Τα
παιδιά έχουν μια λανθασμένη άποψη για τον φυσικό κόσμο - αλλά δεν χρειάζεται να
είναι έτσι!
Τα παιδικά βιβλία και οι τηλεοπτικές εκπομπές είναι γεμάτα ζώα,
αλλά πόσο καλά γνωρίζουν πραγματικά τα παιδιά τον φυσικό κόσμο;
Η συντριπτική πλειονότητα των γνωστών ειδών ζώων στον κόσμο - το 96,9% - είναι ασπόνδυλα, όπως έντομα, σαλιγκάρια, αράχνες και σκουλήκια. Αλλά όταν οι συνάδελφοί μου και εγώ ζητήσαμε από μια μεγάλη ομάδα παιδιών να ζωγραφίσουν ζώα από τον κήπο ή το τοπικό τους πάρκο, οι περισσότερες από τις εικόνες που προέκυψαν ήταν θηλαστικών ή πτηνών.
Αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχει μια αποσύνδεση μεταξύ της αντίληψης των παιδιών για τους ζωντανούς οργανισμούς που τα περιβάλλουν και τι υπάρχει στην πραγματικότητα. Αν δεν το αντιμετωπίσουμε, κινδυνεύουμε να αφήσουμε τα παιδιά με μια λανθασμένη άποψη για τον φυσικό κόσμο, κάτι που έχει επιπτώσεις στις προσπάθειες αντιμετώπισης της απώλειας βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής.
Ζητήσαμε από περισσότερα από 400 παιδιά ηλικίας μεταξύ επτά και 11 ετών, υπό την επίβλεψη των δασκάλων τους, να ζωγραφίσουν τον κήπο ή το τοπικό τους πάρκο και να βάλουν ετικέτες σε όλα τα ζώα που πίστευαν ότι ζούσαν εκεί.
Συγκεντρώσαμε 401 σχέδια συνολικά. Μετρήσαμε πόσα διαφορετικά είδη ζώων
ζωγράφισε κάθε παιδί και ποια ζωγραφίστηκαν περισσότερο και ποια λιγότερο
συχνά. Διαπιστώσαμε ότι οι ζωγραφιές των
παιδιών δεν αντικατοπτρίζουν πολύ καλά τη σύνθεση του φυσικού κόσμου.
Παρατηρήσαμε ότι το 80,5% των σχεδίων περιείχαν τουλάχιστον ένα θηλαστικό και
το 68,6% περιείχε τουλάχιστον ένα πουλί. Στον έξω κόσμο, ωστόσο, μόλις το 4,7%
των ζωικών ειδών που περιγράφονται από την επιστήμη είναι σπονδυλωτά, όπως
θηλαστικά, πουλιά, ερπετά, αμφίβια και ψάρια.
Ζωγραφιά ενός παιδιού με τα ζώα στον κήπο του.
Kate Howlett, CC BY-SA
Το ένα τρίτο των σχεδίων δεν περιείχε καθόλου ασπόνδυλα. Και όταν τους ζητήθηκε να ονομάσουν τα πλάσματα που είχαν σχεδιάσει, τα παιδιά ήταν πολύ λιγότερο ικανά να δώσουν λεπτομερείς πληροφορίες για τα έντομα και άλλα ασπόνδυλα. Ενώ συχνά μπορούσαν να δώσουν συγκεκριμένα ονόματα ειδών για θηλαστικά και πτηνά, αυτό δεν συνέβαινε συχνά για αυτά τα μικρότερα, παραμελημένα ζώα.
Για παράδειγμα, πολλά παιδιά μπόρεσαν να αναγνωρίσουν ένα πουλί ως κοκκινολαίμη. Για τα έντομα, το αντίστοιχο μπορεί να είναι να δείχνει μια πεταλούδα κόκκινη ναύαρχο. Αλλά τα παιδιά έγραφαν ως επί το πλείστον τις πεταλούδες απλώς ως «πεταλούδα».
Οι προκαταλήψεις έχουν σημασία
Αυτή η προκατάληψη αντικατοπτρίζει εκείνα που βλέπαμε παλαιότερα σε ντοκιμαντέρ για τη φύση, τα οποία με τη σειρά τους αντικατοπτρίζουν την τάση των ανθρώπων να δίνουν περισσότερη προσοχή σε μεγαλύτερα, πιο χαρισματικά είδη που μοιάζουν περισσότερο με τους ανθρώπους, παρά στα ασπόνδυλα.
