Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την αίσθηση του προσανατολισμού. Αυτό επιτυγχάνεται παρατηρώντας τη θέση του ήλιου.
Βασικοί στόχοι του αγρότη είναι η βελτίωση της παραγωγής των ελαιοδέντρων και η μείωση του κόστους παραγωγής. Βελτίωση της παραγωγής σημαίνει αύξηση της ποσότητας καρπού και ελαιολάδου, βελτίωση της ποιότητας και σταθερότητα και των δύο χαρακτηριστικών κάθε χρόνο. Και όλα αυτά με θετικό οικονομικό αποτέλεσμα. Μπορούμε να το πετύχουμε με ετήσιο ελαφρύ κλάδεμα (Εικόνα 1) που διατηρεί το δέντρο στην ιδανική κατάσταση συνεχούς ανανέωσης της καρποφόρας βλάστησης, αερισμού και φωτισμού.
Εικόνα 1Α: Το βαρύ κλάδεμα προκαλεί εναλλαγή γεμάτης και άδειας χρονιάς
Εικόνα 1Β: Το ελαφρύ κλάδεμα δίνει παραγωγή κάθε χρόνο
Με το κλάδεμα προσπαθούμε να προσαρμόσουμε τη βλάστηση και την καρποφορία του δέντρου στις κλιματικές συνθήκες και το έδαφος του ελαιώνα, στο σύστημα καλλιέργειας που θέλουμε να εφαρμόσουμε και ταυτόχρονα να διευκολύνουμε τη συγκομιδή του ελαιόκαρπου. Στην πλειοψηφία τους οι ελαιώνες αποτελούνται από ανεπτυγμένα δέντρα πάνω από 20 ετών. Τα δέντρα αυτά έχουν αναπτυχθεί σε κάποιο σχήμα είτε με συγκεκριμένο κλάδεμα διαμόρφωσης και δημιουργίας σκελετού είτε σύμφωνα με τη φυσική τάση κάθε δέντρου και με αποσπασματικές επεμβάσεις κλαδέματος χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο.
Ανάλογα με την εικόνα κάθε δέντρου, αρχικά χρειάζεται να εφαρμοστεί κλάδεμα επαναδιαμόρφωσης έτσι ώστε να επιτύχουμε το επιθυμητό σχήμα ανάπτυξης. Στα επόμενα έτη, θα υλοποιηθούν μικρές επεμβάσεις έτσι ώστε να διορθωθούν επιμέρους στοιχεία αλλά και για να διατηρηθεί η κόμη του δέντρου σε κατάσταση τακτικής ικανοποιητικής παραγωγής, με την πλειοψηφία του φυλλώματος εκτεθειμένη στον ήλιο και με το μέγιστο ύψος να μην ξεπερνάει τα 4 μέτρα ώστε να διευκολύνεται η συγκομιδή και να μειώνεται το κόστος. Ιδανικά, τα χρόνια που ακολουθούν τη σωστή διαμόρφωση του δέντρου, δεν απομακρύνουμε πάνω από το 20% των κλαδιών του δέντρου κάθε χρόνο.
Εικόνα 2:Αποφεύγουμε υπερβολές στο κλάδεμα και προσαρμόζουμε ανάλογα με την πυκνότητα φύτευσης
Η κατάλληλη εποχή κλαδέματος είναι στα τέλη του χειμώνα. Σε κάποιες τοποθεσίες που υπάρχει ιστορικό παγετού συνιστάται η υλοποίηση του κλαδέματος τον Μάρτιο έτσι ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος ζημιάς στη νέα βλάστηση αν συμβεί κάποιος όψιμος παγετός.
Προτείνεται η χρήση μηχανικού αλυσοπρίονου (κλασσικό ή κονταροπρίονο) αντί για κλαδευτικό ψαλίδι ή χειροκίνητο πριόνι για ταχύτερο κλάδεμα και χαμηλότερο κόστος. Στην περίπτωση όμως που ο κλαδευτής κλαδεύει εξίσου γρήγορα με πριόνι χειρός, προτιμάται αυτή η λύση για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και αντίστοιχης μείωσης εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Τα εργαλεία πρέπει να απολυμαίνονται τακτικά, ειδικά αφού κλαδευτεί κάποια δέντρο με συμπτώματα ή ενδείξεις ασθένειας όπως βακτηριακός καρκίνος, ίσκα, βερτισιλλίωση, ή άλλη. Για την αποφυγή μετάδοσης ασθενειών, δεν κλαδεύουμε τις βροχερές μέρες ή γενικότερα όταν για κάποιο λόγο η κόμη των δέντρων είναι υγρή.
