Biokipos: Ο περιορισμός από τον corona virus μετατρέπει τις πόλεις σε μια εφήμερη όαση για τα ζώα

Μ. Καπάνταης Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος τ. Δ/ντης Πρασίνου

Ο περιορισμός από τον corona virus μετατρέπει τις πόλεις σε μια εφήμερη όαση για τα ζώα

Eiικόνα 1. από το διαδίκτυο

Μοιραζόμασταν τον κόσμο πριν; Η απάντηση μάλλον είναι αρνητική. Ο κόσμος που δεν μοιραζόμασταν ήταν η ζωή που δεν μοιραζόμασταν, κλεισμένοι στα τετραγωνικά της ατομικής και οικογενειακής μας ασφάλειας, στην απατηλή βεβαιότητα ότι τίποτε δεν θ΄ αλλάξει, ενώ η αλλαγή είναι νόμος της φύσης. Ο κόσμος αυτός που αρνηθήκαμε, ο αποκλεισμένος, απαιτεί τώρα μέσα από την ανατροπή και την αβεβαιότητα ένα νέο «μοίρασμα» για να εξακολουθήσει να υπάρχει…

Με κενές πόλεις, πολλά ζώα, που στο παρελθόν φοβούνταν τους ανθρώπους, βγαίνουν πλέον πιο εύκολα ή αλλάζουν τις συμπεριφορές τους. Για τους ειδικούς, η σχεδόν μηδενική ανθρώπινη δραστηριότητα δημιουργεί μια οικολογική παγίδα και μια ψευδή αντίληψη ότι οι πόλεις είναι ένα καλό μέρος για να ζήσουν αυτά. Επιπλέον, ορισμένα είδη ζώων μπορεί να σταματήσουν να αντιλαμβάνονται τους ανθρώπους ως κίνδυνο.

Ο αντίκτυπος του περιορισμού των ανθρώπων, στην άγρια ζωή στις πόλεις οδηγεί σε πολλές ερμηνείες. Αν και δεν έχουμε τελικά και αποδεδειγμένα στοιχεία για να εκτιμήσουμε αυτό το αποτέλεσμα, προηγούμενες μελέτες μας επιτρέπουν να προβλέψουμε ορισμένες συνέπειες. Αυτές οι αλλαγές στα ζώα είναι πιθανό να είναι εφήμερες και οι περισσότερες από τις συνέπειές τους είναι, ότι θα εξαφανιστούν όταν επιστρέψει η ανθρώπινη δραστηριότητα στην πόλη.

Βραχυπρόθεσμα, ο περιορισμός επιτρέπει την παρατήρηση αλλαγών στη συμπεριφορά των ειδών ή ακόμη και μια τοπική αύξηση της βιοποικιλότητας. Αλλά αυτές οι αλλαγές είναι επίσης πιθανό να είναι βραχύβιες, και οι περισσότερες από τις συνέπειές τους θα εξαφανιστούν όταν η ανθρώπινη δραστηριότητα επιστρέψει στα προ της κρίσης επίπεδα. Για πολλά ζώα, ο corona virus θα ήταν μόνο μια οικολογική παγίδα, δηλαδή μια ψευδή αντίληψη ότι οι πόλεις είναι κατάλληλα μέρη για να ζήσουν. Η κατάσταση αυτή ωθεί τα ζώα να αντιλαμβάνονται έναν βιότοπο ως κατάλληλο για να ζήσουν ή να αναπαραχθούν όταν, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο, διότι αυτός δεν είναι!

Ένα παράδειγμα είναι περιστασιακά τα έντομα, τα οποία γεννούν αυγά στην άσφαλτο, επειδή το πολωμένο φως που παράγει συγχέεται με αυτό της επιφάνειας του νερού όπου συνήθως αυτά αναπαράγονται. Συνεπώς, ο περιορισμός εκθέτει τα ζώα σε συνθήκες που μπορεί να έχουν μικρή σχέση με αυτές που θα βιώσουν στο μέλλον, όταν οι άνθρωποι και τα αυτοκίνητα επιστρέψουν στους δρόμους.

Εικόνα 2. Η απουσία ανθρώπων στις πόλεις προκαλεί ορισμένες αλλαγές στη συμπεριφορά των ζώων. Ο αριθμός ορισμένων ζώων, όπως τα περιστέρια, θα μπορούσε να αυξηθεί κατά τη διάρκεια του περιορισμού. Απελευθερωμένοι από τους ανταγωνιστές και τους εχθρούς τους, ο αριθμός των περιστεριών, γλάρων και ποντικιών μπορεί να αυξηθεί και να εξελιχθούν σε παράσιτα. Περιστέρια Πουλιά Πλατεία - Δωρεάν φωτογραφία στο Pixabay.

Μια ιδιαιτερότητα των ιδιαίτερα αστικοποιημένων περιοχών είναι ότι η πανίδα τους κυριαρχείται από μερικά είδη σε υπερεπαρκείς πληθυσμούς, όπως περιστέρια, γλάροι ή ποντίκια. Ο πολλαπλασιασμός αυτών των ειδών στις πόλεις έχει μεγάλη σχέση με την ικανότητά τους να αξιοποιήσουν την τροφή που παράγονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Απελευθερωμένοι από τους ανταγωνιστές και τους εχθρούς, ο αριθμός τους μπορεί να αυξηθεί σε παράσιτα. Αυτές τις μέρες, η μειωμένη ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να μειώσει την αφθονία των τροφίμων και να επηρεάσει έτσι τα είδη που εξαρτώνται περισσότερο.