Ένα σχέδιο μιας αλεπούς. (Με την λέξη «αλεπού» και με διαγραμμένη τη λέξη «σκίουρος») Kate Howlett, CC BY-SA
Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοδότηση για την διατήρηση της βιοποικιλότητας. Τα ζώα που θεωρούμε πιο ελκυστικά λαμβάνουν υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης.
Τα έντομα και άλλα ασπόνδυλα είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία των παγκόσμιων οικοσυστημάτων και θα χρειαστούν τις προσπάθειές μας για την προστασία τους καθώς προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή και την απώλεια της βιοποικιλότητας.
Γνωρίζουμε ότι όταν τα παιδιά περνούν χρόνο στη φύση γίνονται ενήλικες που νοιάζονται για το περιβάλλον. Αλλά πολλά παιδιά μεγαλώνουν χωρίς ισχυρή σύνδεση με τον φυσικό κόσμο, παρόλο που γνωρίζουμε ότι το να περνούν χρόνο στη φύση είναι καλό για αυτά.
Ζωγραφιά ενός παιδιού στον πίσω κήπο του, με
ζώα και φυτά επισημασμένα. Kate Howlett, CC BY-SA
Τα παιδιά σε πολλές χώρες έχουν σημαντικά λιγότερη ελευθερία από ό,τι είχαν στο παρελθόν να περιφέρονται και να παίζουν ελεύθερα στην περιοχή γύρω από τα σπίτια τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα παιδιά σήμερα περνούν τον μισό χρόνο παίζοντας έξω από ό,τι οι γονείς τους όταν ήταν νέοι.
Επίσης, δεν είναι αναπόφευκτο τα παιδιά να έχουν μια προκατάληψη προς τα θηλαστικά, η οποία πιθανώς προέρχεται από την ευρύτερη πολιτισμική έμφαση στα θηλαστικά και τα πουλιά. Οι γονείς και οι δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν καλά πώς είναι η φύση, βοηθώντας τα να δουν από κοντά περισσότερη άγρια ζωή.
Πώς να μυήσετε τα παιδιά στα ασπόνδυλα
Όταν βγαίνετε με τα παιδία σας στον κήπο ή στο τοπικό σας πάρκο, μπορείτε να τα βοηθήσετε να διευρύνουν την κατανόησή τους για την άγρια ζωή γύρω τους – και να θέσετε τα σωστά θεμέλια, ώστε να γίνουν οι οικολόγοι που θα χρειαστούμε στο μέλλον.
Μπορεί να εντοπίσετε μαύρες, τριχωτές κάμπιες σε τσουκνίδες τον Ιούλιο. Πιθανότατα, πρόκειται για τις κάμπιες του κόκκινου ναυάρχου, της πεταλούδας παγώνι ή άλλων μικρών πεταλουδών. Αυτές είναι μερικές από τις μεγαλύτερες, πιο εύκολες στον εντοπισμό πεταλούδες και κάμπιες στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αναποδογυρίστε οποιοδήποτε τούβλο ή πέτρα και το πιθανότερο είναι να βρείτε μερικές «ξυλόψειρες». Τα θηλυκά κουβαλούν τα μικρά τους σε μια θήκη στην κάτω πλευρά τους, ακριβώς όπως ένα καγκουρό. Και τα παιδιά μπορεί να χαρούν να μάθουν ότι οι ξυλόψειρες μπορούν να πιούν από τους πισινούς τους!
Οι λιβελλούλες και οι νταραβίδες είναι εύκολο να εντοπιστούν και είναι επίσης εντυπωσιακές και πετούν γρήγορα. Είναι επίσης εξαιρετικοί δείκτες καλής ποιότητας νερού. Αυτό συμβαίνει επειδή οι προνύμφες τους - η νεαρή μορφή νύμφης - ζουν κάτω από το νερό και χρειάζονται καθαρό νερό για να μπορέσουν να κυνηγήσουν.
Πρωτότυπος τίτλος του άρθρου :
Απόδοση στα Ελληνικά
Μανώλης Καπάνταης
Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου