Το πράσινο της πόλης συνιστά το πολύτιμο μοναδικό οικολογικό κόσμημα- διάδημα ανάμεσα στα στολίδια της . Το τι προσφέρει το πράσινο στο περιβάλλον μιας πόλης και κύρια στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της οδηγούν σε πολυδιατυπωμένα χαρακτηριστικά και στις γνωστές ευεργετικές προσφορές του.
Γράφει ο Κώστας Κασσιός, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, Αρχιτέκτων Τοπίου-Δασολόγος
Το πράσινο της πόλης συνιστά το πολύτιμο μοναδικό οικολογικό κόσμημα- διάδημα ανάμεσα στα στολίδια της . Το τι προσφέρει το πράσινο στο περιβάλλον μιας πόλης και κύρια στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της οδηγούν σε πολυδιατυπωμένα χαρακτηριστικά και στις γνωστές ευεργετικές προσφορές του.
Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του «όχι τι σου προσφέρει το έθνος (εδώ το πράσινο της πόλης ) αλλά το τι προσφέρεις εσύ γι αυτό» πολλά μπορούν να ειπωθούν. Μπορούν να ειπωθούν κολακευτικές εκφράσεις και διαπιστώσεις για τους κατοίκους, όπως και αρνητικές κριτικές για τους κατοίκους της πόλης έναντι της συμπεριφοράς και αποδοχής τους στο πράσινο.
Θα επιχειρηθεί λοιπόν μια καταγραφή δράσεων και ενεργειών των κατοίκων προκειμένου να επαληθεύσουν με την συμπεριφορά τους την παραπάνω ρήση: του τι προσφέρουμε εμείς στο πράσινο της πόλης μας και όχι μόνον το τι μας χαρίζει αδιάλειπτα εκείνο.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τη χωρική διάσταση του πρασίνου στην πόλη, που μπορεί να διακριθεί σε τέσσερες μεγάλες ενότητες προκειμένου να διερευνηθούν δυνατότητες συμβολής- συμμετοχής του κατοίκου στο πράσινο της πόλης του.
Μία διάσταση λοιπόν είναι αυτή που αναφέρεται στο πράσινο του σπιτιού μας δηλ. το προσωπικό μας οικιακό πράσινο.
Η άλλη διάσταση αναφέρεται στο πράσινο που είναι μπροστά μας, δίπλα μας, γύρω μας αυτό δηλ. το πράσινο της γειτονιάς μας .
Η τρίτη διάσταση αφορά το κοινόχρηστο πράσινο της πόλης που μπορεί να είναι πάρκο, πλατεία , παιδότοπος κλπ.
Και τέλος η υπερτοπική διάσταση του πρασίνου είναι εκείνη που αφορά το περιαστικό πράσινο της πόλης .
Θα μπορούσαμε συνεπώς να δομήσουμε ένα λόγο για τη συμμετοχή και προσφορά μας στη διατήρηση και συντήρηση του πρασίνου, αυτόν που οδηγεί και που ανήκει στη σφαίρα της εθελοντικής προσφοράς ή και γενικότερα της κοινωνικής οικολογικής προσφοράς και συμμετοχής μας.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την διαδρομή της εθελοντικής μας αυτής συμμετοχής στην προσφορά για το πράσινο στην πόλη από το δικό μας μικρόκοσμο, αυτόν του πρασίνου του σπιτιού μας.
Το πράσινο του σπιτιού μας
Δεν έχει σημασία το πόσο μεγάλος ή μικρός ή και καθόλου να μην υπάρχει κήπος ή προκήπιο στο σπίτι ή στην πολυκατοικία μας. Το πρώτο στοιχείο της δικής μας προσφοράς στο πράσινο είναι να αρχίσουμε κατ αρχήν να προβληματιστούμε θετικά αν θα πρέπει να έχουμε πράσινο στο σπίτι μας. Στη θετική ανταπόκριση αρχίζουμε να αναζητάμε την ύπαρξή και την παρουσία του και στην απουσία του τρόπους για να το αποκτήσουμε ή να το δημιουργήσουμε .
Συνήθως ο αδόμητος χώρος (ο ακάλυπτος ) είναι εκείνος που μπορεί άμεσα να δεχτεί τη φροντίδα και την αγάπη μας όταν είναι εγκατεστημένη εκεί βλάστηση ή όταν εμείς αποφασίζουμε να την εγκαταστήσουμε.
Το πότισμα, το κλάδεμα, η λίπανση και προπάντων η υγεία δένδρων και θάμνων αποτελούν τα πρώτα μελήματά μας για τα φυτά που βρίσκονται και μεγαλώνουν μαζί μας στο σπίτι μας.
Η φθινοπωρινή προετοιμασία με μικροσκαψίματα και κλαδέματα και χαλαρές λιπάνσεις θα πρέπει να συνοδεύεται με εαρινές φυτεύσεις, σπορές και λιπάνσεις, ενώ το καλοκαίρι σχετικό πότισμα ολοκληρώνει τη φροντίδα του προσωπικού μας οικολογικού μικρόκοσμου. Το πράσινο στα μπαλκόνια (ζαρντινιέρες) και στις οροφές (ταρατσόκηποι) είναι ένα πράσινο μου μας χαρίζει την καθημερινή αμεσότητα με το φυτικό κόσμο μέσα από χρώματα, μυρωδιές, αλλά και γιατί όχι από εδώδιμα λαχανικά . Η φροντίδα του και η ανάδειξή του ημερεύει τη βαρβαρότητα του τσιμέντου, εμπλουτίζει το άμεσο περιβάλλον μας με το οξυγόνο και ρυθμίζει τοποκλιματικές συνθήκες πέραν της αισθητικής προσφοράς. Ας σκεφτούμε πόσο ευεργετικό θα ήταν για το περιβάλλον, αλλά και την αισθητική της πόλης, αν όλες οι τσιμεντένιες επιφάνειες των χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων των κατοικιών τις κάλυπταν απλοί ταρατσόκηποι και πράσινο σε φυτοδοχεία .
Το μπαλκόνι μας, η βεράντα, τα κεφαλόσκαλα, η είσοδος, συνιστούν θέσεις όπου με λίγη φροντίδα, μεράκι και αίσθηση του ωραίου, μπορούν να γίνουν κομμάτια ενός παζλ χρωμάτων, υφής και μυρωδιάς που να συνοδεύουν δροσερά την καθημερινότητά μας. Φυτεύοντας σε ζαρτινιέρες αρωματικά ή και εδώδιμα φυτά έχουμε αποκτήσει την προσωπική μας ‘λαϊκή αγορά’(!), ενώ ταυτόχρονα βελτιώνουμε την αισθητική του χώρου μας. Φυτά εσωτερικών χώρων παίζουν και αυτά στο παιχνίδι της προσφοράς πρασίνου σε μας και στους δικούς μας με το μεγάλωμά τους δίπλα μας.
Συνεπώς ο μικρόκοσμός μας αυτός του σπιτιού μας έχει χώρους να προσφέρουμε τη δική μας προσωπική συμβολή πρασίνου στην πόλη, ενώ παράλληλα εκπαιδεύουμε και αυτούς που ζουν μαζί μας και ειδικότερα δίνουμε στα νεαρά άτομα παράδειγμα για την αγάπη και φροντίδα του πρασίνου.
Αλλά αφού τώρα οργανώσαμε, εγκαταστήσαμε και καμαρώνουμε το πράσινο του σπιτιού μας ας βγούμε και λίγο έξω από το σπίτι σε μια ‘γύρα’ στη γειτονιά μας να δούμε και το πράσινό της.
Το πράσινο της γειτονιάς μας
Μόλις ‘ξεμυτίσουμε’ και βγούμε από το σπίτι μας ο δρόμος, τα πεζοδρόμια και το παρόδιο πράσινο μας υποδέχονται .
Εκεί διαπιστώνεται ότι τους χώρους πρασίνου της γειτονιάς το συνθέτουν: το πράσινο των σπιτιών των γειτόνων, το πράσινο στα πεζοδρόμια και το πράσινο στα ακάλυπτα τμήματα των διασταυρώσεων (leftovers) των δρόμων.
Το πράσινο των πεζοδρομίων συνήθως το αποτελεί η σειρά των παρόδιων δενδροστοιχιών με αποστάσεις, μέγεθος χώρου φύτευσης και μέγεθος δένδρων που ποικίλουν ανάλογα με την αστική ζώνη και μέγεθος οδού που εγκαθίσταται με την υποχρέωση και τη φροντίδα των δημοτικών υπηρεσιών πρασίνου. Οι υπηρεσίες όμως αυτές ποικίλουν από πλευράς παρεμβάσεων, μια και είναι εξαρτημένες από τη διαθεσιμότητα προσωπικού, υλικών, αλλά και πιστώσεων.
Βλέπουμε λοιπόν το άμεσο αυτό πράσινο να επιβιώνει συχνά οριακά και η όλη του εικόνα να οδηγεί σε απογοήτευση. Τότε η δική μας παρέμβαση γίνεται εθελοντική προσφορά στο πράσινο της πόλης. Το δικό μας πότισμα όταν αυτό είναι αναγκαίο στα παρόδια αυτά δένδρα της γειτονιάς, η προσθήκη φυτοχώματος, η εποχική απομάκρυνση φύλλων και καρπών,η φύτευση ετήσιων λουλουδιών στο περί τα δένδρα χώρο, η έγκαιρη ειδοποίηση των υπηρεσιών του Δήμου για κλάδους και κορμούς επικίνδυνους ή αυτά που τα αυτοκίνητα στάθμευσης πλήγωσαν, αλλά και η παρακολούθησή τους για τυχόν προσβολές μυκήτων ή ασθενειών, είναι ένα θετικό βήμα για ένα υγειές παρόδιο πράσινο στην πόλη. Στα τμήματα διασταυρώσεων ‘left overs’ των δρόμων, χαρίζουμε ίδιες φροντίδες και ίσως ακόμα και να ενισχύσουμε τις εκεί φυτεύσεις με δική μας πρωτοβουλία χωρίς να περιμένουμε πότε οι υπηρεσίες θα παρέμβουν για να γίνει ένα πιο ζωντανό και συμπαγέστερο πράσινο.
Αλλά η προσφορά στο πράσινο της γειτονιάς δεν γίνεται μόνον με την ατομική συμβολή. Και να που η πρωτοβουλία μας για τη σύσταση της ομάδας πρασίνου της γειτονιάς συνιστά ένα εθελοντικό σώμα που θα ασχολείται με το πράσινο, τόσο του κάθε συμμετέχοντος γείτονα για το πράσινο στο σπίτι του, αλλά και για το άμεσα κοινόχρηστο παρόδιο και προκηπιακό πράσινο.
Ας σημειώσουμε πως οι κοινοί στόχοι και σκοποί για μια πιο όμορφη γειτονιά έχουν και άλλα πλεονεκτήματα φέρνοντας τους ανθρώπους τον ένα κοντά στον άλλον . Αρχίζουν να επικοινωνούν να μιλάνε, να γίνονται εξωστρεφείς και κοινωνικότεροι. Το πράσινο στην πόλη μπορεί να μετατρέψει τη χαλαρή σχέση των γειτόνων σε ένα ζωντανό κύτταρο ενδιαφέροντος για τα κοινά, γνωριμίας, αλληλοϋποστήριξης και τελικά ‘αγάπης’ του ενός γείτονα για τον άλλον. Και όταν αυτή η ‘χημεία ‘ επιτευχθεί, τότε πολλά καλά στα ενδιαφέροντα της γειτονιάς μπορούν να γίνουν, ενώ το πράσινο της γειτονιάς και όχι μόνον, θα αποτελεί ένα διαχρονικό κερδισμένο στόχο.
Το κοινόχρηστο μεγάλο πράσινο της πόλης (πάρκα κλπ)
Και όταν θα θέλουμε λίγο ηρεμία, ξεκούραση, χαλάρωση, αλλά και ελαφρά άσκηση, ή περπάτημα μέσα σε ένα λιγότερο θορυβώδες αστικό περιβάλλον με τα φυτά γύρω μας, ή το κελάρυσμα του νερού μαζί με τα τιτιβίσματα πουλιών, τότε ο μεγαλύτερος αστικός χώρος πρασίνου γίνεται η όασή μας.
Σε αυτό το πράσινο που η πολιτεία με όποια διοικητική μορφή της έχει την ευθύνη συντήρησης και προστασίας, ο δικός μας ρόλος στην προσφορά μας γι αυτό το πράσινο γίνεται οριακή και ειδική.