Εικόνα 3: Καλύπτουμε τις μεγάλες τομές με ειδική αλοιφή για προστασία από ασθένειες
Εικόνα 4: Προσοχή στις μεγάλες τομές για να μην ζημιώσουμε το δέντρο
Σε ελαιόδεντρα που έχουν διαμορφωθεί στο επιθυμητό σχήμα, κύριο μέλημά μας είναι να έχουμε ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας αποφεύγοντας την παρενιαυτοφορία. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να εφαρμόζουμε ισορροπημένη λίπανση και άρδευση όπου χρειάζεται αλλά κυρίως να αφαιρούμε μέρος της βλάστησης το χειμώνα ή την άνοιξη πριν τη χρονιά που περιμένουμε μεγάλη παραγωγή ώστε να μην εξαντληθεί το δέντρο και να μπορεί εκτός από το να θρέψει τους καρπούς να παράγει και νέα βλάστηση που θα καρποφορήσει την επόμενη χρονιά (Εικόνα 6).
Εικόνα 6: (Α) βλάστηση με καρπούς και (Β) βλάστηση που θα καρποφορήσει την επόμενη χρονιά
Ειδικά για την παραγωγή βρώσιμης ελιάς, απαιτείται εξειδικευμένο κλάδεμα καθώς στόχος είναι η αύξηση της παραγωγής καρπού ανά δέντρο αλλά και η ρύθμιση μεγέθους του καρπού ώστε να επιτευχθεί καλύτερη ποιότητα και υψηλότερη τιμή διάθεσης του προϊόντος. Επίσης, στο κλάδεμα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διευκόλυνση της συγκομιδής ώστε να ελέγχεται το ύψος του δέντρου. Ειδικά η ποικιλία Καλαμών που παράγει ζωηρή και ορθόκλαδη βλάστηση χρειάζεται συστηματικό κλάδεμα για να διατηρηθεί χαμηλά και με πολλούς παραγωγικούς βλαστούς ομοιόμορφα κατανεμημένους στην κόμη του δέντρου. Προτιμάμε να κάνουμε μεγάλες τομές πριν τις μικρές, κλαδεύουμε απλά και γρήγορα γιατί το κόστος είναι πιο σημαντικό από την εμφάνιση.
Πριν από την έναρξη του κλαδέματος, ο κλαδευτής παρατηρεί το δέντρο περιμετρικά της κόμης αλλά και κοντά στον κορμό ανεβαίνοντας και στους βραχίονες αν χρειαστεί, για να έχει καλύτερη εικόνα και να αποφασίσει τις ενέργειές του. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την αίσθηση του προσανατολισμού. Αυτό επιτυγχάνεται παρατηρώντας τη θέση του ήλιου. Στην Ελλάδα, όπως και γενικά στο βόρειο ημισφαίριο της Γης, ο ήλιος βλέπει τα δέντρα από τη νότια πλευρά, ξεκινώντας από νοτιοανατολικά το πρωί και καταλήγοντας νοτιοδυτικά το απόγευμα.
Για να γίνει αυτό, κλαδεύουμε το δέντρο και το διαμορφώνουμε έτσι ώστε να δημιουργούνται ανοίγματα ανάμεσα στα κλαδιά στη νότια πλευρά του δέντρου που να επιτρέπουν να περάσει το φως στη βορινή πλευρά όπου συνήθως παρατηρούνται προβλήματα σκίασης.
Πρώτα καθαρίζουμε τις παραφυάδες και τους βλαστούς που φύονται στο κέντρο του δέντρου πολύ κοντά στη διασταύρωση των βραχιόνων για να έχουμε καλή εικόνα του δέντρου αλλά και πρόσβαση. Δεν αδειάζουμε το κέντρο του δέντρου, απλά το αραιώνουμε. Στη συνέχεια, το κλάδεμα ξεκινάει με τις μεγάλες τομές π.χ. διορθώσεις στο σκελετό του δέντρου. Ο σκελετός αποτελείται από τον κορμό και τα χοντρά κλαδιά (βραχίονες) πάνω στα οποία θα αναπτυχθεί η βλάστηση. Είναι προτιμότερο να διαμορφώνουμε τα ελαιόδεντρα με ένα μόνο κορμό ύψους μισό με ένα μέτρο και 4 μεγάλα κλαδιά που θα σχηματίζουν ένα σταυρό και θα αναπτύσσονται με μέτρια κλίση, περίπου 45 μοίρες. Δεν θέλουμε όρθια κλαδιά για 2 λόγους: πρώτον γιατί θα έχουμε προβλήματα σκίασης του ενός κλαδιού από το άλλο και συνεπώς δεν θα αξιοποιείται ικανοποιητικά το ηλιακό φως, και δεύτερον γιατί με τα όρθια κλαδιά το δέντρο δεν απλώνει οριζόντια στο χωράφι αλλά αναπτύσσεται σε ύψος δυσκολεύοντας τη συγκομιδή και περιορίζοντας τα περιθώρια ανάπτυξης παραγωγικού φυλλώματος.
Εικόνα 7: Σκίαση από υπερβολική βλάστηση
Επίσης αφαιρούμε πολυετείς λαίμαργους βλαστούς και κυρίως όσους αναπτύσσονται κατακόρυφα και σκιάζουν κάποιο άλλο μέρος της κόμης. Καλύτερα να τους αφαιρούμε τη χρονιά που είναι φορτωμένοι με καρπό έτσι ώστε να παίρνουμε την παραγωγή που έχουν να δώσουν αλλά και να διευκολύνουμε τη συγκομιδή αφού ρίχνοντας το κλαδί στο έδαφος είναι πιο εύκολο να πάρουμε τον καρπό.
Με δεδομένο ότι ο στόχος μας είναι να πετύχουμε την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας, προσπαθούμε να φωτίζεται καλύτερα το φύλλωμα του δέντρου. Πρακτικά, το νερό και τα λιπάσματα που διαθέτουμε στον ελαιώνα αξιοποιούνται καλύτερα όταν τα περισσότερα φύλλα μπορούν να δουν το ηλιακό φως. Συνεπώς έχουμε διπλό όφελος: καλύτερη παραγωγική λειτουργία των ελαιοδέντρων αλλά και οικονομικό και περιβαλλοντικό κέρδος. Δέντρα με φορτίο 50-80% του μέγιστου δίνουν μεγαλύτερη συνολική παραγωγή στη διετία σε σχέση με πλήρως φορτωμένα δέντρα που την επόμενη χρονιά δεν έχουν καθόλου παραγωγή (βλ. Εικόνα 7). Σε αυτά τα μέσου φορτίου δέντρα οι καρποί είναι λιγότεροι συνολικά και μεγαλύτεροι. Το αποτέλεσμα είναι ότι το ορμονικό μήνυμα που παίρνει το δέντρο οδηγεί σε καλύτερη καρποφορία την επόμενη χρονιά σε σχέση με δέντρο που έχει περισσότερους και μικρότερους καρπούς.
Επίσης, η ελαιοπεριεκτικότητα είναι υψηλότερη σε μεσάτα δέντρα. Η παραγωγικότητα των ελαιόδεντρων θα είναι πιο σταθερή αν ποτίζουμε. Σε ένα αρδευόμενο ελαιώνα, είναι πολύ σημαντικό να ποτίζουμε τα δέντρα ακόμα και τη χρονιά που δεν έχουν παραγωγή για να δημιουργηθεί η βλάστηση που θα δώσει καρπό στη συνέχεια. Αντίστοιχα, τα δέντρα πετυχαίνουν τη βέλτιστη παραγωγή όταν λιπαίνουμε με βάση αναλύσεις εδάφους και φύλλων και με την καθοδήγηση γεωπόνου. Τέλος, δεν παραμελούμε τις φυτοπροστατευτικές εργασίες που μας υποδεικνύει ο γεωπόνος της ομάδας παραγωγών για την προστασία του δέντρου π.χ. χαλκούχοι ψεκασμοί, και της παραγωγής π.χ. εντομοκτόνα για δάκο, πυρηνοτρήτη, κλπ.
Εικόνα 8: Ελαιόδενδρα με μέγιστη παραγωγή. Την επόμενη χρονιά δεν θα δώσουν καθόλου σοδειά
Παρακάτω μπορείτε να δείτε ορισμένα παραδείγματα ορθών πρακτικών κλαδέματος των ελαιοδέντρων:
Γράφει ο Γιώργος Κουμπούρης, Γεωπόνος – Ερευνητής, Υπεύθυνος Εργαστηρίου Ελαιοκομίας στο Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών & Αμπέλου ΧανίωνΕλληνικός Γεωργικός Οργανισμός «ΔΗΜΗΤΡΑ».
- Η αιωνόβια Ιερή Ελιά του Πλάτωνα.
- ΕΛΙΑ~Διάφορα Παθογόνα Ελιάς
- AΣΘΕΝΕΙΕΣ ΕΛΙΑΣ
- ΕΠΟΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
- Το σύγχρονο κλάδεμα της Ελιάς
- Ελαιοκομία και περιβάλλον
- Η ορθολογική λίπανση της ελιάς - Κανόνες συγκομιδής ελαιόκαρπου
- ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
- Βιοκαλλιέργεια της ελιάς
- Η προσβολή των ελαιώνων της Ν. Ιταλίας από το βακτήριο Xylella fastidiosa και ο κίνδυνος εξάπλωσης του στις καλλιέργειες της Ελλάδας
- Ελληνικό ελαιόλαδο: Η πραγματικότητα ίσως είναι διαφορετική από την εικόνα
- Υπεραιωνόβιες ελιές «μετακόμισαν» στην Αθήνα
- ΕΛΙΑ Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου