ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΑΝΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΟΙΚΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΜΕ ΦΥΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΑΝΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΟΙΚΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΜΕ ΦΥΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

      
 Οι μέθοδοι οικομηχανικής με χρήση φυτικών υλικών αξιοποιούν τις γνώσεις της φυσιολογίας των φυτών και χρησιμοποιούνται στην κατασκευή τεχνικών έργων διασφαλίζοντας την σταθεροποίηση των πρανών. Ως υλικά χρησιμοποιούνται ολόκληρα φυτά ή μέρη φυτών και σε συνδυασμό με άλλα υλικά συμπληρώνουν και βελτιώνουν τις άλλες μεθόδους μηχανικής (παραδοσιακή υδραυλική ή γεωτεχνική μηχανική). 

Στην παρούσα εξετάζονται διάφορες μορφές τέτοιων μεθόδων που χρησιμοποιούν ξυλώδη φυτά ή μέρη αυτών και εστιάζεται στις κατασκευαστικές τεχνικές και στην χρήση τους.

Φακελλώματα (Bush-mattress construction) 

Φακελώματα, είναι δέματα χλωρών κλάδων φυτικών ειδών που βλαστάνουν εύκολα, όταν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες. Τα φακελώματα χρησιμοποιούνται για σταθεροποίηση ασταθών χωμάτων και την προστασία πρανών από διάβρωση. Η σταθεροποίηση των ασταθών εδαφών γίνεται με τον παρακάτω τρόπο:

       Κάθετα προς την κλίση του πρανούς και κατά την έννοια των ισοϋψών, τεμάχια χλωρών κλαδιών αποτελούμενα από 15-20 ή και 25-30 κλαδιά Ιτιάς, Μοσχοϊτιάς, Πλατάνου κ.λ.π. μήκους άνω των 60 εκ. και διαμέτρου 6-40 χιλιοστών με τους βλαστοφόρους οφθαλμούς διαταγμένους προς την ίδια κατεύθυνση, δένονται σε δέματα ανά 15-30 εκ. με λεπτό σύρμα και τοποθετούνται επί της επιφάνειας του πρανούς κατά την έννοια του μήκους των δεμάτων και  εν επαφή ή του ενός δέματος με το άλλο.

              Η παραπάνω διάταξη των δεμάτων μπορεί να έχει μήκος από μερικά μέτρα μέχρι και όλο το πλάτος του πρανούς.

                  Τα δέματα σταθεροποιούνται στην επιφάνεια του πρανούς με ξύλινους πασσάλους μήκους 1,0 μ. και διαμέτρου 4-7 εκ., οι οποίοι εμπήγνεινται στο έδαφος, διαμέσου των δεμάτων, σε βάθος 60-70 εκ. και σε απόσταση 1,0 μ. πασσάλου από πάσσαλο, με τρόπο ώστε όλα τα δέματα να είναι καρφωμένα και σταθεροποιημένα στο έδαφος με τους ξύλινους πασσάλους.

           Η παραπάνω διάταξη μπορεί να επαναλαμβάνεται κατά θέσεις, ανά 2-3 μ. κατά την έννοια της κλίσης του πρανούς, ανάλογα τις συνθήκες αστάθειας του πρανούς. Πίσω από τα δέματα με τους χλωρούς κλάδους και ανάντι του πρανούς είναι δυνατόν να προστεθούν χώματα ή να φυτευθούν φυτά ή μοσχεύματα ή και να σπαρούν σπόροι (εικόνα 1).

Με την παραπάνω εργασία είναι φανερό ότι συγκρατούνται τα χώματα στις θέσεις των φακελωμάτων, μειώνεται η ταχύτητα κίνησης των ρεόντων όμβριων υδάτων και μειώνεται ή αποφεύγεται η επιφανειακή διάβρωση, αλλά και σταθεροποιούνται ευπαθείς μάζες χωμάτων ιδιαίτερα αν τα φακελώματα συνδυασθούν με κατάλληλες φυτεύσεις φυτών ή μοσχευμάτων ή και σπορές σπόρων.

Εικόνα 1: Φακελλωματα Bush - mattress structures (Schiechtl and Stern 1994)

)

 Πλεονεκτήματα:

• Η δράση τους αρχίζει αμέσως μετά την εγκατάσταση
• Αναπτύσσεται πυκνή συστάδα βλάστησης με πυκνό ριζικό σύστημα
• Ευελιξία στην αποκάταση των πρανών
• Το υλικό βρίσκεται εύκολα καθώς τα τεχνικά λειτουργούν ως μητρική βλάστηση

Κλαδοπλέγματα ( wattle fences - wicker) 

      Κατά την έννοια των ισοϋψών σε πρανές και κάθε 1,0μ (πασσάλου από πάσσαλο) εμπήγνεινται στο έδαφος, σε βάθος 50 –70 εκ. πάσσαλοι καστανιάς μήκους 1,0μ . και διαμέτρου 4-5 εκ. Μεταξύ των κεντρικών πασσάλων, διαμέτρου 4-5 εκ. και κάθε 20 εκ. εμπήγνεινται στο έδαφος ενδιάμεσοι πάσσαλοι καστανιάς μήκους 60 εκ. και διαμέτρου 2-3 εκ. με βάθος έμπηξής του 30 εκ.

     Στους παραπάνω και μεταξύ των πασσάλων, πλέκονται κλαδιά Ιτιάς, Αρμυρικιού, Πλατάνου, Μαυρολεύκης κ.λ.π. χλωρά μήκους 2-3 μ. και διαμέτρου 1,5 – 2 εκ. με έμπηξη των άκρων των λεπτών κλαδιών στο έδαφος σε βάθος 10 εκ. και ανά 10 εκ. μεταξύ τους.

