Τόπος καταγωγής του θεωρείται η Ινδία και η Αφρική και στη συνέχεια εξαπλώθηκε και σε άλλες περιοχές όπως αυτή της Μεσογείου. Σήμερα, καλλιεργείται σε όλες τις ηπείρους, κυρίως στην Κίνα, στις ΗΠΑ, στην Ισπανία και στη Τουρκία. Στην Ελλάδα ιδιαίτερα παραγωγικές θεωρούνται οι περιοχές της Κρήτης και της Πελοποννήσου, όπου και είναι πολύ ευνοϊκές οι κλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξή του.
Οι πεπονιές είναι μονοετή φυτά, και ανήκουν στην οικογένεια των κολοκυνθωδών. Οι βλαστοί είναι μακρόστενοι και έρπουν. Τα φύλλα είναι σχεδόν στρογγυλά, οδοντωτά ή μη, ολόκληρα ή χωρισμένα σε λοβούς, ανάλογα με την ποικιλία στην οποία ανήκουν. Τα άνθη είναι κίτρινα, όχι πολύ μεγάλα. Τα αρσενικά παρουσιάζονται στην αρχή, συνήθως 3-4 μαζί, ενώ τα θηλυκά συνοδεύονται στη βάση τους με μεγάλη ωοθήκη. Δηλαδή είναι φυτά μονόοικα, όπως συμβαίνει στις κολοκυθιές και τις αγγουριές. Οι καρποί λαμβάνουν διάφορο μέγεθος, σχήμα, χρώμα και άρωμα. Γίνονται σφαιρικοί, μακρουλοί, κυλινδρικοί κλπ., με φλοιό ομαλό, ρυτιδωμένο, αυλακωτό, λείο η γυαλιστερό και με χρώμα διάφορο, ή κίτρινο, γκρίζο, πορτοκαλί.
Καλλιέργεια και Φροντίδα
Η καλλιέργεια των πεπονιών απαιτεί μεγάλες και ανοικτές εκτάσεις. Επιτυγχάνει ως ποτιστική και ξερική, αρκεί να εύρη τα κατάλληλα χώματα. Για ποτιστική καλλιέργεια, ως καλύτερα εδάφη πρέπει να θεωρούνται τα ελαφρά και στραγγερά, στις προσχώσεις, στα παραποτάμια και παραλίμνια μέρη και γενικώς όσα δεν συγκρατούν πολύ υγρασία. Για ξερική καλλιέργεια, εξ άλλου, πρέπει να είναι πιο σφικτά, δροσερά και να διατηρούν υγρασία καθ’ όλη την καλοκαιρινή περίοδο. Ως τόσο τα πολύ αργιλώδη εδάφη δίδουν κατώτερα προϊόντα και ελάχιστα διατηρήσιμα, ενώ τα αμμουδερά παράγουν ίσως λιγότερα αλλά γλυκύτερα και αρωματωδέστερα. Πάντως ή ξερική καλλιέργεια επιτυγχάνει μόνο σε εδάφη βαθειά και γόνιμα με κατάλληλες και ανάλογες λιπάνσεις.
Τα πεπόνια, μπορούν να καλλιεργηθούν όμως και στον κήπο, στο μπαλκόνι σας σε μεγάλες γλάστρες και ζαρντινιέρες και φυσικά, στο μποστανάκι σας. Υπάρχουν στο εμπόριο και ποικιλίες νάνες για να μην πιάνουν πολύ χώρο.
Μπορείτε να ξεκινήσετε την καλλιέργειά του από σπόρους ή έτοιμα σπορόφυτα.
Αν προτιμήσετε τους σπόρους, ξεκινήστε 2-3 εβδομάδες πριν τα τελευταία κρύα σε προστατευμένες θέσεις και όταν οι θερμοκρασίες το επιτρέψουν, τα ήδη ανεπτυγμένα σπορόφυτά σας μπορείτε να τα μεταφυτέψετε στην οριστική τους θέση. Βέβαια, ο πιο απλός και εύκολος τρόπος είναι να τους σπείρετε απευθείας στο χώμα, στην τελική τους θέση.
