Κεχρί

Άγνωστες - γνωστές τροφές

Το κεχρί

Κωνσταντίνος Θ. Μπουχέλος

Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

ctbuchelos@yahoo.gr

Το φυτό

Κεχρί: αρχαία ελληνική:  κέγχρος, κεγχρίον, μεσαιωνική ελληνική: κεχρί(ν), διεθνώς Millet, είναι η ονομασία διαφόρων ποωδών φυτών της Οικογένειας Graminae (Αγρωστώδη).

Παράγουν μικρά εδώδιμα σπέρματα και χρησιμοποιούνται ως τροφή του ανθρώπου ή των ζώων. Το κεχρί ανακαλύφθηκε και καλλιεργήθηκε συστηματικά στην Κίνα. Το έτος 2000 σε παγκόσμια κλίμακα καλλιεργούντο 42.000.000 περίπου στρέμματα. Κύριες χώρες παραγωγής είναι: Ινδίες, Κίνα,  Μογγολία, η Ρωσία, Δυτική Αφρική και Βόρεια Κορέα. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 15.000 στρέμματα.

Tα κυριότερα είδη είναι: Panicum miliaceum,  Setaria italica,  Eleusine coracana,  Pennisetum glaucum ή  Pennisetum americanum.

Είναι όλα ετήσια φυτά. Το ύψος τους συνήθως κυμαίνεται από 30 ώς 130 εκ.. Η ταξιανθία μπορεί να είναι στάχυς, βότρυς ή φόβη. Τα σπέρματα, παραμένουν μέσα στο φλοιό, μετά το αλώνισμα. Έχουν μικρό μέγεθος, σφαιρικό σχήμα και χρώμα λευκό, γκρίζο, κίτρινο ή κόκκινο. Τα αποφλοιωμένα σπέρματα έχουν συνήθως ωχρόλευκό χρώμα.

Όλα τα είδη κεχριού έχουν ανάπτυξη ανάλογη με αυτήν του σόργου. Ο βλαστικός  κύκλος τους είναι σύντομος από 2 έως 3 μήνες για τα πρώιμα και 5 μήνες για τα όψιμα. Μπορεί να αναπτυχθούν  και να ωριμάσουν αμέσως μετά από μια μικρή περίοδο βροχών, για αυτόν τον λόγο εξαπλώνονται εύκολα στην τροπική ξηρή ζώνη. Η καλλιέργεια τους ελάχιστα διαφέρει από την καλλιέργεια άλλων σιτηρών. Γενικά είναι φυτά χωρίς πολλές απαιτήσεις, ανθεκτικά στα  ζιζάνια  και σπανίως προσβάλλονται από ασθένειες.

Ως  τροφή

Aν και το κεχρί είναι πολύ γνωστό ως το κύριο συστατικό της τροφής πτηνών, αποτελεί κάτι περισσότερο από μια καλή πηγή σημαντικών θρεπτικών συστατικών, όπως χαλκού, μαγγανίου, φωσφόρου, μαγνησίου και υψηλά ποσοστά υδατανθράκων. Η θρεπτική αξία του μπορεί να ταυτιστεί με το σιτάρι και το ρύζι.

Η περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνες κυμαίνεται από 6% έως 15% και σε λίπη από 1,5% έως 5%.

175 gr. μαγειρευμένου σπόρου, περιέχουν: 207 θερμίδες, 31% χαλκό, 25% φωσφόρο, 24% μαγγάνιο, 19% μαγνήσιο.

