέντρων αν και η ΠΕΕΓΕΠ έχει κάνει προσπάθειες σύνταξης τους. Επίσης δεν ωφελεί να θέλουμε να «κόψουμε» ένα δέντρο γιατί είναι " ψηλό". Τι σημαίνει ψηλό; Πολύ ψηλά για ποιόν; Πραγματικά και για πιο λόγο;
Έχω ύψος 1.74m περίπου στον μέσο όρο αλλά δεν είμαι πολύ ψηλός αλλά ούτε πολύ κοντός... και για τα δέντρα ισχύει ακριβώς το ίδιο ,….
Ποιος επιλέγει για το δέντρο ότι είναι πολύ ψηλό ή ότι απαιτείται να κοπεί η κορυφή του!;
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ένα δέντρο ύψους 20 μέτρων που δεν έχει υποστεί μεγάλες πληγές κοπής είναι ΣΙΓΟΥΡΑ πολύ λιγότερο επικίνδυνο από ένα ίδιο δέντρο κοντά κλαδεμένο από 20 ύψος στα 10 μέτρα!
Αυτό το δεδομένο, πολύ λίγοι άνθρωποι – πέρα από τους γνώστες και τους επιστήμονές του χώρου- το κατανοούν, γιατί οι συνέπειες μία τέτοιας κλάδευσης είναι αισθητές αρκετά χρόνια μετά , ακόμα ίσως και δεκαετίες αργότερα. Συχνά υπάρχει ιδιαίτερα μεγάλη πίεση από αιρετούς-προφανώς και από τους πολίτες για πραγματικά άσκοπα, που μπορεί μελλοντικά να μεταβληθούν και σε επικίνδυνα κλαδέματα . Αν οι συνέπειες αυτών των ενεργειών ήταν χρονικά πολύ πιο κοντά, θα υπήρχαν πολλοί που θα σέρνονταν στο δικαστήριο, αυτοί που αντίθετα τώρα, πιέζουν για κλαδεύσεις η κλαδεύουν με την ευθύνη να την έχουν οι άλλοι. Αλλά οι χρόνοι για τα δέντρα μετρούν πολύ διαφορετικά.
Μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στα «ιδιωτικά» δέντρα που ουσιαστικά δεν υπάρχει ευθύνη αλλά η κλάδευση ή η κοπή είναι μία διαδικασία καταβολής «ελάχιστων αμοιβών» με αμειβόμενους προτείνοντες μηχανικούς που δεν έχουν καμία σχέση με το γνωστικό αντικείμενο και «εγκρίνοντες», επίσης μηχανικούς, που δεν έχουν καμία σχέση με το γνωστικό αυτό αντικείμενο…
Αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι μετά τους χιονιάδες των τελευταίων ετών να έχει πραγματοποιηθεί μια γενοκτονία των πεύκων χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος παρά μόνο φόβος. Ας γυρίσουμε στα δέντρα…
Η καρατόμηση (αφαίρεση μεγάλου τμήματος της κορυφής με κλάδεμα), συνήθως δημιουργεί μεγάλες πληγές που είναι μια ανοιχτή πόρτα σε όλα τα παθογόνα παράσιτα όπως μύκητες και ξυλόφαγα έντομα. Ακριβώς εκεί θα εμφανιστεί πιθανά επουλωτικός ιστός αλλά και νεαροί βλαστοί δίπλα στην πληγή η κάτω από την ίδια πληγή, που η στήριξή τους (στον κορμό) θα είναι πολύ πιο επισφαλής από τον παλαιό βλαστό που κόπηκε, όχι μόνο γιατί είναι πολλοί αλλά και γιατί συνδέονται με ασθενέστερο τρόπο πρόσδεσης αλλά και διότι το ξύλο εσωτερικά ενδέχεται πλέον να έχει υποστεί σήψη... Στην αρχή όχι πολύ σπουδαία… τους πρώτους μήνες/χρόνια, αλλά όσο περνάει ο καιρός και τόσο πιο πολύ εξασθενεί το ξύλο και υποβαθμίζετε όλη η περιοχή της πληγής. Την ίδια στιγμή, οι νέοι κλάδοι αποκτούν ύψος, μάζα και μεγάλη αντίσταση στον άνεμο! Και είναι μια ωραία μέρα .... Κρακ και θραύση!!!
Εν κατακλείδι, αν ο πελάτης ζητά το κλάδεμα, την μείωση της κόμης πχ για ζήτημα έλλειψης φωτεινότητας είναι πολύ δύσκολο να το πετύχει, διότι γρήγορα τα νέα κλαδιά θα αναπτυχθούν -και αυτό το βλέπουμε όλοι στις παλαιές καρατομήσεις - σε ύψη παρόμοια με την αρχική κόμη, η και ψηλότερα με τον χρόνο.