Η προετοιμασία του εδάφους συνίσταται 2-4 οργώματα
Προσέξτε δεν πρέπει να εμπλουτίζουμε το έδαφος με υπερβολικές ποσότητες κοπριάς, δίοτι η σάρκα του γίνεται άνοστη λόγω σχηματισμού σακχάρων
Η σπορά των πεπονιών γίνεται απ' ευθείας στο έδαφος, από το Μάρτιο έως τον Μάιο, αφού περάσει ο κίνδυνος από τις ανοιξιάτικες παγωνιές. Για τον σκοπό αυτό ανοίγονται λάκκοι βάθους και πλάτους 35-40 πόντους, σε γραμμές 1,5-2 μ. η μία με την άλλη, και σε διαστήματα 1-1,20 μ, περίπου. Εντός των λάκκων, ρίχνονται 2-3 φτυαριές κοπριά χωνευμένη, η οποία ανακατεύεται καλά με το χώμα, ώστε, στην επιφάνεια αυτών να σχηματίζονται χαμηλοί σωροί. Κατά τη στιγμή της σποράς, γύρω στο κάθε σωρό τοποθετούνται 3-5 σπόροι και σκεπάζονται σε βάθος 3-4 πόντους, το πολύ. Εννοείται, ότι το χώμα θα πρέπει να έχει μια σχετική υγρασία.
Καθώς η βλάστηση προχωρεί πρέπει να γίνονται διαδοχικώς 2-3 σκαλίσματα με ελαφρό παράχωμα των φυτών, ενώ συγχρόνως οι βραχίονες αυτών να τακτοποιούνται στη καταλληλότερη θέση.
Τα ποτίσματα στη καλλιέργεια των πεπονιών πρέπει να είναι περιορισμένα, ιδίως μετά την καρποφορία και πάντοτε με λίγο νερό.
Να θυμάστε ότι τα πεπόνια αγαπούν πολύ τη ζέστη και για να μπορέσουν να βλαστήσουν και να αναπτυχθούν οι σπόροι, η θερμοκρασία του χώματος θα πρέπει να είναι περίπου 25 °C.
Βάλτε το στο πιο φωτεινό σημείο! Το πεπόνι για να αναπτυχθεί σωστά θέλει ήλιο.
Μετά την καρποφορία, δεν πρέπει να αφήνονται, περισσότερα από 2-3 πεπόνια, σε κάθε ρίζα, με σκοπό να γίνονται μεγαλύτερα και πρωϊμώτερα. Για αυτό άμα δέσουν οι καρποί και αποκτήσουν το μέγεθος αυγού, πρέπει να διαλέγονται οι πλησιέστεροι στους πρώτους κλάδους και να διατηρούνται, ενώ οι υπόλοιποι να αφαιρούνται, συνεχώς, όταν παρουσιάζονται.
Όταν τα πεπόνια μεγαλώσουν και αρχίσει η ωρίμανσή τους, πρέπει να γυρίζονται, από καιρό σε καιρό, σε όλες τις πλευρές, ώστε να παίρνουν ομοιόμορφο χρώμα και σχήμα κανονικό σ’ όλο τους το μέγεθος.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή, πραγματοποιείται μετά τους 3-5 μήνες από τη σπορά, αναλόγως των ποικιλιών, του εδάφους, του κλίματος και των τεχνικών μεθόδων της καλλιέργειας. Η ωριμότητα των πεπονιών διακρίνεται από το χρώμα και το τυπικόν άρωμα, η δε ποιότητα από το βάρος. Από απόψεως γεύσεως και αρώματος, θεωρούνται ως καλύτερα τα προερχόμενα από αμμώδη εδάφη ή ξερικές καλλιέργειες και γενικώς όταν ωριμάζουν φυσιολογικά.
Σε ζαρντινιέρα στο μπαλκόνι όταν μεγαλώσει το πεπόνι βάλτε στο πάτωμα μία παλέτα για να αναπτυχθούν εκεί οι καρποί του. Αν έρχονται σε επαφή απευθείας με το πάτωμα θα καταστραφούν.
Τα πεπόνια μπορούν να συν υπάρξουν επιτυχώς με τα κουκιά, τα μπιζέλια, τα φασόλια, καλαμπόκι, καρπούζια καθώς και με τις πατάτες, τα κρεμμύδια κ.α.
Ποτέ όμως μαζί με κολοκύθια, γιατί διασταυρώνονται μ’ αυτά και εκφυλίζονται.
Ποικιλίες
Τα πεπόνια έχουν πολυάριθμες ποικιλίες και παραλλαγές, οι οποίες διαρκώς αυξάνονται ένεκα της ευκολίας που διασταυρώνονται και αλλάζουν χαρακτήρες.