       Η όλη κατασκευή εδράζεται σε τμήμα πρανούς που εκσκάφτηκε στον πόδα του και σε απόσταση 30-50 εκ. από την εσωτερική επιφάνεια του πρανούς. Το κενό που δημιουργείται μεταξύ κλαδοπλέγματος και του πρανούς, πληρούται με τα προϊόντα εκσκαφής του πρανούς και επιφανειακών χωμάτων από την υπερκείμενη επιφάνεια του πρανούς.

Έτσι δημιουργούνται επίπεδες επιφάνειες ( κλίνες – αναβαθμοί) σταθερές και κατάλληλες για τη φύτευση φυτών (Εικόνα 2).

Πλεονεκτήματα:

• Οι ρίζες περιορίζουν την μετακίνηση του εδάφους ενώ η όλη κατασκευή δημιουργεί βαθμίδες
• Επίτευξη βλάστησης σε κατάσταση κλίμακας
• Συνδυάζεται εύκολα με άλλες μεθόδους 

Μειονεκτήματα:

• Υψηλό κόστος σε εργατικά και υλικά και απαιτεί συνεχή έλεγχο
• Το επίπεδο διασφάλισης είναι μικρό
• Απαιτούνται μεγάλες ποσότητες κλαδιών
• Καταστρέφεται εύκολα, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε συνεχείς πτώσεις βράχων 

Χρόνος κατασκευής: κατά την εποχή του ληθάργου.

Διάρκεια κατασκευής: 0,75 – 1, 5 ώρες ανά μέτρο. 

Αν και στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν πολύ τώρα πλέον κατασκευάζονται πιο σπάνια λόγω των υψηλών εργατικών δαπανών και του κινδύνου διάβρωσης του λεπτόκοκκου υλικού πίσω από το πλέγμα. Χρησιμοποιούνται για την σταθεροποίηση των στρώσεων φυτικής γής των πρανών από λεπτόκοκκο υλικό.

Εικόνα 2: Κλαδοπλέγματα Wattle (wicker) fences (Donat 1992)

 

Κορμοτερμάχια (Long brush barrier)

Αποτελούν τον πρώτο βαθμό παρέμβασης για την αντιμετώπιση χειμμαρικών φαινομένων και είναι τόσο προληπτικά όσο και καταστατικά μέτρα. Συγκρατούν το επιφανειακό έδαφος, μειώνουν την ταχύτητα απορροής με επί τόπου ανάσχεση και διήθηση  των πλημμηρικών υδάτων.  Τα Κορμοτεμάχια είναι τμήματα ξερών κορμών δένδρων διαμέτρου 20-25 εκ. και μήκους έως 6 μ. προερχόμενα από φυτικά είδη Κυπαρισσιού, Μαύρης Πεύκης, Δρυός, Ιτιάς, Αρμυρικιού, Μαυρολεύκης, Σκλήθρου κ.λ.π. (Εικόνα 3).

Εικόνα 3: Κορμοτεμάχια, Long brush barrier for slope stabilization (construction pattern) (Hellenic Ministry of environment and public works)

       Τα Κορμοτεμάχια έχουν διάμετρο 20 εκ. και μήκος που κυμαίνεται από 5 έως 15 μ. ανάλογα με την μορφολογία του εδάφους. Η απόσταση μεταξύ των κυμαίνεται ανάλογα με την εγκάρσια κλίση του εδάφους. Σε κλίσεις από 20% - 50% η απόσταση μεταξύ τους είναι 8 μ. Η Κατασκευή τους περιλαμβάνει τα εξής:

Επιλέγεται ο ακριβής χώρος που θα τοποθετηθούν τα κορμοδέματα και χαράσσεται η γραμμή επί του εδάφους.  Επιλέγονται οι κατάλληλοι κορμοί και διαμορφώνονται στο επιθυμητό μήκος.

       Καθαρίζονται τα υπολείμματα από την γραμμή τοποθέτησης. Διαμορφώνεται ελαφρά  το έδαφος και τοποθετείται ο κορμός κατά τις ισοϋψείς με τρόπο ώστε να στηρίζεται σε πασσάλους και να εφάπτεται πλήρως με το έδαφος. Στην συνέχεια στερεώνεται στους πασσάλους στερέωσης και ακολουθεί η πρόσδεση του με σύρμα. Οι ξύλινοι πάσσαλοι στερέωσης έχουν διάμετρο 8-15 εκ. και στερεώνονται σε βάθος τουλάχιστον 30 εκ.

       Το έδαφος στην ανάντη πλευρά διαμορφώνεται σε μορφή αυλακιού, ώστε η μια πλευρά  του να καλύπτει πλευρικά το κορμόδεμα μέχρι την κορυφή του. Σε περίπτωση μη πλήρους επαφής με το έδαφος (κενά μεταξύ των βλαστών και του εδάφους), τα κενά συμπληρώνονται με πέτρες ή κλαδιά και με έδαφος που προκύπτει από την διαμόρφωση της αυλακιάς. Με την τεχνική αυτή συγκρατείται το λεπτό εδαφικό υλικό.

       Το τέλος κάθε γραμμής κλείνεται επιμελώς με πέτρες και ξύλα, ώστε να μην υπάρχει διαρροή εδαφοϋλικών ή στην περίπτωση που υπάρξει διαρροή σε ένα χώρισμα, να μην διαρρεύσουν και τα υλικά των άλλων χωρισμάτων.  

     Τυχόν διακοπή μιας γραμμής λόγω εμποδίων ή άλλης αιτίας πρέπει να επικαλύπτεται από αμέσως επόμενη.      

       Στις μικροχαραδρώσεις, όπου διακόπτεται η συνέχεια των γραμμών πέραν του κλεισίματος των άκρων τους, θα συνεχίζεται η αντιδιαβρωτική προστασία με κατασκευή κλαδοδεμάτων μέσα στην χαράδρωση, μέχρι το επόμενο άκρο κορμοδεμάτων (εικόνα 3).

Πλεονεκτήματα:

·       Προλαμβάνει την προοδευτική διάβρωση και ευνοεί την απόθεση ιλύος

·       Ενσωμάτωση στο τοπίο

·       Συνδυάζεται με άλλες μεθόδους 

Μειονεκτήματα:

·       Υψηλότερο κόστος εργατικών

·       Μεγάλες ποσότητες υλικών

Κλαδοβλαστήματα                    

         Γίνεται εκσκαφή και καθάρισμα του διαταραγμένου τμήματος του πρανούς. Πάσσαλοι Καστανιάς μήκους 1,5 –2,0 μ. και διαμέτρου 4-5 εκ. εμπήγνεινται στο έδαφος σε βάθος 0,7-1,2 μ, και σε απόσταση 30 εκ. μεταξύ τους. Χλωρά κλαδιά Ιτιάς, Αρμυρικιού, Μοσχοϊτιάς, Μαυρολεύκης, σκλήθρου, λυγαριάς κ.λ.π. μήκους 1,0 και διαμέτρου 1-5 εκ., εμπήγνεινται στο έδαφος, σε διπλή διάταξη και με αντίθετη κλίση μέχρι να αγγίξουν το αδιατάρακτο τμήμα του σώματος του πρανούς και σε πυκνότητα 60 κλαδιών ανά μ.μ., εκ των οποίων 30 εμπήγνεινται προς την μία κατεύθυνση και 30 προς την άλλη κατεύθυνση.Ακολουθεί επίχωση των χλωρών κλάδων με 15 εκ. φυτικής γης. Η εργασία αυτή ανάλογα με τις ανάγκες του πρανούς, επεκτείνεται κατά θέσεις στα διαταραγμένα σημεία του πρανούς.

Η ίδια εργασία και με τον ίδιο τρόπο μπορεί να εκτελεσθεί χωρίς όμως τη χρήση των πασσάλων καστανιάς, αλλά με έμπειξη των χλωρών κλαδιών και την επίχωσή τους με φυτική γη (εικόνα. 4).

Πλεονεκτήματα:

• Γρήγορη και απλή κατασκευή
• Κατάλληλη μέθοδος για  πρανή με υγρασία
• Προάγει την ανάπτυξη σε κατάσταση κλίμακας 

Μειονεκτήματα:

• Απαιτούνται εύκαμπτα κλαδιά
• Ανεπαρκής διασφάλιση των βαθύτερων εδαφικών στρώσεων
• Υψηλής έντασης εργασία

Χρόνος κατασκευής : δυνατή μόνο κατά  την διάρκεια του λήθαργου

Διάρκεια: 1 έως 3 ώρες/μ. μαζί με τα τεχνικά έργα που τυχόν απαιτηθούν.

Χρήση: Σταθεροποίηση των ανωτέρων εδαφικών στρώσεων, πρανή από λεπτόκοκκο υλικό ή παρόχθια πρανή, αποστράγγιση υγρών ζωνών.

Εικόνα 4: Κλαδοβλαστήματα (Schiechtl and Stern 1992)

 Ξυλοφράχτες (Wood fences) 

           Οι ξυλοφράχτες κατασκευάζονται με τα υπολείμματα υλοτομιών που προέρχονται από νεκρά τμήματα δένδρων ή θάμνων. Το ύψος κατασκευής πάνω από την επιφάνεια του εδάφους κυμαίνεται από 17,5 - 32,5 εκ. Η εφαρμογή τους περιλαμβάνει τα εξής:
           Επιλέγεται ο ακριβής χώρος που θα τοποθετηθούν οι ξυλοφράχτες και χαράσσεται η γραμμή επί του εδάφους.
          Επιλέγονται τα υπολλείμματα που είναι κατάλληλα για το στήσιμο της κατασκευής και υπολογίζεται το πλήθος των απαιτούμενων υπολειμμάτων ή γίνετια προμήθεια των απαιτούμενων ξύλου εμπορίου.
Δημιουργείται οριζόντια βαθμίδα μικρού πλάτους.
           Στην συνέχεια οι πάσσαλοι μπήγονται κατακόρυφα στο έδαφος μέχρι να στερεωθούν καλά σε βάθος τουλάχιστον 0,40μ. Σε περίπτωση που υπάρξει δυσκολία στην έμπηξη των πασάλλων ανοίγεται οπή με σιδηρολοστό και κατόπιν τοποθετείται ο πάσσαλος. Οι πάσσαλοι έχουν διάμετρο 5-10 εκ. και απέχουν μεταξύ τους 0,380-1,00μ.
           Οι οριζόντιες ράβδοι έχουν διάμετρο 4 εκ. και στερεώνονται στους πασσάλους με καρφοβελόνες ή προσδένονται με σύρμα. Η διαμόρφωση των ράβδων και η στερέωση τους γίνεται έτσι ώστε να εφάπτονται μεταξύ τους και να μην υπάρχουν κενά μεγαλύτερα από 0,50 εκ. Όταν το μήκος είναι μικρότερο του μήκους φράκτη, η ένωση κατά μήκος των ράβδων γίνεται σε υπάρχοντα ή πρόσθετο πάσσαλο.  Το μήκος κατασκευής είναι τόσο, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του παρανούς από την διάβρωση και διακόπτεται κάθε 5 μ. ώστε να μην συμπαρασύρεται όλη η κατασκευή σε πιθανή κατολίσθηση. (Εικόνα 5)

 

Εικόνα 5: Ξυλοφράκτες (ΥΠΕΧΩΔΕ)

Συντήρηση 

        Οι μέθοδοι «οικομηχανικής» με φυτικά υλικά  επιταχύνουν την δημιουργία βλάστησης  και την προάγουν σε μικρό χρονικό διάστημα σε κατάσταση κλίμακας. Αυτό εξηγεί γιατί αυτού του είδους οι κατασκευές απαιτούν περισσότερη φροντίδα και συντήρηση στα πρώτα στάδια εγκατάστασης τους.          

