Σελίδες

Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017

Μ Ε Τ Α Ξ Ο Σ Κ Ω Λ Η Κ Α Σ

ΑΡΧΑΙΟ – ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΑ  ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ (2)


Κ. Θ. Μπουχέλος
 Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών


Μ Ε Τ Α Ξ Ο Σ Κ Ω Λ Η Κ Α Σ
Όταν το 1997 διάβασα στο περιοδικό “Antiquity” περί ευρέσεως στις ανασκαφές στον Οίκο των Κυριών στο Ακρωτήρι της Θήρας, (Σαντορίνη) κάτω από παχύ στρώμα τέφρας, κουκουλιού μεταξοσκώληκα, από την Εποχή του Χαλκού (της 4ης χιλιετίας π.Χ.), πίστευα ότι η τόσο σημαντική αυτή ανακάλυψη, θα τύγχανε και της ανάλογης δημοσιότητος και σχολιασμών τουλάχιστον από τους συναφείς επιστήμονες και τον Τύπο, στον ελληνικό τουλάχιστον χώρο. Άκρα του τάφου σιωπή ! ... 

Σε μένα τουλάχιστον, το γεγονός προκάλεσε αίσθηση, θαυμασμό και περιέργεια… Γνωρίζουμε ότι σε άλλες χώρες, όταν ανακαλυφθεί ένα ...φτυάρι ηλικίας έστω 200 ετών, κατασκευάζεται Μουσείο για να το ...καμαρώνουν ! 

Άλλωστε, όπως μας έχουν μάθει, το 554 μ.Χ., ο Ιουστινιανός έστειλε στην Κίνα δύο μοναχούς σαν ‘‘μυστικούς πράκτορες’’, με σκοπό να φέρουν στην Κωνσταντινούπολη κουκούλια μεταξοσκωλήκων μαζί με το μυστικό της εκτροφής τους. Οι μοναχοί επέστρεψαν με κουκούλια μέσα στα κούφια μπαστούνια τους .... 
Ο όρος μέταξα πρωτοαναφέρεται από τον Όμηρο (Ιλιάς Ψ. 760),και έπειτα από τον Αριστοφάνη ως μετάξιον. Οι Ρωμαίοι συγγραφείς αναφέρονται σχετικώς σε: vestes Coae, bombycinae, sericae, metaxa.... Το μετάξι ήταν γνωστό πριν από την εκστρατεία του Αλεξάνδρου, αφού έχει βρεθεί στον Κεραμικό σε ταφή εγγονής του Αλκιβιάδη.

      Αρχαιοελληνικές επιγραφές καταγράφουν αφιερώματα Αμοργινών ενδυμασιών στην Βραυρωνία Αρτέμιδα (άρα πολύτιμες). σσ: Αυτό θα μπορούσε κάθε καλός παρατηρητής να διακρίνει σε ενδύματα αρχαιοελληνικών αγαλμάτων , όπως στις πτυχές των "3 Μοιρών” του Παρθενώνα, στις Καρυάτιδες του Ερεχθείου, στο ανάγλυφο του ναού της Αθηνάς Νίκης, στα αετώματα της Επιδαύρου, στις Νηρηίδες και παντού αλλού.
              Η παραγωγή «άγριου μεταξιού» έχει αναφερθεί από τον Αριστοτέλη που το συνδέει με τη νήσο Κω, τον Αριστοφάνη με την Αμοργό, τον Οράτιο για τα μεταξωτά ενδύματα από την ίδια νήσο, τον Martialis για την διαφάνειά του, τον Οβίδιο για την πηγή του, τον Πλίνιο, την Richter και πολλούς άλλους. Η Richter, είναι σίγουρη ότι η ἀμοργίς του Αριστοφάνη ήταν μέταξα, καθώς: « .. η φίλη της Λυσιστράτης, βιαζόταν να αναπηνίσει (ξετυλίξει) τα κουκούλια που εξέτρεφε (στην Αθήνα) πριν οι πεταλούδες βγαίνοντας, έκοβαν τα νήματα’! ... ».

Αρκετά έντομα κατασκευάζουν βομβύκια (κουκούλια) για να προστατεύσουν ευπαθείς μορφές τους, όπως τα Υμενόπτερα, τα Λεπιδόπτερα και μερικά μικρά Δίπτερα.
Το μέγεθος και το σχήμα του βομβυκίου της Θήρας, περιορίζει την αναζήτηση σε μερικά είδη Λεπιδοπτέρων της Ευρωπαϊκής πανίδας και μάλιστα στα Saturnia pyri (Saturniidae) και το Pachypasa (Lasiocampa) otus (Lasiocampidae) . Το Pachypasa otus, χρησιμοποιείτο μέχρι πρότινος, για την παρασκευή μετάξης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και φυσικά στην Ελλάδα

Αναπαραστάσεις με συλλογή κουκουλιών και εντόμων που αναφέρονται ως «πεταλούδες» , ήσαν γνωστά από σφραγιδόλιθους, τοιχογραφίες, πετράδια δαχτυλιδιών και κοσμήματα της Όψιμης Μινωικής I και Μυκηναϊκής Περιόδου, δείχνουν την σημαντικότητα του εντόμου ως έμβλημα.

Επίσης, το ένα από τα αναπαριστώμενα έντομα απεικονίζεται να έχει σε κάθε πτέρυγά του, ένα ή περισσότερα «μάτια», συχνά με περιθώριο. Έτσι, είναι πιο σίγουρο ότι πρόκειται περί νυκτόβιας πεταλούδας. Η απεικόνιση των μάλλον παχέων, κυρτών κεραιών στο έντομο, δείχνουν ότι πρόκειται περί των πτεροειδών και μη γονατοειδών, που χαρακτηρίζουν τα νυκτόβια Λεπιδόπτερα, ενώ τα περισσότερα ημερόβια έχουν νηματοειδείς κεραίες.
Επομένως το αρχαίο ελληνικό μετάξι, ή είχε μεταφερθεί από τους θαλασσοπόρους Κυκλαδίτες από την Κίνα τα πολύ αρχαία χρόνια, ή παρήγετο στον ελληνικό χώρο, από κάποιο άλλο μεταξογόνο έντομο... 
Κ.Μ.


 ANAΛΟΓΟ ΑΡΘΡΟ :

ΑΡΧΑΙΟ – ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ


Αρθρα του Κ Μπουχέλου:

:

Μια πρόταση για τους φοίνικες

Η «άμπελος του θεού των κεραυνών» και ο καρκίνος

Ακάρεα της σκόνης του σπιτιού

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου