Η σημασία της χαρτογράφησης των αστικών δέντρων

 

Η σημασία της χαρτογράφησης των αστικών 

δέντρων

Συγγραφέας: Δρ.  Ana Clara Cobas,

Δασολόγος Μηχανικός  

 Εργαστήριο Δοκιμών Υλικών και Δομών (LEMEJ), Συνεργαζόμενο Κέντρο του CIC, Εθνικό Πανεπιστήμιο ΒΔ επαρχίας  Μπουένος Άιρες (UNNOBA). ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 

(Ιανουάριος 2020).                                                                                                      -

     Όταν ακούμε τη λέξη "δάσος", οι πρώτες εικόνες που έρχονται στο μυαλό μας συνδέονται γενικά με τα γηγενή δάση, τους κοντινούς δασικούς σχηματισμούς, η τα Εθνικά Πάρκα. Συσχετίζουμε αυτόν τον όρο με την ιδέα ενός συνόλου δέντρων διαφόρων ειδών που αναπτύσσονται φυσικά σε ανοιχτούς χώρους και αλληλεπιδρούν με τη φυσική χλωρίδα και την πανίδα. Ωστόσο, στις πόλεις μας έχουμε επίσης τα δικά μας αστικά δάση που αποτελούνται από τα δέντρα στους δρόμους και από τις πλατείες και τα πάρκα και τα άλση.                                                                                                           Η δομή αυτών των δασών είναι πολύ διαφορετική από τα φυσικά, αφού επηρεάζονται από την αστική αρχιτεκτονική, τις ανάγκες της γειτονιάς και τις συνεχείς τροποποιήσεις του οικοτόπου όπου αναπτύσσονται. Ωστόσο, τα οφέλη που παρέχουν τα δέντρα είναι τα ίδια, ανεξάρτητα από το πλαίσιο η το περιβάλλον του χώρου ανάπτυξης.

  Τα αστικά δέντρα αποτελούν τη πράσινη φυσική κληρονομιά των πόλεων.   

       Εκτός από την ομορφιά και την σκίαση  δρόμων και πεζοδρομίων, παρέχουν οξυγόνο και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, καθώς ένα ώριμο δέντρο μπορεί να απορροφήσει έως και 150 κιλά ρυπογόνα αέρια το χρόνο.                                                                           Αλλά τα οφέλη τους δεν περιορίζονται μόνο σε αυτά: λειτουργούν ως φίλτρα για τους αστικούς ρύπους, όπως τη σκόνη, τη βρωμιά και τον καπνό από τα καυσαέρια. Από την άλλη πλευρά, ενεργούν ως ανεμοφράκτες που μειώνουν τις απαιτήσεις θέρμανσης το χειμώνα. Ταυτόχρονα, παρέχουν σκιά τους καλοκαιρινούς μήνες, βοηθώντας στον δροσισμό του αέρα μεταξύ 2 και 8 βαθμών Κελσίου, γεγονός που μειώνει τη χρήση κλιματιστικών

        Με λίγα λόγια, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου περιβάλλοντος και στη βελτίωση της ποιότητας της αστικής ζωής, καθώς η διαβίωση κοντά σε καταπράσινες περιοχές μπορεί να ωφελήσει τη σωματική και ψυχική υγεία. Ακόμη επηρεάζουν την αξία της ακίνητης περιουσίας, καθώς τα αστικά τοπία που περιλαμβάνουν δέντρα αυξάνουν τις τιμές ιδιοκτησίας του ακινήτου κατά 20%.

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό και απαραίτητο να ληφθούν επαρκή μέτρα για τη σωστή φροντίδα και συντήρηση των αστικών δέντρων.                                                   

      Υπό αυτήν την έννοια, η χαρτογράφηση είναι ένα μέσο που παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τις στρατηγικές στο σχεδιασμό της διαχείρισης των δέντρων της πόλης.                                                                                                                          Η χαρτογράφηση των δέντρων της πόλης είναι μια στατιστική δραστηριότητα που στοχεύει στη συλλογή ενός συνόλου βασικών δεδομένων που σχετίζονται με τα φυσικά χαρακτηριστικά και τη θέση του πληθυσμού των δέντρων. 

    Δεδομένου ότι αυτό δεν είναι μια συχνή δραστηριότητα, είναι φυσικό να το συνδέσουμε με δομικές πτυχές, όπως η μέτρηση και ο προσδιορισμός όλων των υπαρχόντων δέντρων στην αστική περιοχή και η γεωγραφική τους θέση. Ωστόσο αυτό, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας των δειγμάτων, της επιδείνωσης των διαδρομών πεζών από τη δράση των ριζών, των πιθανών χώρων για τη φύτευση νέων δέντρων που μπορούν να καλύψουν τις περιοχές απ’ όπου αυτά έχουν αφαιρεθεί. Αυτά τα δεδομένα συλλέγονται προκειμένου να ληφθεί ένα σύνολο βασικών και επίσημων στατιστικών στοιχείων σχετικά με τη δομή, την κατάσταση, την κατανομή και την τοποθεσία του πληθυσμού, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τον προγραμματισμό των απαραίτητων ενεργειών για τη συντήρηση και τη βελτίωση των δέντρων. 

    Για την πραγματοποίηση της χαρτογράφησης , οι παράμετροι που πρέπει να μετρηθούν πρέπει να καθοριστούν διεξοδικά, συνδέοντάς τις με τον στόχο που πρέπει να επιτευχθεί με αυτές τις πληροφορίες. Η παραδοσιακή μεθοδολογία υπονοεί ότι οι άνθρωποι που πραγματοποιούν τις μετρήσεις / παρατηρήσεις (απογραφείς) περπατούν στους δρόμους της πόλης, σταματώντας σε κάθε δέντρο η σε κάθε μπλοκ, ταυτίζοντας το με το όνομα του δρόμου και τον αριθμό του σπιτιού στο οποίο έχει φυτευτεί το δέντρο στο πεζοδρόμιο. Στη συνέχεια, αναγνωρίζεται το είδος, μετράται η στηθιαία διάμετρος του στελέχους (κορμού) και το ύψος, αξιολογείται η κατάσταση του ατόμου (παρουσία / απουσία σήψης, βαθμός κλίσης, ανάγκη κλαδέματος) και το μέγεθος της λεκάνης η του λάκκου ή της κατάστασης του πεζοδρομίου. Όλες οι πληροφορίες που συλλέγονται σε χαρτί εισάγονται αργότερα σε μια βάση δεδομένων.                                                                                                           Για να διευκολυνθεί η συλλογή πληροφοριών, κωδικοποιούνται πολλές από τις παραμέτρους. Για παράδειγμα, κάθε είδος ταυτίζεται με συγκεκριμένο αριθμό, κλίμακες βαθμού σήψης, κλίση στελέχους και φθορά διαδρομών, καθώς και προτεραιότητα  κοπής και απομάκρινσης  ή κλάδευσης (ΦΩΤΟ 2).

Φωτογραφία 2: Πιθανή κωδικοποίηση παραμέτρων.  

    Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι έννοιες που εφαρμόζονται πρέπει να είναι σαφείς και ομοιόμορφες για όλους τους απογραφείς, με τέτοιο τρόπο ώστε η συλλογή δεδομένων να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο υποκειμενική. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω εκπαίδευσης και επιτόπιων δοκιμών πριν από την απογραφή και χαρτογράφηση. Η προετοιμασία, η μέτρηση και η μεταγραφή των δεδομένων απαιτεί πολύ χρόνο. Για να τον μειώσετε πολλές φορές, αποφασίζεται να ληφθούν λιγότερες τιμές εις βάρος της γενικής αξιολόγησης των δέντρων. Επί του παρόντος, η πρόοδος της τεχνολογίας καθιστά δυνατή τη συντόμευση ορισμένων από τους χρόνους εργασίας, όπως συμβαίνει με τη μεταφορά της έντυπης φόρμας στο Excel χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή (App) απευθείας στην απογραφή για τη φόρτωση δεδομένων. Για παράδειγμα, με το πρόγραμμα Qgis, ο απογραφέας μπορεί να ανεβάσει τα δεδομένα σε μια κινητή συσκευή και να κάνει γεωαναφορά για το αξιολογημένο δείγμα, έτσι ώστε οι πληροφορίες να αποθηκεύονται αυτόματα σε ψηφιακή μορφή που μπορεί να μετατραπεί σε υπολογιστικό φύλλο Excel (ΦΩΤΟ 3).                                                                               

Φωτογραφία 3: Οι κίτρινες κουκκίδες δείχνουν τα δέντρα που εξετάστηκαν.                                   Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτών των προγραμμάτων είναι ότι είναι σε θέση να δημιουργήσουν χάρτες με τις ληφθείσες πληροφορίες, επιτρέποντας να έχουν εικόνες της φυτοϋγειονομικής κατάστασης των δέντρων ή της κατανομής των ειδών στον αστικό ιστό, διευκολύνοντας έτσι τη λήψη αποφάσεων (ΦΩΤΟ 4) .     

Φωτογραφία 4: Χάρτης της διανομής του Fresno και του Fresno Dorado, της πόλης Junin. Κατασκευάστηκε από την Ing. Agr. Paula Melilli, INTA-Junín.

        Οι έννοιες της αειφορίας, της ποιότητας ζωής, της φροντίδας για το περιβάλλον, τα σημεία που βρίσκονται τα αξιοθέατα της κοινότητας επηρεάζουν την ιδέα της διαχείρισης των αστικών δέντρων, τείνοντας να στοχεύουν στη βιώσιμη διαχείριση. Πράγματι, η επιλογή των κατάλληλων ειδών αρχίζει να έχει σημασία, με έμφαση στη χρήση γηγενών φυτών κάθε οικολογικής περιοχής, τεχνικές φύτευσης και κλάδευσης ως στρατηγικές προσαρμογής στον αστικό χώρο (και όχι μόνο για την αφαίρεση των ενοχλητικών κλαδιών).

          Σε αυτό το πλαίσιο, τα δεδομένα που παρέχονται από μια απογραφή και χαρτογράφηση των αστικών δέντρων που έχουν σχεδιαστεί σωστά, στα οποία η τεχνολογία έχει χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για τη μέτρηση και την αξιολόγηση τους, καθίστανται πολύ σημαντικά. Δεν είναι μόνο θέμα «συγκέντρωσης αριθμών» και γνώσης πόσων δέντρων έχει ένας δήμος, αλλά αυτό χρησιμεύει επίσης για τον προγραμματισμό των δράσεων που θα πραγματοποιηθούν βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. 

Βραχυπρόθεσμα, θα μπορούσαν να γίνουν κλαδέματα και αφαιρέσεις δέντρων που έχουν προτεραιότητα «επείγον», προσπαθώντας να αποφύγουμε πιο σοβαρές καταστάσεις στο εγγύς μέλλον.                     

Μεσοπρόθεσμα, τα είδη δέντρων που θα αναπτυχθούν ή θα εξεταστούν για τις πιθανές περιοχές δεντροφύτευσης.                                                                            

Μακροπρόθεσμα, ο προγραμματισμός πρέπει να συνεχιστεί, ορίζοντας το μοντέλο αστικών δέντρων που θα ακολουθηθεί, καθορίζοντας ποια είδη θα χρησιμοποιηθούν για τη φύτευση νέων  δέντρων στα σημεία όπου έχουν αφαιρεθεί αυτά ή για νέες θέσεις φύτευσης, καθορίζοντας το κλάδεμα συντήρησης σε τακτική βάση, εκπαιδεύοντας τους δεντροκόμους που εκτελούν κλάδεμα, προσφέροντας ενημέρωση των δημοτικών διατάξεων και ενσωμάτωσή τους με επαρχιακούς νόμους για τα δέντρα (νόμος 12,276 / 99 Μπουένος Άιρες · νόμος 13,836 / 19, Σάντα Φε · νόμος 7,873 / 08, Mendoza · νόμος 5478/04, San Luis · νόμος 7172/13, Chaco), μεταξύ άλλων πιθανών δράσεων.                                                                                                                    

    Όταν φροντίζουμε τα αστικά δέντρα, μας ενδιαφέρει όχι μόνο η ποσότητα του «πράσινου» που πρέπει να είναι σημαντική, αλλά και η ποιότητά του. Η απογραφή- χαρτογράφηση  τους χρησιμεύει ως ένα από τα εργαλεία που επιτρέπει την αξιολόγηση αυτών των δύο παραμέτρων. Οι βελτιώσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν με τη μέθοδο της απογραφής χαρτογράφησης, της μέτρησης και της ανάλυσης δεδομένων, θα χρησιμεύσουν για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη άποψη, επιτρέποντας στην τοπική αυτοδιοίκηση να διαχειρίζεται και να σχεδιάζει τα αστικά δέντρα και, μαζί τους, να συμβάλλει στην ποιότητα της ζωής των πολιτών.

(*) Εργαστήριο δοκιμών υλικών και δομών (LEMEJ), συνδεδεμένο κέντρο της CIC, Εθνικό Πανεπιστήμιο ΒΔ  επαρχίας  Μπουένος Άιρες (UNNOBA).

Σημείωση.

Στη χώρα μας  την Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθεσία για την προστασία και την ανάπτυξη των αστικών δέντρων. Ακόμη  και σήμερα δεν υπάρχουν προδιαγραφές διαχείρισης Η Τοπική Αυτοδιοίκηση. πρέπει να πάρει πρωτοβουλίες ιδιαίτερα τώρα που υπάρχει η απειλή των δυσμενών επιπτώσεων από την Κλιματική αλλαγή για τη θωράκιση και την ανάπτυξη του πρασίνου. Γι’ αυτό οι υπηρεσίες Πρασίνου πρέπει να προχωρήσουν άμεσα στη χαρτογράφηση των αστικών δέντρων του κάθε Δήμου. Στις περιπτώσεις που υπάρχει έλλειψη επιστημονικού προσωπικού και υποδομών να συνεργαστούν με τις Γεωτεχνικές Τεχνικές Εταιρείες Πρασίνου.

ΠΗΓΗ

La importancia del censo forestal del arbolado urbano

Escribe: Dra. Ing. Forestal Ana Clara Cobas,  del Laboratorio de Ensayo de Materiales y Estructuras (LEMEJ), Centro Asociado de la CIC, Universidad Nacional del Noroeste de la provincia de Buenos Aires (UNNOBA).