       Η απαιτούμενη εργασία εξαρτάται από το είδος της βλάστησης και την κατασκευαστική μέθοδο που χρησιμοποιείται. Η φροντίδα και η συντήρηση κατά την ανάπτυξη των φυτών περιλαμβάνει συνήθως εξής εργασίες
α) Λίπανση
     Οι θέσεις στις οποίες χρησιμοποιούνται αυτές οι μέθοδοι είναι συχνά φτωχές σε θρεπτικά συστατικά και αλλά και φυτική γή. Για την ανάπτυξη των φυτών, είναι αναγκαία η λίπανση. Σε πρόδρομες συστάδες βοηθάει στο ταχύτερο κλείσιμο της φυτοκάλυψης, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο διάβρωσης. Η ποσότητα και οι επαναλήψεις ποικίλουν ανάλογα με το φυτό την θέση και τον χρόνο. Συνήθως γίνεται 3 φορές ετησίως για τα πρώτα 2 χρόνια.
 
β) Άρδευση
           Σε περιοχές με ήπιο κλίμα η άρδευση θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο την εξασφάλιση μιας ελάχιστης υγρασίας  στα ριζικά στελέχη των νέων φυτεύσεων και ενισχυτικά κατά την διάρκεια των περιόδων ξηρασίας.Αντίθετα σε ξηρές περιοχές όπου το καλοκαίρι είναι πολύ ξηρό είναι πιθανόν να απαιτείται άρδευση για να εξασφαλισθεί επιτυχημένη ανάπτυξη.

γ) Σκαλίσματα
           Τα σκαλίσματα του εδάφους αφενός βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο των ζιζανίων  και προάγουν την ανάπτυξη των φυτών ιδίως στην αρχή αφετέρου χαλαρώνουν το έδαφος και διευκολύνουν την ανάπτυξη των ριζών. Μια στρώση πάχους 10-20 εκ. με  υλικό επικάλυψης (ιδίως από άχυρο) μπορεί να ρυθμίσει την θερμοκρασία και την υγρασία κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και να βελτιώσει την δραστηριότητα του.  

θ) Κλάδεμα
          Κλαδέματα είναι δυνατόν να απαιτηθούν κατά τα πρώτα 2 χρόνια για την καλύτερη ανάπτυξη και την βελτίωση του σχήματος των φυτών. Έτσι Φυτά με ένα και μόνο κεντρικό στέλεχος κλαδεύονται για να αναπτύξουν περισσότερα στελέχη.

Δαπάνες κατασκευής και συντήρησης
        Παρόλο που η κατασκευή των παραπάνω τεχνικών απαιτεί περισσότερη εργασία, οι συνολικές δαπάνες κατασκευής και συντήρησης των πρανών που προστατεύονται με αυτές τις μεθόδους έχει αποδειχθεί ότι είναι μικρότερες από αυτές ανάλογων συμβατικών κατασκευών (Anselm, 1976, Schiechtl, 1982, Tonsemann, 1983, Dahl, 1984, Anselm, 1984).
             Δυστυχώς, δεν θα μας βοηθούσε εδώ να περιγράψουμε τις απόλυτες τιμές των διάφορων τεχνικών και της συντήρησής τους, για διάφορους λόγους:

1.     το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών σχετικών με τις εργασίες για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία είναι περασμένων ετών, και ως εκ τούτου οι τιμές δεν περιλαμβάνουν τον πληθωρισμό ή μεταβολές στους μισθούς που συνέβησαν από τότε μέχρι σήμερα.

2.      οι πιο πρόσφατες εκθέσεις καλύπτουν μόνο μερικές οικονομικές όψεις και η εικόνα που σχηματίζουν είναι παρόμοια,

Για να αποφύγουμε προβλήματα που συνδέονται με τις απόλυτες τιμές, ορίζονται τα εξής σημεία αναφοράς:

1. Ο μέσος χρόνος κατασκευής που απαιτείται για τις διάφορες μεθόδους χρόνος κατασκευής αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης τους. Οι δαπάνες προγραμματισμού και επίβλεψης, το χρησιμοποιούμενο υλικό και ο μηχανικός εξοπλισμός ποικίλουν ανάλογα με  την διαθεσιμότητα, το μέγεθος ενός έργου αλλά και την θέση του.

2. Οι μέσες δαπάνες συντήρησης αφορούν στα μέσα ποσοστά των συνολικών δαπανών συντήρηση παρά τις μεταβολές σε μισθούς στην παρούσα παρέχονται κάποια στοιχεία αναφοράς.
        Στην παρούσα δεν περιλαμβάνονται οικολογικά, κοινωνικά και άλλα κόστη και οφέλη. Εντούτοις και αυτές οι όψεις πρέπει να αποτελούν μέρος μιας συνολικής εκτίμησης και αξιολόγησης των εργασιών σταθεροποίησης πρανών.

Κόστος Κατασκευής  
    Το κόστος για τον προγραμματισμό και την επίβλεψη της κατασκευής (συμπεριλαμβανομένων διαφόρων τοπογραφικών ή άλλων εργασιών) είναι συνήθως ίσο με 10-20% του συνολικού κόστους. 

•    7 – 15 %       φάση προγραμματισμού (πρώτες ιδέες, εναλλακτικές λύσεις, αξιολόγηση, τελική σύλληψη)
• 3 – 7 %         φάση έγκρισης (μέχρι την τελική ολοκλήρωση των μελετών)
• 3 – 7 %         φάση υλοποίησης (πρόσκληση προσφορών, επίβλεψη κατασκευής κ.λ.π)

Οι κατασκευαστικές δαπάνες ποικίλουν. Για να είναι δυνατή η σύγκριση τους, παρατίθεται στον πίνακα 1 μέσος όρος των χρόνων κατασκευής της καθεμιάς μεθόδου. Περιλαμβάνουν τον απαιτούμενο χρόνο για ην λήψη του φυτικού υλικού και την προεργασία που τυχόν απαιτείται (π.χ. κλαδοδέματα). Το κόστος κατασκευής  κάθε μεθόδου είναι δυνατόν να υπολογισθεί αν γνωρίζουμε την ωριαία δαπάνη εργασίας και μηχανικού εξοπλισμού καθώς και το κόστος των υλικών.


Κόστος Συντήρησης 
Οι αρχικές δαπάνες συντήρησης των μεθόδων αυτών είναι πολύ υψηλότερες (περίπου 50% κατά τα πρώτα τρία χρόνια) από αυτές των συμβατικών τεχνικών (Wolf 1977, Dahl and Schluter 1983) αλλά με την πάροδο των ετών μειώνονται φθάνοντας σε κάποιο έτος σταθεροποιούνται. Η συντήρηση της βλάστησης εξαρτάται από κυρίως από τον αριθμό των επαναλήψεων.

Συμπεράσματα

Τεχνικά πλεονεκτήματα

• Προστασία από την επιφανειακή διάβρωσης
• Σταθεροποίηση των πρανών
• Προστασία από την πτώση βράχων αλλά και από τους άνεμους

Οικολογικά πλεονεκτήματα
 

• Ρύθμιση της θερμοκρασίας και της υγρασίας κοντά στην επιφάνεια του εδάφους με συνέπεια την προαγωγή της ανάπτυξης
• Βελτίωση της δίαιτας των υδάτων του εδάφους με την ανάσχεση, τη διαπνοή και την αποθήκευση
• Βελτίωση των ιδιοτήτων του εδάφους
• Βελτίωση του οικοσυστήματος των περιοχών εφαρμογής τους

Οικονομικά πλεονεκτήματα 
 

• Μείωση δαπανών κατασκευής και συντήρησης
• Δημιουργία περιοχών φύτευσης βλάστησης και ψυχαγωγικής χρήσης 

Αισθητικά πλεονεκτήματα
 

• Τεχνικά έργα που εναρμονίζονται με το περιβάλλον
• Ελκυστικότερο τοπίο 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Anselm, H. 1976. Analyse der Ausbauverfahren, Schäden und Unterhaltungskosten von Gewässern. Mitteilungen des Instituts für Wasserwirtschaft, Hydrologie und Landwirtschaftlichen Wasserbau, TU Hannover, Report 36:11-191.

 Anselm, H. 1984. Verringerung der Ausgaben der Gewässerunterhaltung durch Gewässerpflege. Zeitschrift für Kulturtechnik und Flurbereinigung 25:113-121.

Donat, M. 1992 MS. Gewässer als Lebensraum. o.ö. Umweltakademie, Linz, 98p.

  Tönsmann, F. 1983. Kostenuntersuchungen verschiedener Ausbaukonzepte im naturnahen Wasserbau. 7. DVWK- Fortbildungslehrgang Gewässerausbau – Gerinnestabilität. Darmstadt. 

  Wolf, H. 1977. Naturnaher Gewässerausbau – Erfahrungen und Beispiele aus Baden- Württemberg. Veröffentlichungen Naturschutz und Landschaftspflege baden-Württemberg No. 46.

 Dahl, H.-J. 1984. Zehn Jahre Versuchsstrecke für ingenieurbiologische Ufersicherungsma- nahmen an der Oberaller. Wasser und Boden 3:103-106.

 Schiechtl, H.M., und R. Stern. 1994. Handbuch für naturnahen Wasserbau. Eine Anleitung für ingenieurbiologische Bauweisen. Österr. Agrarverlag, Vienna. 

Schiechtl, H.M., und R. Stern 1992. Handbuch für naturnahen Erdbau. Eine Anleitung für ingenieurbiologische Bauweisen. Österr. Agrarverlag, Vienna.

  Hellenic Ministry of environment and public works. No publicated specifications on bioengineering techniques. No date

ΠΗΓΗ: από δημοσίευση σε Συνεδριο και στοhttp://istath.blogspot.com

Του  Γεωπόνου 

Ιωάννη Σταθακόπουλου 

 

Οι παρακάτω προδιαγραφές είναι απο τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Στήριξης - Χρηματοδότησης από το Ταμείο Συνοχής 

141.          ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΠΡΑΝΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΣΗ ΝΗΣΙΔΩΝ ΜΕ ΦΥΤΙΚΗ ΓΗ

141.1 Πεδίο Εφαρμογής - Ορισμοί

(α)      Το πεδίο εφαρμογής περιλαμβάνει:

-            τις επενδύσεις πρανών με φυτική γη

-            τις πληρώσεις νησίδων με φυτική γη.

(β)      Για το παραπάνω αντικείμενο έχουν εφαρμογή τα καθοριζόμενα στην ΠΤΠ Χ1 με τις όποιες βελτιώσεις, τροποποιήσεις και συμπληρώσεις αναφέρονται παρακάτω.

(γ)          «Επενδύσεις - πληρώσεις πρανών, νησίδων, ερεισμάτων κτλ. με φυτική γη» νοούνται οι επενδύσεις - πληρώσεις που πραγματοποιούνται με φυτική γη για τη διαμόρφωση τοπίου, τη δημιουργία πρασίνου, τη σταθεροποίηση επικλινών εδαφών (πρανών επιχωμάτων ή/και ορυγμάτων), τη συγκράτηση του επιφανειακού χώματος κτλ.

(δ)      Οι εργασίες θα εκτελεσθούν από εξειδικευμένο προσωπικό του Αναδόχου της έγκρισης της Υπηρεσίας ή εξειδικευμένο οίκο εργασιών πρασίνου που θα συμβληθεί με τον Ανάδοχο και στην κατάλληλη εποχή ώστε να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόμενο αποτυχίας.

(ε)      Η λήψη φυτικής γης πραγματοποιείται, χωρίς να αναλαμβάνει καμία ευθύνη η Υπηρεσία σχετικά με την εξασφάλιση αδειών κτλ. από τις αρμόδιες Αρχές ή/και ιδιοκτήτες.

141.2 Υλικά

(α)      Η φυτική γη (όχι κηπευτικό χώμα) θα πρέπει να είναι άριστης ποιότητας γιατί αποτελεί το βασικό στοιχείο για την εκδήλωση των βιολογικών λειτουργιών των φυτών.

(β)      Η φυτική γη θα επιλέγεται από τα πιο κατάλληλα προϊόντα αφαίρεσης επιφανειακής στρώσης φυτικών γαιών που θα έχουν συγκεντρωθεί και φυλαχθεί, διαμορφωμένα σε κανονικά σειράδια (πρίσματα). Η φυτική γη θα επιλέγεται κατά προτίμηση, από τα προϊόντα με αργιλοαμμώδη σύσταση, εκτός αν δεν διατίθενται τέτοια, οπότε με εντολή της Υπηρεσίας μπορεί να γίνουν δεκτά και κατάλληλα προϊόντα με άλλη σύσταση.

(γ)      Τα προϊόντα εκσκαφών που προορίζονται για φυτικές γαίες, πρέπει να είναι απαλλαγμένα από ξένες προσμίξεις, όπως είναι τα υλικά από κατεδαφίσεις, υπολείμματα οικοδομικών εργασιών ή προϊόντα καθαίρεσης (μπάζα), λιθάρια, χαλίκια, γωνάθια ασβέστη, NaCL. ή ακόμα υπολείμματα φυτών που διασπώνται δύσκολα.

(δ)      Σε περίπτωση που τα διατιθέμενα προϊόντα εκσκαφών φυτικών γαιών κρίνονται εδαφολογικά κατάλληλα αλλά περιέχουν προσμίξεις όπως οι παραπάνω, τότε θεωρείται αυτονόητο ότι τα χώματα αυτά θα χρησιμοποιούνται μετά από την απομάκρυνση των πιο πάνω προσμίξεων που θα γίνει με οποιαδήποτε μέθοδο (ακόμα και με κοσκίνισμα).

(ε)      Η φυτική γη θα προέρχεται από επιφανειακή εκσκαφή μέχρι βάθους 0,70 m και μακροσκοπικά θα πρέπει να έχει κόκκινο ή ανοικτό κόκκινο χρώμα.

(στ)    Για την αποδοχή από την Υπηρεσία της φυτικής γης θα πρέπει απαραίτητα να προσκομίζεται από τον Ανάδοχο έκθεση ανάλυσης δειγμάτων από αναγνωρισμένο Εργαστήριο Εδαφολογίας. Η σχετική δαπάνη των αναλύσεων αυτών βαρύνει τον Ανάδοχο. Ένα δείγμα ανά 500 m3 φυτικής γης ή κατ' ελάχιστο τρία δείγματα ανά κάθε μεμονωμένη πηγή χωματοληψίας (που λαμβάνονται σε διαφορετικά βάθη στο χρήσιμο βάθος των 0,70 m), θα αναλύεται σύμφωνα με τα παραπάνω.

(ζ)      Τα δείγματα θα λαμβάνονται παρουσία εκπροσώπου της Υπηρεσίας από τις πηγές που πρόκειται να χρησιμοποιήσει ο Ανάδοχος, στον κατάλληλο αριθμό, σύμφωνα με τον προεκτιμώμενο όγκο που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί. Τα δείγματα θα αριθμούνται και θα σημειώνεται η θέση τους με το χαρακτηριστικό αριθμό τους σε σχετικό σχέδιο της πηγής χωματοληψίας. Στη συνέχεια τα δείγματα θα στέλνονται, με συνοδεία αντιπροσώπου της Υπηρεσίας, στο Εργαστήριο Εδαφολογίας και μετά την ανάλυση των δειγμάτων, εφόσον αυτά τηρούν τις παρούσες προδιαγραφές, θα δίδεται έγκριση της Υπηρεσίας για να προσκομίσει ο Ανάδοχος τη φυτική γη επί τόπου του Έργου. Για όσα δείγματα προκύψει ακαταλληλότητα της φυτικής γης, τότε οι σχετικές επηρεαζόμενες περιοχές χωματοληψίας θα αποκλείονται από χρήση.

