ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΓΙΑ ΥΓΙΗ ΠΟΛΗ

 του Αλέξανδρου Μοντιάνο 

Νεου αντιδήμαρχου πρασίνου στην Πολη των Αθηνών

Λεωφόρος Αμαλίας στο παρελθόν

Με τον όρο πράσινη ανάπλαση δεν εννοούμε την διακοσμητική ανάπτυξη χορταριού και την δενδροφύτευση αλλά το σύνολο των επεμβάσεων που στοχεύουν στην ανάπτυξη των χώρων πράσινου με σκοπό την αισθητική, περιβαλλοντική και λειτουργική αποκατάσταση μιας περιοχής. Για να έχει νόημα μια τέτοια ολοκληρωμένη προσέγγιση οφείλει να γίνεται σε βάθος χρόνου και με το ελάχιστο κόστος διαχείρισης και ανάλωσης φυσικών πόρων (αειφορική προσέγγιση). Δεν είναι πολυτέλεια αλλά επείγουσα κοινωνική ανάγκη και προϋπόθεση επιβίωσης για τις επιβαρυμένες περιβαλλοντικά περιοχές.

Σήμερα στην Αθήνα αναλογούν περίπου 2,45 m2 ανά κάτοικο και αυτός ο αριθμός κατατάσσει την πόλη στη βάση του καταλόγου ευρωπαϊκών πρωτευουσών σε μια τέτοια μέτρηση. Είναι ακόμη χαρακτηριστική η ανισοκατανομή της φυτοκάλυψης του αστικού ιστού, ανάλογα με την περιοχή. Επιπροσθέτως, το υφιστάμενο πράσινο – φυτικό υλικό είναι επιβαρημένο από την υπέργεια και υπόγεια ρύπανση (αέρας, έδαφος, νερό), την έλλειψη χώρου ανάπτυξης, την συμπίεση του εδάφους (δενδροστοιχίες) και την ηλικία.

Δυο ακόμη ζητήματα που καθιστούν την ανάπλαση επείγουσα, είναι η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 5-7ο ακόμη και τις νυχτερινές ώρες (φαινόμενο αστικής θερμικής νησίδας) στην οποία συμβάλλει σημαντικά η μαζική επέκταση των ασφαλτοστρώσεων, τσιμεντοστρώσεων και πλακοστρώσεων του «δαπέδου της πόλης» και κυρίως οι δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία από αιωρούμενα σωματίδια. Τούτο το τελευταίο έγινε πολύ εμφανές τον περασμένο χειμώνα (2013) όπου πολλοί Αθηναίοι έκαιγαν ό,τι μπορούσαν για να ζεσταθούν ελλείψη δυνατότητας αγοράς πετρελαίου θέρμανσης. Τα αιωρούμενα σωματίδια συνιστούν μεγάλο κίνδυνο για την υγεία, προκαλούν σωρεία αναπνευστικών προβλημάτων επιδεινώνουν την ποιότητα ζωής και μικραίνουν τη διάρκεια της ζωής. Σχετικά μεγάλο όμως ποσοστό των αιωρουμένων σωματιδίων οφείλεται σε κλιματολογικές συνθήκες, όπως η σκόνη από την έρημο της Βόρειας Αφρικής, και δεν έχουν να κάνουν με κυκλοφοριακούς ή βιομηχανικούς ρύπους. Οι μέρες του χρόνου με παρατηρημένα ανησυχητικά μεγέθη αιωρουμένων σωματιδίων είναι πια πολλές και εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο για την υγεία αλλά και για τον τουρισμό και την οικονομία. Είμαστε λοιπόν και κατά των αιωρουμένων σωματιδίων «από όπου κι αν προέρχονται»!