Με τον περιορισμό θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάποιες αλλαγές στο κελάϊδισμα των πουλιών. Εντούτοις, αυτό το γεγονός είναι απίθανο να ευνοήσει τα είδη πουλιών που τραγουδούν στις χαμηλές συχνότητες, όπως έχει αρχικά προταθεί, επειδή δεν υπάρχει καμία σαφής απόδειξη ότι η συχνότητα του τραγουδιού είναι ένας σημαντικός παράγοντας στον αποικισμό των αστικών περιοχών Σε άλλες περιπτώσεις, τα πτηνά εκμεταλλεύονται το χαμηλό επίπεδο των ανθρώπινων διαταραχών για να αναπαραχθούν σε περιοχές όπου δεν τις χρησιμοποιούσαν. Η αναπαραγωγή μπορεί να αποτύχει μόλις η δραστηριότητα ανακτήσει κάποια ομαλότητα.

Εικόνα 3. Η απουσία ανθρώπων στις πόλεις προκαλεί ορισμένες αλλαγές στη συμπεριφορά των ζώων. Συνεχίζει τις βόλτες κοντά στην πόλη της Καστοριάς η οικογένεια αρκούδων. Από την τοποθεσία Greenagenda.gr

Ο φόβος των ανθρώπων

Τα αποθέματα που δείχνουν ορισμένα είδη σε σχέση με τον άνθρωπο είναι μια άλλη συμπεριφορά που μπορεί να αλλάξει σε χρόνους καραντίνας. Με λίγες εξαιρέσεις, τα περισσότερα ζώα βιώνουν απροθυμία προς τους ανθρώπους και αποφεύγουν τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές. Πολλά είδη θηλαστικών, όπως λύκοι, ελέφαντες ή αντιλόπες, έχουν αυξήσει τις νυκτερινές συνήθειες τους σε όλο τον κόσμο για να ελαχιστοποιήσουν την επαφή με τους ανθρώπους. Δεδομένου ότι αυτός ο περιορισμός μειώνει την ανθρώπινη παρουσία, ορισμένα είδη ζώων μπορεί να εξοικειωθούν και να σταματήσουν να αντιλαμβάνονται τους ανθρώπους ως κίνδυνο. Αυτά τα περιστατικά έχουν παρατηρηθεί σε κογιότ ή ελάφια σε προστατευόμενες περιοχές.

Εικόνα 4. Κορωνοϊός: Οι άνθρωποι μένουν σπίτι, τα ζώα καταλαμβάνουν τους δρόμους. Χρειάστηκαν μόλις μερικές μέρες από την επιβολή του lockdown μέχρι τα κουνέλια να τολμήσουν να διασχίσουν τους μέχρι πρόσφατα πολύβουους δρόμους του Christchurch της Νέας Ζηλανδίας και λιγότερο από μία εβδομάδα μέχρι τα πούμα να κατέβουν τις πλαγιές των Άνδεων και να στρατοπεδεύσουν στο Σαντιάγο, μια από τις μεγαλύτερες πρωτεύουσες της Λατινικής Αμερικής. Στη Βαρκελώνη, οι αγριόχοιροι έχουν εγκαταλείψει τα προάστια όπου εμφανίζονταν πότε – πότε για χάρη της Diagonal Avenue, μιας λεωφόρου με οκτώ λωρίδες. Στο δε κεντρικό King's Cross του Λονδίνου εμφανίστηκε μία αλεπού, που αναζητούσε τροφή. Από την τοποθεσία Greenagenda.gr

Η μείωση της ανθρώπινης δραστηριότητας από την κρίση του κοροναϊού μπορεί να αυξήσει την ποικιλομορφία των ζώων στις πόλεις. Ο φόβος που βιώνουν τα ζώα απέναντι στον άνθρωπο εξηγεί, εν μέρει, τη χαμηλή βιοποικιλότητα στα κέντρα των πόλεων. Η μείωση της ανθρώπινης δραστηριότητας από την κρίση του κοροναϊού μπορεί να αυξήσει την ποικιλομορφία των ζώων στις πόλεις.

Ο περιορισμός έχει αποφασιστικό αντίκτυπο στην αλλαγή αυτού του προτύπου συμπεριφοράς, ειδικά σε εκείνα τα είδη που έχουν μεγαλύτερη ικανότητα διασποράς και που είναι πιο άφθονα έξω από την πόλη. Αυτό ισχύει για τα μεγάλα αρπακτικά ζώα, τα οποία αποφεύγουν τις αστικές συγκεντρώσεις για να μειώσουν τις συγκρούσεις με τους ανθρώπους, αλλά μπορούν γρήγορα να εξοικειωθούν όταν μειώνεται η αντίληψή τους για τον κίνδυνο. Πρόσφατα αρπακτικά ζώα όπως cougars έχουν δει στη Χιλή ή λεοπαρδάλεις στην Ινδία.

Για να εκτιμηθεί ο πραγματικός αντίκτυπος του περιορισμού στην πανίδα, θα πρέπει να τεκμηριωθούν οι αλλαγές στη συμπεριφορά των ατόμων και οι επιπτώσεις τους στη δυναμική του πληθυσμού πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό και να συγκριθούν με δεδομένα από παρόμοιους τόπους όπου δεν έχει σημειωθεί υποχρεωτική απομόνωση. Τα δεδομένα αυτά είναι δύσκολο να ληφθούν, αλλά από την εμπειρία της οικολογίας σχετικά με τη σχέση μεταξύ ζώων και ανθρώπων, μπορούμε να πούμε ότι ο περιορισμός μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην πανίδα. Η πιθανότητα ότι μερικές εβδομάδες του περιορισμού θα μπορούσε να αλλάξει τη συμπεριφορά και την ποικιλομορφία των ζώων θα πρέπει να μας κάνει να προβληματιστούν σχετικά με το βαθμό στον οποίο δημιουργούμε πόλεις που είναι ακατοίκητες..........