Αν είναι θέμα ότι ενοχλούν τα φύλλα στο έδαφος,-και αυτό το ακούμε συχνά!!- υπάρχει ανάγκη για ακόμα περισσότερο και βαθύτερο κλάδεμα οπότε το δέντρο για να μπορέσει να κερδίσει ενέργεια και να προσπαθήσει να ανακτήσει όσα του κόστισε η κλάδευση, μελλοντικά θα κάνει κλαδιά (λαίμαργα) πολύ μεγαλύτερα από ότι ήταν τα αρχικά… και περισσότερο επισφαλή. Εάν ο σκοπός της καρατόμησης ήταν για να μην κινδυνεύσει να σπάσει ή να πέσει, (άγνοια της αρχιτεκτονικής των δέντρων). Δεν γίνεται να κάνουμε πιο λανθασμένη ενέργεια (μεσοπρόθεσμα & μακροπρόθεσμα) αφού αποδυναμώνει τους υπάρχοντες ιστούς ….
Για να ξαναδημιουργηθούν νέοι κλάδοι -όπου αυτοί θα αναπτυχθούν πολύ κοντά στην τομή- η προσπάθεια που γίνεται στο ξύλο, μεταφέροντας θρεπτικές ουσίες από αυτό για δημιουργία νέας βλάστησης, είναι τεράστια, οι ίνες ξύλου αποδυναμωμένες σκίζονται ευκολότερα σαν μυϊκό σχίσιμο μετά από έντονη προσπάθεια.
Τελικά βρισκόμαστε με τον ίδιο προβληματικό, και τον ίδιο σκοπό όπως και στις προηγούμενές περιπτώσεις. Κάθε τραύμα, προκαλεί τεράστια απαίτηση για ενέργεια για να ξεπεράσει αυτόν τον ακρωτηριασμό του, αποδυναμώνει το δέντρο που αναγκάζεται να τραβήξει στα αποθέματά του, από τους ιστούς του δημιουργώντας μηχανική αδυναμία (κίνδυνος θραύσης).
Το ασθενέστερο δέντρο αποικίζεται πιο εύκολα από μύκητες κάθε είδους. (Μαζί με τους μύκητες της ρίζας που βέβαια μεταδίδονται και από τον αέρα ή με τα εργαλεία κλάδευσης και είναι διασυστηματικοί οπότε αναπτύσσονται σε όλους τους ιστούς του δέντρου !
Και ναι.... Κόβοντας ένα κλαδί επηρεάζουμε και τις ρίζες!
Γενικά το λιγότερο που αγγίζεις ένα δέντρο, και όσο περισσότερη γνώση έχει αυτός που παρεμβαίνει όταν απαιτείται, τόσο καλύτερα προστατεύεται.
Εάν γίνει παρέμβαση, είναι προτιμότερο να προτιμήσουμε την ομοιόμορφη αραίωση σε όλη την κόμη του δέντρου και στην κορυφή για να περιοριστεί η αντίσταση στον άνεμο. Οι τομές πρέπει να γίνονται όσο το δυνατόν μικρότερες ώστε το δέντρο να μπορεί να επουλώσει τις πληγές του (ουλές) το συντομότερο δυνατό.
Αν έχουμε ένα καρατομημένο δέντρο, για να επανέλθει η διαδικασία είναι πλέον κοστοβόρα και συνεχής, αφού θα πρέπει να (ακολουθώντας τον κανόνα 3-2-1/ `Από τους Tedioli/Moreli) και να περάσει ακόμα και μία δεκαετία μειώνοντας τους, συνεχώς εναπομείναντες κλάδους ώστε να μην μπορέσουν να ανέβουν γρήγορα πολύ ψηλά και να κινδυνεύουν να σπάσουν.
Οικονομικά μιλώντας τελικά η καρατόμηση είναι ακριβή, με την πάροδο του χρόνου, δεδομένης της συχνότητας της παρέμβασης Η δουλειά μας στο κλάδεμα δεν επιτηρείται καθόλου.
Σήμερα, ο καθένας μπορεί να αποκαλεί τον εαυτό του κλαδευτή, αρκεί να έχει ένα αλυσοπρίονο στο πίσω μέρος του πόρτ μπαγκάζ του…...
Πολύ λίγοι κλαδευτές-ελάχιστοι- γνωρίζουν το δέντρο στο σύνολό του. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός στον κλάδο.
Το ερώτημα μου: «Είστε σε θέση να αποτρέψετε ένα άχρηστο κλάδεμα σε έναν πελάτη;…
Σε ένα αντιδήμαρχο που τα θέλει όλα καρατομημένα;
Το πιθανότερο αν αρνηθείτε, θα ρωτήσει τον πρώτο «γυρολόγο» που πάει πόρτα-πόρτα, με το καλάθι του και θα τα καταστρέψει ευχαρίστως...
Εδώ είναι... Στο χέρι μας σαν επιστήμονές είναι να κηρύξουμε τις ορθές πρακτικές διαχείρισης δεντροκομίας. Όσο πιο πολύ είναι γνωστές είναι αυτές, πόσο πιο σοβαρά είναι τα ουσιαστικά προβλήματα που θα παρουσιάσουν τα δέντρα και οι λανθασμένες πρακτικές κλάδευσης, τόσο λιγότερα καρατομημένα δέντρα θα δούμε και θα προστατευτεί το φυτικό κεφάλαιο της χώρας
Κωστας Τάτσης με συμβολή Μανώλη Καπανταη
ΑΝΑΛΟΓΑ ΑΡΘΡΑ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου