Πυρίτιο και «γη διατόμων»

Πυρίτιο και «γη διατόμων»

Η ολική επαναφορά του «ξεχασμένου στοιχείου»

K. Θ. Μπουχέλος, Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών

Ενώ είναι ευρέως γνωστό ότι το πυρίτιο και τα άλατα πυριτίου παίζουν σημαίνοντα ευεργετικόν ρόλο στην αειφόρο γεωργία, μερικοί έχουν την άποψη ότι πρέπει να παραμείνει «ξεχασμένο». Οι λόγοι είναι αυτονόητοι ...  Όμως, η αλήθεια πρέπει να λέγεται. Η δράσεις του πυριτίου, ως «γη διατόμων» ή «ζεόλιθος», έχουν αποδεδειγμένη θετική επίδραση στην γονιμότητα του εδάφους, την ανάπτυξη των φυτών, την αντοχή τους στο «βιοτικό stress» από εχθρούς και ασθένειες και στην βελτίωση της ποιότητος των παραγόμενων προϊόντων όχι μόνον στις οργανοληπτικές ιδιότητες αλλά και στην αντοχή τους κατά τα μετασυγκομιστικά στάδια ( αποθήκευση, επεξεργασία, μεταφορά και διάθεση).

Ευτυχώς υπάρχουν ήδη αρκετές εκδόσεις και δημοσιευμένες εργασίες  από την επιστημονική κοινότητα, ότι το «bioactive plant available silicon» (BPAS) έχει αποδείξει τις ευεργετικές ιδιότητές του στην Γεωργία, Δενδροκομία, Λαχανοκομία, Ανθοκομία ακόμη και σε φυτά που τουλάχιστον επί ένα διάστημα του κύκλου παραγωγής τους, αναπτύσσονται σε δοχεία. Δεν πρόκειται όμως για ένα απλό λίπασμα. Οι κύριες δράσεις του συνοψίζονται ως εξής:  (από το βιβλίο του Edward Bent, “Silicon Solutions”) (1)

·         Δρα ως τροποποιητής του εδάφους, επηρεάζοντας ευνοϊκά την δομή και την γονιμότητά του.

Το μονοπυριτικό οξύ στο έδαφος βρίσκεται σε μικρές ποσότητες και είναι ασταθές. Με την προσθήκη πυριτίου, πολυμερίζεται  σε άλυσο μονομερών πολυπυριτικού οξέος, τα οποία δημιουργούν κενά - γέφυρες ανάμεσα στα σωματίδια του εδάφους. Η αυξημένη επιφάνεια, πολλαπλασιάζει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τα φυτά και μειώνει την αποστράγγισή τους. Ενεργοποιώντας τους μικροοργανισμούς του εδάφους (μικρόβια, βακτήρια, μύκητες), προκαλείται  οξίνιση  και υδρόλυση των πυριτικών αλάτων , ελευθερώνεται βιοενεργό πυριτικό οξύ που απορροφάται πολύ εύκολα, προάγοντας την ανάπτυξη και βελτίωση των φυτών. (9)

·         Ρυθμίζει την ισορροπία των  ανοργάνων  συστατικών  του εδάφους. Μπορεί να αναμιχθεί με χημικά ή άλλα λιπάσματα, σχηματίζοντας «γέφυρες» που διευκολύνουν την πρόσληψη οργανικών και ανοργάνων θρεπτικών συστατικών από τα φυτά.

·        Δρα ως βιορυθμιστής του «stress» των φυτών και του μεταβολισμού τους.

·         Μειώνει την παραγωγή αιθυλενίου (το αιθυλένιο είναι αέρια ορμόνη, ο «σιωπηλός καταστροφέας» των φυτών που προκαλεί την πρόωρη γήρανση και ωρίμασή τους).                               

     Ο συνδυασμός ψύξεως και γης διατόμων, είναι από τους καλύτερους τρόπους συντηρήσεως προϊόντων όπως τα φρούτα, καθώς δεσμεύει το αιθυλένιο και παρατείνει την μετασυγκομιστική ζωή των ευπαθών αυτών προϊόντων.

·         Δρα και ως δομικό συστατικό των φυτών. Εμποδίζει κατασκευαστικές αδυναμίες και  αναπτυξιακές ανωμαλίες τους και καθιστά τα φυτά ανθεκτικά στα τοξικά άλατα.

·        Καθιστά τα φυτά ανθεκτικά  στις προσβολές από έντομα και άλλους ζωικούς οργανισμούς τις ασθένειες και τα ζιζάνια.(3)

Γη διατόμων:  σκόνη πολλαπλών χρησιμοτήτων

K. Θ. Μπουχέλος (αδημοσίευτη εργασία)

Ο διατομίτης (γη διατόμων), πυριτικό ορυκτό φυτικής προελεύσεως, Λόγω της ελαφρότητάς του, του πορώδους και της κυψελοειδούς δομής του, έχει αποδειχθεί εξαιρετικό διηθητικό μέσο, ιδανικό για ποτά και φάρμακα. Χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό στη διύλιση και διαύγαση κρασιών και μπύρας, αλλά και την επεξεργασία υγρών αποβλήτων. Επίσης χρησιμοποιείται ως πληρωτικό στα χρώματα και στα πλαστικά και στην παραγωγή προσροφητικών προϊόντων όπως οι  προστατευτικές μάσκες προσώπου.

Είναι άριστο αφυγραντικό καθώς απορροφά μέχρι 6 φορές το βάρος του σε νερό. Αποτελεί συστατικό της ‘άμμου για γάτες’ αλλά και της δυναμίτιδας που είναι μίγμα από νιτρικό αμμώνιο και νιτρογλυκερίνη, εμποτισμένο σε γη διατόμων. Επειδή είναι θερμοάντοχος, μπορεί και χρησιμεύει για θερμομονώσεις. Είναι 100% φυσικό προϊόν, πολύ αποτελεσματικό και δεν βλάπτει καθόλου τα κατοικίδια ή τον άνθρωπο (χρησιμοποιείται πολλές φορές για εκτοπαράσιτα και ενδοπαράσιτα). Η ΓΔ  γλυκέων υδάτων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφικό υπόστρωμα σε υδροπονικούς κήπους και φυτά σε δοχεία κυρίως σε bonsai, στην αποθήκευση σιτηρών και ζωοτροφών για αποφυγή συσσωματώσεως ( caking )  των προϊόντων και ως εντομοκτόνο.

Ως εντομοκτόνο, κατάλληλη είναι η μη αποτεφρωμένη ΓΔ, καθώς η υπερθέρμανση μειώνει την αποτελεσματικότητά της.

Ο συνδυασμός  ψύξεως και γης διατόμων, είναι από τους καλύτερους τρόπους συντηρήσεως προϊόντων όπως τα φρούτα, καθώς δεσμεύει το αιθυλένιο και παρατείνει  την μετασυγκομιστική ζωή των ευπαθών αυτών προϊόντων.

Μορφές ΓΔ

Οι κυριότερες μορφές υπό τις οποίες κυκλοφορεί η γη διατόμων είναι η Food Grade, η Feed Grade, η Pool Grade και η Agricultural Grade που προκύπτουν από διαφορετική κατεργασία η καθεμία.

Αν και οι δύο τύποι  Food Grade και Feed Grade ΓΔ είναι παρόμοιοι, υπάρχει μια πολύ σοβαρή διαφορά μεταξύ τους. Η  Food Grade δεν πρέπει να περιέχει περισσότερο από 10mg/kg αρσενικό και περισσότερο από 10mg/kg μόλυβδο και  είναι εκείνη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί , χωρίς κίνδυνο,  κατευθείαν επί  κατοικιδίων και μη ζώων.

Η καθαρότητα της Food grade ΓΔ κρίνεται και από το χρώμα της. Το καθαρό λευκό σημαίνει καλή ποιότητα, υποκίτρινο ή υποκαστανό περισσότερα οξείδια σιδήρου ενώ το γκρίζο, περισσότερη άργιλο. 

Η  Pool Grade (για το σύστημα φιλτραρίσματος σε πισίνες) επειδή έχει υπερθερμανθεί και υποστεί χημική επεξεργασία, οπότε αφαιρείται η εξωτερική στιβάδα των διατόμων, είναι ακατάλληλη για καταπολέμηση εντόμων και διατροφή ζώων αλλά και επικίνδυνη κατά την εισπνοή. (2)

Έντομα αποθηκών

Από 30/05/2011, η γη διατόμων , έχει  οριστική έγκριση διαθέσεως στην Ελλάδα, με το φυτοπροστατευτικό προϊόν  SILICOSEC της εταιρείας  Intrachem, υπό μορφήν σκόνης επαφής (CP) με επίπαση των αποθηκευμένων προϊόντων και των αποθηκευτικών χώρων. Για μικρές ποσότητες, η εφαρμογή μπορεί να γίνει με το χέρι. Για μεγαλύτερες ποσότητες, εφαρμόζεται στη γραμμή μεταφοράς των προϊόντων και στους χώρους με μηχανικά επιπαστικά μέσα . Επιτρέπεται να χρησιμοποιείται σε εσωτερικούς χώρους ως εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο μόνο από επαγγελματίες χρήστες. Το προϊόν έχει δοκιμασθεί στην Ελλάδα από το 2006 με μεγάλη επιτυχία για Κολεόπτερα, Λεπιδόπτερα, Ψωκόπτερα και Ακάρεα. (4,5,6,7,8)

Στον άνθρωπο

Η Food grade ΓΔ αναφέρεται ότι μειώνει τη συγκέντρωση της χοληστερόλης στο αίμα και την υπέρταση, ρυθμίζει τις περισταλτικές κινήσεις των εντέρων και συνεπώς την δυσκοιλιότητα και την διάρροια, ανακουφίζει την αρθρίτιδα και «καθαρίζει» το σώμα από τα βαρέα μέταλλα (16).

Πιστεύεται επίσης ότι καθαρίζει τον οργανισμό του ανθρώπου από βακτήρια και ιούς και διασπά τις υψηλές συγκεντρώσεις πρωτεϊνών οι οποίες εάν δεν πεφθούν, προκαλούν ουρικό οξύ, επιτυγχάνεται ο καθαρισμός του παχέος εντέρου, η καταπολέμηση των παρασίτων και η γενική αποτοξίνωση του οργανισμού. Υπάρχουν και συμπληρώματα διατροφής με ΓΔ και τα αποτελέσματα από τη χρήση τους είναι πολύ κολακευτικά για τα προϊόντα αυτά .

Στο σπίτι στην αυλή και τον κήπο

Η Agricultural Grade και η Garden/Food Grade είναι για ασφαλή χρήση σε κατοικίες, αποθήκες, καλλιέργειες ακόμη και σε λαχανόκηπους. Εφαρμοζόμενη επάνω ή γύρω από τα λαχανικά, δεν υπάρχει περίοδος ασφαλείας για την κατανάλωσή τους, αλλά μόνο πλύσιμο.

Αντιμετωπίζει:  Μυρμήγκια όλων των μεγεθών. κάμπιες Λεπιδοπτέρων, προνύμφες Κολεοπτέρων, φυλλοκόπτες, ψύλλους, ψείρες, ακάρεα, τσιμπούρια, κατσαρίδες, σαλιγκάρια, γυμνοσάλιαγκες, αράχνες, τερμίτες, λέπισμα, σαρανταποδαρούσες, μύγες, ψαλίδες, αφίδες, θρίπες, ψύλλες, υπονομευτές κ. ά. πολλά. Τα έντομα και τα λοιπά παράσιτα δεν αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στη ΓΔ.

φωτο απο Βιβλιο Κ. Μπουχέλου

Τερμίτες σε κατοικίες:  Γιαπροστασία από τους τερμίτες και άλλα ξυλοφάγα έντομα, πριν από το χτίσιμο του σπιτιού, αφού απομακρυνθούν από το έδαφος φύλλα και τεμάχια ξύλων (8), σκορπίζεται ΓΔ γύρω – γύρω στα θεμέλια και στο εσωτερικό πριν μπουν η πλάκα, η μόνωση και τα πατώματα. Επειδή η ΓΔ έχει ήδη ηλικία εκατομμυρίων ετών, έχει και απεριόριστη υπολλειμματικότητα .

Μυρμήγκια: Η ΓΔ απλώνεται μέσα και γύρω από τη φωλιά και επάνω στους λοφίσκους που σχηματίζουν έξω από τη φωλιά τους. Τα μεγάλα μυρμήγκια εξαφανίζονται με δυο το πολύ επεμβάσεις. Τα μικρά μυρμήγκια χρειάζονται περισσότερες επεμβάσεις επειδή μετά την πρώτη επέμβαση κάνουν νέες φωλιές και λοφίσκους.  Κατσαρίδες: Σκονίζονται τα φρεάτια, υπόγεια, πατάρια, κάτω από κουζίνες, νεροχύτη, ψυγεία, άλλες συσκευές και γύρω από σωληνώσεις. Ανακατεύοντας στη σκόνη ΓΔ λίγη ζάχαρη άχνη, γίνεται άκρως ελκυστική και διευκολύνεται πολύ η καταπολέμηση.   Σκορπιοί: μέσα ή κάτω από τα μέρη που φωλιάζουν.  Ψύλλοι (μόνο τα τέλεια): Στα σπίτια των κατοικίδιων ζώων και μικρή ποσότητα επάνω στα ζώα. Επίσης στα πουλερικά.

Λαχανικά: Υγρό ή σκόνη ενωρίς το πρωί ή το απόγευμα, αποφεύγοντας τα άνθη για τις μέλισσες. Η πρωινή δροσιά βοηθά στην προσκόλληση της σκόνης. Χώμα για ζαρντινιέρες και γκαζόν: Το κάνει αφράτο, του προσθέτει ιχνοστοιχεία και συγκρατεί υγρασία. Ψεκάζεται και το γκαζόν. Λείμακες (Σαλιγκάρια – Γυμνοσάλιαγκες): Δημιουργείται ένα «φράγμα» σκόνης ΓΔ γύρω από τον κήπο ή τα ευαίσθητα φυτά. Απωθεί και θανατώνει τους λείμακες σε διάστημα μιάς ημέρας. Τους μεγάλους σε μέγεθος, μετά από 2 με 3 ημέρες. Προνύμφες αειθαλών δένδρων και θάμνων. Ψεκασμός φυλλώματος νύχτα ή ενωρίς το πρωί για αποφυγή βλάβης στα ωφέλιμα έντομα. Για το γκαζόν: Σκόνισμα: Αναμιγνύονται ίσα μέρη ΓΔ και καθαρής, στεγνής άμμου (για καλύτερη διασπορά) και με φυσερό, φορώντας μάσκα, σκορπίζεται άφθονη ποσότητα σε όλη την έκταση του γκαζόν. Επαναλαμβάνεται το σκόνισμα κανονικά μετά κάθε κούρεμα, με καθόλου ή ελάχιστον άνεμο και όταν δεν αναμένεται βροχή. Ψεκασμός: Γεμίζεται ο ψεκαστήρας κήπου 250 - 500γρ ΓΔ στα περίπου 4 λίτρα νερό και αναταράσσεται για καλή ανάμιξη. Προστίθενται μερικές σταγόνες υγρού πιάτων για να αιωρούνται τα σωματίδια της ΓΔ στο νερό. Κατά τον ψεκασμό, να ανακινείται συχνά ο ψεκαστήρας. Όταν το υγρό στεγνώσει, αναμένεται λευκό επικάλυμμα στα ψεκασμένα μέρη, αλλά εξαφανίζεται εύκολα με την πρώτη βροχή. Στο έδαφος. Εφαρμοζόμενη η ΓΔ στην επιφάνεια του εδάφους, δεν βλάπτει τους γαιοσκώληκες ούτε τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς που ζουν μέσα στο έδαφος. Τουναντίον, περιέχει ιχνοστοιχεία που ευνοούν το έδαφος όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο, χαλκό, σίδηρο, φώσφορο, ψευδάργυρο, σελήνιο κ.ά. Επίσης διασπά τα σκληρά εδάφη, διευκολύνει τον αερισμό και συγκρατεί την υγρασία τους.  Δένδρα: Αλείφονται (όπως στο ασβέστωμα) οι κορμοί των καρποφόρων δένδρων για τα μυρμήγκια τις ψαλίδες και ξυλοφάγα έντομα. Πολλά έντομα ανεβαίνουν τον κορμό τη νύχτα. Ανακατεύομε συχνά το δοχείο με τον πολτό, καθώς η ΓΔ κατακάθεται εύκολα.

Στο νοικοκυριό

Κοριοί:  Ενώ πλένονται σεντόνια, μαξιλαροθήκες, κουβέρτες, ριχτάρια κλπ. με ζεστό νερό και στεγνώνονται επίσης εν θερμώ , εφαρμόζεται στα στρώματα, τους σομιέδες και τα πλαίσια των κρεβατιών και απομακρύνεται μετά 12 με 24 ώρες. Σκονίζονται επίσης χαλιά, μοκέτες και τα έπιπλα. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται κάθε μήνα, μέχρι να εξαλειφθούν πλήρως οι κοριοί.  # Αναμεμιγμένη με νερό, χρησιμοποιείται ως γυαλιστικό μετάλλων, καθαρίζει μπανιέρα, νιπτήρα, νεροχύτη και στρόφιγγες. # Τοποθετώντας ένα ανοιχτό δοχείο με ΓΔ μέσα στο ψυγείο ή τον καταψύκτη και αλλάζοντάς το κάθε εβδομάδα, δρα ως αποσμητικό. # Για λεκέδες σε χαλιά, τρίβεται ελαφρά επάνω στον λεκέ με βούρτσα, αφήνεται να στεγνώσει και κατόπιν σκουπίζεται.

(Καθώς δεν είναι τοξική, δεν ανησυχούμε εάν περάσουν από πάνω της, παιδιά ή κατοικίδια ζώα.)

Μερικές προφυλάξεις

Αν και η ΓΔ δεν είναι τοξική, εισπνεόμενη συνεχώς και σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα στους πνεύμονες. Γι’ αυτό συνιστάται κατά τη χρήση, μια μάσκα σκόνης ή προσοχή στη φορά του ανέμου. Αποφεύγεται η επαφή με τα μάτια (13).

Επειδή κατά την εφαρμογή ΓΔ ιδίως σε φυτά, είναι δυνατόν να θανατωθούν και ωφέλιμα έντομα, η χρήση της να γίνεται με μέτρο και στον κατάλληλο χρόνο και εφόσον δεν ψεκαστούν ή σκονιστούν τα άνθη, είναι εντελώς ακίνδυνη για τις μέλισσες.

Για να είναι δραστική η ΓΔ, πρέπει να είναι ξηρή. Επειδή ακόμη και η πρωινή δρόσος μπορεί να την κάνει αναποτελεσματική, συνιστάται προσοχή κατά τη χρήση της σε εξωτερικούς χώρους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.  Bent, Edward (2014) “Silicon Solutions” Sestande Editioni, Bergamo, It. pp. 183

2.   Fields, P. et al. (2002) Standardized testing for diatomaceous earth. Proceedings of the Eighth International Working Conference of Stored-Product Protection, York, U.K., July 2002 1

3.  Εpstain, Emm. (1999) Silicon, Ann. Rev. of Plant Physiol. and Plant Mol. Biology, Vol. 50:  641 – 644

4.  Iatrou, S. A., Kavallieratos, N. G., Palyvos, N. E., Buchelos, C. Th. & Tomanovic, S. (2010) Acaricidal Effect of Different Diatomaceous Earth Formulations against Tyrophagus putrescentiae (Astigmata: Acaridae) on stored wheat Journal of Economic Entomology 103(1):190-196. 2010

 5.  Kavallieratos ,N.G., Athanassiou, C.G., Mpakou, F.D., Mpassoukou, A.E. (2007) Factors affecting laboratory bioassays with diatomaceous earth on stored wheat: effect of insect density, grain quantity, and cracked kernel containment. J. Econ Entomol. 2007 Oct; 100(5):1724-31.

6.  Mewis, I. I. & Ulrichs, C. (2001) Action of amorphous diatomaceous earth against different stages of the stored product pests Tribolium confusum, Tenebrio molitor, Sitophilus granarius and Plodia interpunctella. Stored Prod Res. 2001 Apr; 37(2):153-164.

7.  Μπουχέλος, Κ.Θ.  (2013) Προστασία αποθηκευμένων σιτηρών από έντομα με τη χρήση γης διατόμων  Γεωργία – Κτηνοτροφία  τεύχος 5/2013: 46 – 48.

8.   Vayias, B.J., Athanassiou, C.G., Kavallieratos, N.G., Tsesmeli, C.D., Buchelos C. Th. (2006) Persistence and efficacy of two diatomaceous earth formulations and a mixture of diatomaceous earth with natural pyrethrum against Tribolium confusum (Coleoptera: Tenebrionidae) on wheat and maize. Pest Manag Sci. 2006 May; 62(5):456-64.

9.  Wainright, M., Sulamein, A.H.  Silicon and Microbiology Aspects – Overview. Proceedings of the III Silicon in Agriculture Conference, October 22-26, 2005, Uberlândia, Brazil. p. 12)

Ανάλογη αρρογραφία:

Γη Διατόμων

 Γη διατόμων 

Αρθρα του Κ.Μπουχελου

Μια πρόταση για τους φοίνικες

Η «άμπελος του θεού των κεραυνών» και ο καρκίνος

γη διατόμων : το οικολογικό παρασιτοκτόνο και φάρμακο

Η φραγκοσυκιά και το Dactylopius coccus

Ιστορίες φυτων

Λωτός: Η τροφή του Διός

ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ .... ΓΥΑΛΙΝΕΣ !!!

Χρήσιμα δένδρα - Η προσωπίδα (Prosopis spp.)

ΨΕΙΡΕΣ

Σπόροι, τερμίτες και ...παρερμηνείες

Ακάρεα της σκόνης του σπιτιού

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΒΟΤΑΝΩΝ

Πυρίτιο και «γη διατόμων»

Η φαρμακευτική κιτρινόριζα Kουρκουμάς (Curcuma longa)

Κάλαμος ο αρωματικός

Solidago virgaurea (Επουλωτικόν ή Στερρόφυτον)

Ορίγανον το κοινόν = Ρίγανη

Εξωτικά φρούτα Γκουάβα (Psidium guajava)

Κεχρί

Γύρη – γύρη όλοι.....

σχοινόπρασσο

Αλθαία (νερομολόχα ή δενδρομολόχα)

Ξεχασμένα πολύτιμα φυτά Opopanax chironium

Aρτεμισία ή αψινθιά

Τribulus terrestis (Τριβόλι)

Eχῖνος o θεραπευτικός

Hypericum perforatum (Σπαθόχορτο)

Coriandrum sativum (Κορίαννον → Κορίανδρον → Κόλιανδρο)

Chia (Salvia hispanica): οι θαυματουργοί σπόροι των Αζτέκων

ΠΕΡΙ ΤΕΡΜΙΤΩΝ

Κινόα, η Ζέα των Ίνκα

Ρους ο βυρσοδεψικός

Ζέα το αρχαίο δημητριακό

Φασκομηλιά η σωτήριος