(η)      Στην περίπτωση που μια πηγή χωματοληψίας παρουσιάζει ανομοιομορφία χαρακτηριστικών, ο αριθμός των απαιτουμένων δειγμάτων μπορεί να αυξηθεί κατά την απόλυτη κρίση της Υπηρεσίας, ενώ η δαπάνη των αναλύσεων αυτών βαρύνει πάντοτε τον Ανάδοχο.

(θ)          Διευκρινίζεται εδώ ότι οι παραπάνω αριθμοί δειγμάτων είναι ελάχιστοι και ο Ανάδοχος είναι απόλυτα υπεύθυνος για την καταλληλότητα της φυτικής γης που θα χρησιμοποιήσει, στη περίπτωση δε που βρεθεί επί τόπου του Έργου περιοχή φυτικών γαιών που να μη πληρεί τους όρους καταλληλότητας της παρούσας, τότε ο Ανάδοχος υποχρεούται να απομακρύνει την ακατάλληλη ποσότητα και να την αντικαταστήσει με άλλη κατάλληλη, με μέριμνα, ευθύνη και δαπάνη του.

(ι)       Κατά τα λοιπά, σχετικά με την ποιότητα των φυτικών γαιών, τις θέσεις και τον τρόπο δανειοληψίας, τη μέθοδο εκτέλεσης κτλ., ισχύουν τα αναγραφόμενα στην ΠΤΠ Χ 1 (κεφάλαιο Γ, παράγρ. 1, 2.4, 2.5 κτλ.).

(ια)     Όσον αφορά σε μικροποσότητες χρησιμοποιούμενης φυτικής γης, είναι δυνατόν, ύστερα από αίτηση του Αναδόχου και έγκριση της Υπηρεσίας, να γίνει και αποδοχή της φυτικής γης επί τόπου του Έργου βάσει μακροσκοπικής μόνο εξέτασης αυτής, τόσο επί τόπου του Έργου όσο και στην πηγή χωματοληψίας.

141.3          Εκτέλεση Εργασιών

(α)      Η φυτική γη θα διαστρωθεί σύμφωνα με τη μελέτη ή/και τις οδηγίες της Υπηρεσίας σε μια στρώση με ελάχιστο πάχος 0,40 m. για τις νησίδες ή 0,30 m. για τα πρανή επιχωμάτων ή/και ορυγμάτων, αφού προηγουμένως η επιφάνεια έδρασής της καθαρισθεί και προετοιμασθεί επιμελώς, όπως προβλέπεται λεπτομερώς στην ΠΤΠ X 1. Η τοποθέτηση φυτικής γης σε πρανή θα γίνεται για κλίσεις με λόγο ύψους (υ) προς βάση (β) υ:β £ 1:1 και θα συμπυκνώνεται ελαφρά.

(β)      Στην περίπτωση που δεν πληρούνται οι παραπάνω περιορισμοί στην κλίση του πρανούς θα γίνεται διόρθωση με όποια μέτρα είναι αναγκαία και στη συνέχεια θα γίνεται επένδυση με φυτικές γαίες.

(γ)      Ειδικά διευκρινίζεται ότι οι εργασίες επένδυσης των πρανών επιχωμάτων με φυτικές γαίες θα πρέπει να συμβαδίζουν με την κατασκευή των επιχωμάτων.

(δ)      Αν δεν γίνεται διαφορετική ειδική αναφορά, για τα πρανή ορυγμάτων ύψους μεγαλύτερου από 6,0 m, τα οποία πρόκειται (σύμφωνα με τους όρους δημοπράτησης) να επενδυθούν με φυτικές γαίες, οι εργασίες επένδυσης θα πρέπει να συμβαδίζουν με την κατασκευή του ορύγματος.

(ε)      Σε περίπτωση μη τήρησης εκ μέρους του Αναδόχου των όρων των προηγουμένων εδαφίων (γ) και (δ), δηλαδή εάν κατά την κατασκευή πρανών (επιχωμάτων ή ορυγμάτων) χωρίς προσπελάσιμες βαθμίδες (μπακίνες) ο Ανάδοχος εκτελέσει τις σχετικές εργασίες επιχωμάτων ή ορυγμάτων σε ύψη μεγαλύτερα των 6,0 m. (εκτός αν άλλως προσδιορίζεται στους όρους δημοπράτησης) χωρίς να συμβαδίσουν οι εργασίες επένδυσης με φυτικές γαίες, τότε η Υπηρεσία θα εφαρμόζει τις διατάξεις περί κακοτεχνίας τόσο στην εκτέλεση των εργασιών επιχωμάτων/ορυγμάτων όσο και στις εργασίες επένδυσης με φυτικές γαίες.

(στ)    Σε έργα οδοποιίας που κατασκευάζονται με διαπλάτυνση υπάρχουσας οδού, στα οποία η κεντρική νησίδα κατασκευάζεται με καθαίρεση υπάρχοντος οδοστρώματος, η εκσκαφή θα γίνεται στο συνολικό πάχος του οδοστρώματος και σε ελάχιστο βάθος 0,60 m, ανεξάρτητα από τις οποιεσδήποτε ανάγκες κατασκευής στραγγιστηρίων, τοποθέτησης σωλήνων διέλευσης αγωγών, κτλ. Η απαίτηση αυτή συνδυάζεται με την ανάγκη επαναπλήρωσης του απομένοντας σκάμματος των νησίδων (μετά την τοποθέτηση των κάθε είδους αγωγών με τα υλικά εγκιβωτισμού τους) με φυτικές γαίες που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών που πρόκειται να φυτευτούν.

