Επιστημονική έκθεση για την χλωρίδα στο λόφο του ΦΙΛΟΠΑΠΠΟΥ

Επιστημονική έκθεση για την χλωρίδα στο λόφο του  ΦΙΛΟΠΑΠΠΟΥ 

Μετά από έκκληση της συντονιστική Φιλοπάππου προς ειδικούς επιστήμονες για μια τεκμηριωμένη πραγματογνωμοσύνη σχετικά με την κατάσταση της βλάστηση στου Φιλοπάππου, λάβαμε στις 12/12/08 την παρακάτω υπογεγραμμένη από 6 επιστήμονες έκθεση:

Ο λόφος του Φιλοπάππου είναι ένας χώρος επίκεντρο της αστικής ανάπτυξης της Αθήνας τα τελευταία 3 χιλιάδες έτη. Το μητρικό πέτρωμα του λόφου είναι ο ασβεστόλιθος.

Σήμερα είναι ο νοτιότερος μεγάλος χώρος πρασίνου της πόλης. Είναι σημαντικότατος βιοκλιματικά χώρος αφού αποτελεί το τέλος του συμπλέγματος Υμηττός / Πανεπιστημίου / Πάρκο Συγγρού / Ριζάρειο / Βυζαντινό Μουσείο- Ωδείο, /Εθνικός κήπος / Στήλες του Ολυμπίου Διός, Ακρόπολη, /Φιλοπάππου. Είναι η πιο σημαντική διαδρομή μεταφοράς του δροσισμού στην πόλη από το περιαστικό πράσινο και μείωσης του φαινομένου της θερμικής νησίδας, στο κέντρο της πόλης.

Η χλωρίδα του λόφου έχει καταστραφεί αρκετές φορές κατά την διάρκεια των αιώνων, ενώ τον  τελευταίο αιώνα έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες επαναφύτευσης  του, κυρίως με πεύκα, από διάφορες ενώσεις, οργανώσεις και συλλόγους.

Η πιο σημαντική και οργανωμένη φύτευση έγινε από τον αρχιτέκτονα Α. Πικιώνη κατά την ανάπλασή του το 1955, όπου φυτεύτηκαν ελιές, χρυσελιές, κυπαρίσσια, χαρουπιές, δάφνες, μηδικές, (κυρίως στα πρανή) πικροδάφνες, ακάνθες.

Σήμερα υπάρχουν και πολλά αυτοφυή είδη, όπως κρόκοι και ίριδες ενώ στην ορνιθοπανίδα έχουν φωλιάσει γεράκια και κουκουβάγιες.

Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει σωστή διαχείριση της πανίδας και της χλωρίδας του λόφου.

Πολλοί θάμνοι κλαδεύτηκαν έτσι ώστε να μετατραπούν σε δένδρα ενώ χιλιάδες θάμνοι κόπηκαν για λόγους καθαριότητας και «αισθητικής» κάποιων. Επίσης κάθε έτος για λόγους πυρασφάλειας γίνεται αποψίλωση του λόφου κόβοντας κάθε φυσική αναβλάστηση, και απομακρύνοντας με αυτό τον τρόπο όλη την βιομάζα.

Τα αποτελέσματα είναι μέσα σε λίγα χρόνια ορατά. Η απομάκρυνση του «υπορόφου» και η καταστροφή της φυτοκοινωνίας έχει οδηγήσει στην γρήγορη ξήρανση του ελάχιστου επιφανειακού χώματος πάνω από τον ασβεστόλιθο. Έχει μειωθεί δραματικά η οργανική ουσία που υπάρχει στο έδαφος ενώ σε πολλά σημεία η διάβρωση από την βροχή είναι τόσο μεγάλη, οπότε μπορούμε να μιλάμε για « ξέπλυμα του βράχου » ενώ εκεί που υπάρχει πιο πολύ έδαφος, τα χαντάκια φτάνουν και τα 70 εκατοστά.

Η επιβίωση των δένδρων είναι οριακή ενώ οι απώλειες στα κυπαρίσσια έχουν φτάσει στο 60 %. Σημαντικές ξηράνσεις έχουν ακόμα και οι ελιές από την έλλειψη υγρασίας. Τα τοπία σε πολλά σημεία , κυρίως στα ψηλότερα σημεία, και πίσω από το Αστεροσκοπείο, είναι σχεδόν ερημικά, με δεκάδες υπολείμματα – πρεμνά- δένδρων και η βλάστηση έχει αραιώσει επικίνδυνα.

Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκονται οι περιοχές πάνω από το Κουκάκι, διότι έχουν γίνει λιγότερες κοπές θάμνων αν και έχουν αφαιρεθεί εκατοντάδες μηδικές από τα πρανή του περιφερειακού και υπάρχουν κίνδυνοι κατάρρευσής τους.

Υπάρχει ένδειξη χρήσης τοξικών και καταστροφής πολλών θάμνων και δένδρων- ευτυχώς κάποιοι αναβλαστάνουν- στα όρια της οδού που ενώνει τον Λουμπαρδιάρη με την Δώρα Στράτου. Πολλά διαφορετικά είδη φυτών, όπως πεύκα, κυπαρίσσια, κυπαρίσσια γλαυκά, χαρουπιές, κουμαριές, πικροδάφνες, μυρτιές, δενδρολίβανο έχουν ξεραθεί στην σειρά -όλα στην κάτω πλευρά της οδού-με όλα τα φύλλα πάνω στα κλαδιά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ενώ μερικά παρουσιάζουν και σκάσιμο στους κορμούς.

Ο λόφος σαν φυτοκοινωνία απαιτεί άμεση δράση ώστε να αναστραφεί η κατάσταση. Αν

Χρειάζεται άμεση εκπόνηση διαχειριστικής μελέτης όπου θα οριστούν οι όροι κλάδευσης, φύτευσης, συντήρησης, φυτοπροστασίας, ανάπλασης και προστασίας του υπάρχοντος οικοσυστήματος.

• Να σταματήσει η απαράδεκτη τακτική , όπου η φύτευση και η συντήρηση του χώρου να ορίζεται από ανθρώπους ή επιστήμονες μη γεωτεχνικούς  που δεν έχουν επαρκείς γνώσεις , όπως αρχαιολόγοι.
• Να υπάρξει ένα σχέδιο φυτεύσεων και αντικαταστάσεων των χιλιάδων θάμνων που έχουν κοπεί και αποκατάσταση του έργου φύτευσης του Πικιώνη.
• Επαναλειτουργία και εκσυγχρονισμός συστήματος πυρόσβεσης. Οι νέοι κρουνοί είναι χρήσιμοι αλλά προφανώς είναι η υποδεέστερη λύση από το παλαιότερο σύστημα.

Η διαχείριση του λόφου πρέπει να βασίζεται στους κανόνες της γεωτεχνικής επιστήμης και όχι σε ιδεοληψίες και δοξασίες ή και προσωπικές απόψεις.

Καπάνταης Μανώλης Δασολόγος  Μέλος επιτροπής πρασίνου ΓΕΩΤΕΕ , διευθυντής πρασίνου Δήμου Νίκαιας

Kώστας Τάτσης Γεωπόνος Μέλος επιτροπής πρασίνου ΓΕΩΤΕΕ

Μπαρμπής Νίκος  Γεωπόνος ΕΔΕ

Μέξης Λουκάς Γεωπόνος ΕΔΕ

Κατσογιάννη Σταυρούλα Γεωπόνος Μελετητής

Μπαιρακτάρη Βασιλική Γεωπόνος