Φωτογραφία από τον λόφο του Αρδητού

Η βέλτιστη μέθοδος απορρόφησής τους είναι η ανάπτυξη του πρασίνου. Επειδή δεν υπάρχει χώρος για να φυτευτεί όσο θα θέλαμε μέσα στο αστικό τοπίο, πρέπει να βελτιστοποιήσουμε τον υπάρχοντα χώρο με σοφή επιλογή φυτών ώστε να μεγιστοποιηθεί η φυλλική επιφάνεια. Όσο μεγαλύτερη η επιφάνεια των φύλλων, τόσο μεγαλύτερη και η απορρόφηση των αιωρουμένων σωματιδίων. Λεβάντα και ομοειδή φυτά λοιπόν στους ταρατσόκηπους και στους χώρους που απαιτούν χαμηλό ύψος των φυτών, μια και η λεβάντα και τα συναφή διαθέτουν φύλλα με χνούδι, τριχίδια και έτσι πολλαπλασιάζεται η δυνατότητα απορρόφησης των φύλλων. Στους ανοιχτούς χώρους που επιδέχονται δέντρα δεν χρειάζεται να ψάξουμε για κάτι εξωτικό ή πρωτόγνωρο. Αρκεί το αττικό πεύκο. Ένα μεσαίου μεγέθους πεύκο διαθέτει φυλλική επιφάνεια 10 (δέκα) στρεμμάτων χάρη στην μικροκυλινδρική μορφή της πευκοβελόνας. Με τέτοιες επιλογές μπορούμε εύκολα να προσφέρουμε φυλλική επιφάνεια που θα ισούται με 3 m2 ανά κάτοικο και να πλησιάσουμε μεγέθη άλλων υγιέστερων πόλεων.

Φωτογραφία από τον λόφο του Αρδητού

Η πράσινη ανάπλαση αποτελεί όμως και μιαν απάντηση στην οικονομική κρίση. Αυξάνει την αξία των ακινήτων. Έως και 20% αύξηση ορίζουν οι ειδικοί της αγοράς αυτής στα διαμερίσματα και σπίτια που βρίσκονται κοντά σε χώρους πρασίνου. Σε απόσταση άνω των 25 χλμ. από το κέντρο η συγκριτικά μεγαλύτερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο αποκαλύπτει και μια κοινωνική διαφοροποίηση μέσω της στενής σχέσης πρασίνου – ευμάρειας.
Η σχέση αυτή υπάρχει και στο κέντρο της πόλης όπου υπάρχει πράσινο. Παράλληλα, η αύξηση πρασίνου σε μια περιοχή, συμβάλλει στη «δημιουργία πόλου προτίμησης» με αύξηση της επισκεψιμότητας και παραμονής με τα ανάλογα οικονομικά και εργασιακά οφέλη τόσο για τους επαγγελματίες όσο και για τους κατοίκους της περιοχής. Ακόμη, οι συνολικές εργασίες πρασίνου (μελέτη – κατασκευή – συντήρηση – παραγωγή & εμπορία φυτικού υλικού) γίνονται κυρίως χειρωνακτικά. Η δυνατότητα απασχόλησης εργατικού δυναμικού είναι λοιπόν η υψηλότερη από κάθε άλλη κατηγορία έργων.

Ανάμεσα σε πολλούς και συνδεδεμένους στόχους ενός τέτοιου εγχειρήματος αξίζει να αναφερθεί ξεχωριστά ένας. Η σύνδεση των υφισταμένων νησίδων πρασίνου. Τα υπάρχοντα πάρκα, πλατείες κλπ, να συνδεθούν μεταξύ τους είτε με πράσινους πεζόδρομους σαφώς εστιασμένους στον σκοπό της σύνδεσης, είτε με ταρατσόκηπους που θα αναπτυχθούν στις αρτηρίες σύνδεσης των χώρων πρασίνου. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την διευκόλυνση των ψυχρών ρευμάτων αέρα να κινηθούν μέσα στον αστικό ιστό και να συμβάλουν στην μείωση της θερμοκρασίας. Παράλληλα τα οφέλη από την ύπαρξη πρασίνου σε μια περιοχή θα μπορούν κατά ένα βαθμό να μοιραστούν και σε άλλες περιοχές βελτιώνοντας αισθητά την ποιότητα ζωής.

Ιδέες υπάρχουν πολλές, υπάρχουν όμως και οι άνθρωποι που είναι αποφασισμένοι να τις υλοποιήσουν με όποιους και όσους χρειάζεται. Και για αυτό πρέπει να αξιοποιηθούν τα ταλέντα των συμπολιτών μας που γνωρίζουν πώς και θέλουν να συμβάλουν στην βελτίωση της ζωής στην πόλη.