(ζ)      Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση αδρανών υλικών εγκιβωτισμού αγωγών (άμμος, μεταβατικό επίχωμα, στρώση στράγγισης) ή σκυροδέματος εγκιβωτισμού αγωγών, σε ποσότητα περισσότερη από αυτή που απαιτείται σύμφωνα με τη μελέτη και τους όρους δημοπράτησης, γιατί περιορίζονται οι δυνατότητες ανάπτυξης το των φυτών που πρόκειται να φυτευτούν. Για το σκοπό αυτό σημειώνεται ότι πριν γίνει πλήρωση νησίδων ή ερεισμάτων με φυτικές γαίες το απομένον σκάμμα θα παραλαμβάνεται από την Υπηρεσία.

(η)          Επισημαίνεται ότι δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίηση προϊόντων καθαίρεσης υπάρχοντος ασφαλτοτάπητα για πλήρωση νησίδων. Τα προϊόντα αυτά θα τοποθετούνται σε χώρους απόθεσης και θα καλύπτονται τελικά με πάχος εδαφικού υλικού τουλάχιστον 0,50 m.

Σε αντίθετη περίπτωση η Υπηρεσία θα εφαρμόζει τις διατάξεις περί κακοτεχνίας που επηρεάζουν το συνολικό έργο (ευστάθεια έργου, προβλήματα φύτευσης, περιβαλλοντικά προβλήματα κτλ.).

(θ)      Στην περίπτωση που δεν πληρούνται οι παραπάνω περιορισμοί του σκάμματος [βλ. εδάφια (στ) έως και (η) ανωτέρω] θα γίνεται διόρθωση με όποια μέτρα είναι αναγκαία, με ευθύνη και έξοδα του Αναδόχου και στη συνέχεια θα γίνεται πλήρωση με φυτικές γαίες.

(ι)       Ο Ανάδοχος υποχρεούται να συντηρεί τις εργασίες για το χρονικό διάστημα που αναφέρεται στους όρους δημοπράτησης από την προσωρινή παραλαβή τους. Σαν συντήρηση νοείται η διατήρηση της επιθυμητής (σύμφωνα με τη μελέτη) στάθμης και μορφής της επένδυσης και πλήρωσης με φυτικές γαίες (που τυχόν θα αλλοιωθεί μέσα στο χρόνο συντήρησης) με προσκόμιση και τοποθέτηση συμπληρωματικής ποσότητας φυτικών γαιών, σύμφωνα με τα λεπτομερώς περιγραφόμενα στην ΠΤΠ Χ 1.

141.4          Περιλαμβανόμενες Δαπάνες

Στην τιμή μονάδας περιλαμβάνεται η προμήθεια της φυτικής γης από οποιαδήποτε πηγή χωματοληψίας σε οποιαδήποτε θέση, η εκσκαφή της φυτικής γης στα βάθη που καθορίζονται για κάθε θέση, η φορτοεκφόρτωση, ο χαμένος χρόνος των μεταφορικών μέσων, η μεταφορά του υλικού από οποιαδήποτε απόσταση στον τόπο του Έργου, η διάστρωση της φυτικής γης στα πάχη που προβλέπονται από τη μελέτη ή και τις άλλες υποδείξεις της Υπηρεσίας, η ελαφρά συμπύκνωση, ο έλεγχος καταλληλότητας, όπως και κάθε άλλη δαπάνη για τελειωμένη εργασία.

Ειδικότερα περιλαμβάνεται:

(1)            Καθάρισμα και προετοιμασία της προς επένδυση/πλήρωση επιφάνειας/σκάμματος όπως αναλυτικά περιγράφεται στην ΠΤΠ Χ 1.

(2)            Προμήθεια της κατάλληλης φυτικής γης από οποιαδήποτε πηγή χωματοληψίας και μεταφοράς της από οποιαδήποτε απόσταση στη θέση οριστικής τοποθέτησης της.

(3)            Τοποθέτηση, διάστρωση σε μία στρώση ελάχιστου συμπυκνωμένου πάχους (0,30 m για επένδυση πρανών και 0,40 m για πλήρωση νησίδων, ερεισμάτων κτλ. με φυτική γη) ή όπως καθορίζεται από τη μελέτη του Έργου ή/και τις εντολές της Υπηρεσίας.

(4)            Διενέργεια των απαιτούμενων ελέγχων καταλληλότητας της φυτικής γης.

(5)            Συντήρηση της επένδυσης/πλήρωσης.

141.5          Επιμέτρηση - Πληρωμή

·                Οι εργασίες επένδυσης πρανών και πλήρωσης νησίδων με φυτική γη θα επιμετρώνται σε κυβικά μέτρα (m³), πλήρως περαιωμένων. Η επιμέτρηση θα γίνεται σύμφωνα με την παράγραφο 100.5 της παρούσας ΓΤΣΥ, με λήψη αρχικών και τελικών διατομών, με μέριμνα και δαπάνη του Ανάδοχου, σύμφωνα με τις οδηγίες της Υπηρεσίας και παρουσία εκπροσώπου αυτής ή αρμόδιας Επιτροπής.

·                Η (οι) ποσότητα (ες) των εργασιών που εκτελέστηκαν ικανοποιητικά, όπως αυτή (ες) επιμετρήθηκε (αν) σύμφωνα με τα ανωτέρω και εγκρίθηκε (αν) από την Υπηρεσία, θα πληρώνεται (ονται) σύμφωνα με την παράγραφο 100.5 της παρούσας ΓΤΣΥ. Η (οι) τιμή (ές) μονάδας θα αποτελεί (ούν) πλήρη αποζημίωση για τα όσα ορίζονται στην ανωτέρω παράγραφο «Περιλαμβανόμενες Δαπάνες» του παρόντος άρθρου, καθώς και για κάθε άλλη δαπάνη που είναι αναγκαία σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 100 «Γενικοί Όροι».

Πηγή:http://www.hellaskps.gr/