Οριακή όταν μας ζητηθεί η συνδρομή είτε για την προσωρινή φύλαξή του, είτε για τη συλλογή απορριμμάτων και καθαριότητά του ή και ακόμα για την προστασία του από πυρκαγιά και άλλους κινδύνους. Ειδική, όταν η εθελοντική μας παρουσία και συνδρομή στο έργο των υπηρεσιών συντήρησης και βελτίωσης του πρασίνου θα συνιστά συμβολή στο πράσινο της πόλης.
Στους παιδότοπους όπου το πράσινο γίνεται συμπληρωματικό των παιχνιδιών, η δική μας συμβολή θα είναι η προστασία του να μην καταστρέφεται από βαρβαρότητες (κοπές και ξεριζώματα), η διατήρηση της καθαριότητας και η έγκαιρη ενημέρωση των υπευθύνων όταν κάτι θα απαιτεί συντήρηση ή προστασία.
Ειδικότερα για τους μεγάλους χώρους πρασίνου στην πόλη, η οργάνωση και συμμετοχή των πολιτών για βοήθεια και συμμετοχή στις δράσεις του υπεύθυνου φορέα μέσα από τη μορφή συλλογικού σχήματος, αποτελούν την καλύτερη εθελοντική συμβολή για το πράσινο της πόλης .
Το περιαστικό πράσινο είναι εκείνο που προσφέρει στην πόλη και τους κατοίκους της ένα συνολικό αριθμό ευεργετημάτων, που συχνά το αστικό πράσινο λόγω της μικρότερης κλίμακας μεγέθους δεν μπορεί να του προσφέρει. Είναι αυτό που εμπλουτίζει την ατμόσφαιρα της πόλης με οξυγόνο, που βελτιώνει το μικροκλίμα, που προστατεύει την πόλη από τις έντονες πλημμυρικές συνθήκες, που ενισχύει τη βιοποικιλότητα και που φιλοξενεί την άγρια πανίδα και τέλος χαρίζει την υπαίθρια αναψυχή και γαλήνη στον κάτοικο της πόλης .
Είναι όμως εκτεθειμένο σε περισσότερους και μεγαλύτερους κινδύνους και γι αυτό η καταστροφή ή υποβάθμισή του είναι συχνό φαινόμενο. Το περιαστικό πράσινο από τη φύση και δομή αλλά και χρήση του, είναι καταδικασμένο σε μεγάλο βαθμό να αυτοσυντηρείται ή να απαιτεί λόγω μεγέθους αλλά και βλαστητικών ειδών λιγότερη φροντίδα. Η σύνθεση των ειδών βλάστησης -συνήθως μακρόβια δένδρα- το ανάγλυφο αλλά και η προσπελασιμότητά του δεν έχουν έντονη την ανθρώπινη παρουσία . Η δική μας όμως εθελοντική προσφορά στο περιαστικό πράσινο θα υπάρχει όταν σε ομαδικές απαιτήσεις μετά από καταστροφή του από πυρκαγιές, υπερβόσκηση, λαθροϋλοτομίες, μας ζητείται να συμβάλλουμε στην αναδάσωσή του, στην περιποίηση των νεοφύτων, στην πρόληψη προσβολών και το σημαντικότερο στην αστυνόμευση και φύλαξή του .
Η όλη λοιπόν σκέψη και συμμετοχή μας στην ανάδειξη, ενίσχυση και φροντίδα του πρασίνου στην πόλη μας σε όλα τα προαναφερθέντα χωρικά επίπεδα, συνιστούν μια κοινωνική προσφορά στην ποιότητα ζωής τόσο τη δική μας, όσο και των συμπολιτών μας που συγκατοικούμε.
Η συνεννόηση για συνεργασία και δράση των κατοίκων της πόλης μέσα από ομάδες εθελοντικής προστασίας και ανάδειξης του πρασίνου, θα οδηγούν σε μια σωστή εκπλήρωση της προηγηθείσας ρήσης : «όχι το τι κάνει το πράσινο της πόλης για εμάς, αλλά το τι κάνουμε εμείς γι αυτό»
πηγη: https://ecozen.gr/2018/05/emis-ke-prasino-tis-polis-mas
Άρθρα του Κ Κασσιού :