Το μαγνήσιο έχει αποδειχθεί ότι κάνει καλό σε περιπτώσεις άσθματος και ημικρανίας, ρίχνει την πίεση και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ιδίως σε άτομα  με αθηροσκλήρωση και διαβητική καρδιοπάθεια. Δρα ως συνένζυμο σε περισσότερα από 300 ένζυμα, περιλαμβανομένων και εκείνων που ρυθμίζουν την έκκριση ινσουλίνης και γλυκόζης. Έρευνες αποδεικνύουν ότι η κανονική αλλά όχι υπερβολική κατανάλωση ακέραιων σπόρων, μειώνει τον κίνδυνο εμφανίσεως του διαβήτη τύπου 2. (van Dam RM, Hu FB, Diabetes Care)

Ο φωσφόρος, είναι απαραίτητος στην δόμηση κάθε κυττάρου του οργανισμού, κυρίως των οστών μαζί με το ασβέστιο και βασικό συστατικό πολλών ζωτικών στοιχείων όπως το ATP (adenosine triphosphate) των νουκλεϊνικών οξέων του γενετικού κώδικα, της κυτταρικής μεμβράνης και του νευρικού Συστήματος. (Mosby's Dictionary of Complementary and Alternative Medicine)

Πλεονεκτήματα     (ο νους του στο ...«κεχρί»)

1. Είναι αλκαλικό και εύπεπτο. 2. Ενυδατώνει το παχύ έντερο και αποφεύγεται η δυσκοιλιότητα. 3. Δρα ως προβιοτικό, τροφοδοτώντας την μικροχλωρίδα του οργανισμού. 4. Η σεροτονίνη του βελτιώνει τη διάθεση. 5. Έχει άφθονες φυτικές ίνες και λίγα σάκχαρα (Kamari & Sumathi, 2002). 6. Η νιασινη του (βιταμίνη B3) ρίχνει την χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και την C-reactive πρωτεΐνη (Nutrition Research. April 2010; 30(4):290-6.). 7. Όλες οι ποικιλίες του έχουν υψηλές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. (Journal of Agricultural and Food Chemistry, 9 June 2010; 58(11):6706-14). 8. Είναι μη αλλεργιογόνο και δεν περιέχει γλουτένη. 9. Η μεγάλη περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνη το συνιστά ουσιαστικό σε χορτοφαγική δίαιτα. 10. Η φυλή των υγιέστατων και μακρόβιων Hunzas των Ιμαλάϊων, το έχει ως βασική τροφή.

Το κεχρί έχει ιδιαίτερα έντονη γεύση και το ψωμί του δεν φουσκώνει. Αρτοποιήσιμο γίνεται με την ανάμειξη του με αλεύρι από σιτάρι. Τρώγεται κυρίως ως χυλός ή όπως το ρύζι. Κυκλοφορεί στην αγορά σε ποικιλίες κίτρινου, λευκού και μαύρου χρώματος.  Στα καταστήματα βρίσκεται συνήθως ο σπόρος με φλοιό, αλλά και σπασμένος (σιμιγδάλι) για το αραβικό παραδοσιακό «couscous».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

·         Anderson JW, Hanna TJ, Peng X, Kryscio RJ. Whole grain foods and heart disease risk. J Am Coll Nutr 2000 Jun;19(3 Suppl):291S-9S. 2000.

·         Djoussé L, Gaziano JM. Breakfast cereals and risk of heart failure in the physicians' health study I. Arch Intern Med. 2007 Oct 22;167(19):2080-5. 2007.

·         Jensen MK, Koh-Banerjee P,  Intakes of whole grains, bran, and germ and the risk of coronary heart disease in men. Am J Clin Nutr 2004 Dec;80(6):1492-9. 2004.

·          Johnsen NF, Hausner H, Olsen A,. Intake of whole grains and vegetables determines the plasma enterolactone concentration of Danish women. J Nutr. 2004 Oct;134(10):2691-7. 2004

·         Tabak C, Wijga AH, de Meer G, Janssen NA, Brunekreef B, Smit HA. Diet and asthma in Dutch school children (ISAAC-2). Thorax. 2006 Dec;61(12):1048-53. Epub 2005 Oct 21. 2006.

·          Tsai CJ, Leitzmann MF, Willett WC, Giovannucci EL. Long-term intake of dietary fiber and decreased risk of cholecystectomy in women. Am J Gastroenterol. 2004 Jul;99(7):1364-70. 2004.