Εχθροί και Ασθένειες
Η σήψης των φυτών ή ανθράκνωσης. Οφείλεται σε μικρομύκητα (Colletotrichum oligochaettum ή Scoleotrichum melophtorum) ο οποίος προσβάλλει τους βλαστούς και ιδιαιτέρως τους καρπούς, και σχηματίζει σε αυτούς μικρές σκούρες βούλες, οι οποίες διαρκώς μεγαλώνουν, βαθουλώνουν και στο τέλος σαπίζουν τα πάσχοντα μέρη. Η αρρώστια αυτή ευνοείται με καιρό πολύ υγρό και ψυχρό ή με τα πολλά ποτίσματα. Δεν υπάρχει τρόπος καταπολεμήσεως αλλά προλαμβάνεται με ραντίσματα βορδιγαλλείου πολτού 1%, τα όποια επαναλαμβάνονται κάθε 10—15 ημέρες.
Ο Περονόσπορος. Είναι, μικρομύκητας, ο οποίος προσβάλλει τα φύλλα της πεπονιάς και σχηματίζει σ’ αυτά βούλες ωχρές, που κατόπιν μαυρίζουν και σκεπάζουν, στη κάτω επιφάνεια τους με ένα χνούδι στακτί ή βιολέ. Τα προσβαλλόμενα φύλλα αργά ή γρήγορα ξηραίνονται. Προλαμβάνονται με ραντίσματα βορδιγαλλείου πολτού 1 % πριν παρουσιασθεί.
Η Μπάστρα ή ωΐδιο. Προσβάλλει ο μύκητας αυτός (Eryciphe Polygoni) τα φύλλα και τους βλαστούς, σχηματίζοντας πάνω σε αυτά μεγάλες βούλες σκεπασμένες με μια σκόνη σταχτιά. Τα ασθενούσα φύλλα αργότερα ξηραίνονται. Καταπολεμείται με θειαφίσματα κατά τις βραδινές ώρες.
Το κάψιμο των φύλλων. Προέρχεται από ένα μικρομύκητα (Alternaria Solani ) ο οποίος προσβάλλει τα φύλλα και προξενεί σε αυτά κηλίδες σκούρες, με αποτέλεσμα το τσουρούφιασμα και την αποξήρανση αυτών. Προλαμβάνεται με ραντίσματα βορδιγγαλλείου πολτού 1 %.
Το κλαδοσπόριο. Είναι ένας μικρομύκης (Cladosporium Cucumerinum), ο οποίος προσβάλλει τα στελέχη και τα φύλλα της πεπονιάς, όπου προκαλεί κηλίδες μαυριδερές, βαθουλωτές, σκεπασμένες μ’ ένα χνούδι σκουροελαιώδες. Στους καρπούς οι βούλες αυτές δημιουργούν πραγματικά καρκινώματα με αποτέλεσμα το σάπισμα αυτών. Προλαμβάνεται με βορδιγάλλειο πολτό 1%.
Η Μελίγκρα μαύρη. Είναι μικρά ημίπτερα έντομα (Aphis Papaveris), τα οποία προσβάλλουν τα φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς της πεπονιάς, επί των οποίων ζουν απομυζώντας τους χυμούς τουν. Πολλαπλασιάζονται με καταπληκτική ταχύτητα. Για αυτό πρέπει να καταπολεμούνται εγκαίρως μόλις παρουσιαστούν, αλλιώς μπορούν να προξενήσουν σημαντικές ζημίες, καταστρέφοντας τελείως ολόκληρες φυτείες. Η καταπολέμησή τους επιτυγχάνεται με ραντίσματα σαπουνάδας σκέτης ή μαζί με καπνοζούμι 5-6 %.
Ο Αυλακοφόρος (κοινώς Μαρίτσα). Είναι μικρό σκαθάρι κολεόπτερο έντομο (Raphidopalpa Foveicollis) πορτοκαλί, του οποίου το σκουλήκι τρυπάει τις ρίζες και τοyς κορμούς των φυτών, όπου κάνει αυλάκια, με αποτέλεσμα την αποξήρανση αυτών.
Η Επιχνέα. Και αυτή είναι ένα μικρόν έντομο κολεόπτερο, που ομοιάζει πολύ με τη λαμπρίτσα. Αυτό κατατρώει τα φύλλα των μικρών πεπονόφυτων από την κάτω πλευρά και αφήνει μόνο την επιδερμίδα. Κάποτε όμως τρώει και τα νεαρά φυτά.
Η καταπολέμηση και των δύο αυτών εντόμων γίνεται κατά τον ίδιο τρόπο. Τα ψεκάσματα με αραιό καπνοσαπούνι, δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, όταν εκτελούνται εγκαίρως και προσεκτικά.
Σταυρούλα Παυλοπούλου
Αρχιτέκτονας Τοπίου Msc.
Email : s_pavlopoulou@yahoo.gr
.jpg)
