Ορίγανον το κοινόν = Ρίγανη

Ορίγανον το κοινόν = Ρίγανη

K. Θ. Μπουχέλος,  Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών

ctbuchelos@yahoo.gr

Αρωματικό ποώδες, πολυετές, και θαμνώδες φυτό ιθαγενές της Μεσογείου και της Κεντρικής Ασίας. Ανήκει στο είδος Origanum vulgare και την Οικογένεια Lamiaceae. Έχει με κορμό ξυλώδη, τα φύλλα έχουν σχήμα ωοειδές, χνουδωτά και σταχτόχρωμα, Τα κλαδιά του σχηματίζουν ανθοφόρες κεφαλές στις άκρες. Ανθίζει από Ιούνιο μέχρι Αύγουστο αναλόγως της περιοχής.

Περίπου το 75% των ειδών της βρίσκονται στην ανατολική περιοχή της Μεσογείου και ελάχιστα στη δυτική, σε μέρη άγονα και άνυδρα και ενώ αγαπάει υπερβολικά τον ήλιο θα τη βρούμε να αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες, ακόμα και σε μείον 25 βαθμούς.

 Αυτό το πολυετές αρωματικό φυτό (φρύγανο), είναι ευρύτατα διαδεδομένο σε όλους τους ξερότοπους της Ελλάδος, αυτοφυές στα πιο άνυδρα και ανεμοδαρμένα βουνά και νησιά της χώρας μας, από την Κρήτη, στη Μακεδονία, στην Πελοπόννησο, ψηλά στον Ταΰγετο και στον Πάρνωνα, και στα περισσότερα νησιά μας. Η άγρια Ελληνική ρίγανη (Origanum vulgare subsp. hirtum), γνωστή εδώ και πολλές χιλιάδες  χρόνια, είναι η καλύτερη στον κόσμο και ένα πολύ καλό μελισσοκομικό φυτό, ιδίως για τις ορεινές περιοχές.

Στην Αρχαία Ελλάδα τη συναντάμε να είναι σύμβολο χαράς και ευτυχίας καθώς τα γαμήλια στεφάνια συνήθιζαν να περιέχουν και κλαδιά ρίγανης αλλά και σαν καρύκευμα στην μαγειρική και σαν ένα από τα βασικότερα και ισχυρότερα  ιάματα.
Είναι το βασικό καρύκευμα των χωρών της Μεσογείου και βασικό συστατικό της Ελληνικής, αλλά και της Ιταλικής κουζίνας.

Σε εργαστηριακές δοκιμές από διάφορα Πανεπιστήμια, έχει αποδειχθεί ότι: οι ιδιότητες της είναι πολλές: Ποια είναι όμως τα συστατικά της με την τόσο μεγάλη βιολογική δράση;

Κυρίως το αιθέριο έλαιό της το ριγανέλαιο. Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης περιέχει δύο κύριες φαινολικές ενώσεις την καρβακρόλη και τη θυμόλη οι οποίες δρουν συνδυαστικά και στις οποίες αποδίδονται οι ισχυρές βιολογικές δράσεις της.

Η αποξηραμένη ρίγανη περιέχει 3 έως 5% αιθέριο έλαιο, σε μερικές δε περιοχές και μόνο στην Ελλάδα, μπορεί να φτάσει και να περάσει το 7%. Οι εξαιρετικά μεγάλες αυτές τιμές βρέθηκαν στην Κρήτη, στην Αμοργό, στο Γύθειο και στη χερσόνησο του Άθω. Τέτοιες υψηλές τιμές δεν έχουν βρεθεί σε καμία άλλη ποικιλία  ρίγανης.

Επιπλέον σε μικρότερες ποσότητες ανιχνεύονται πάρα πολλές ουσίες, όπως  σίδηρος και βιταμίνη C. Η ρίγανη είναι ένα από τα βότανα με το μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C. (565 mg %)

Το ριγανέλαιο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αυτούσιο στο δέρμα με προσοχή ή όταν πρόκειται για μεγάλες περιοχές ή για περιοχές του δέρματος με πληγές, διαλυμένο σε ελαιόλαδο σε αναλογία  1 / 5. Είναι καλό ακόμη και για τους μύκητες των νυχιών. Χρησιμοποιείται επίσης για τον πονόδοντο. Η ρίγανη έχει 12 φορές περισσότερη αντιοξειδωτική δράση από το πορτοκάλι, 30 από την πατάτα και 42 από το μήλο.

Οι ισχυρότατες αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει (ροσμαρινικό οξύ), όταν προστίθεται σε τρόφιμα τα προστατεύει από την οξείδωση και τον οργανισμό μας από τις νιτροζαμίνες οι οποίες είναι καρκινογόνες ουσίες και πόσο δίκιο είχαν οι παλιές μαγείρισσες που ειδικά το κρέας που επρόκειτο να ψήσουν, το μαρινάριζαν με ρίγανη και δεντρολίβανο.
Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες της ρίγανης, του δεντρολίβανου, του δυόσμου, του φασκόμηλου,  βοτάνων τα οποία συνήθως χρησιμοποιούμε για να μαρινάρουμε τα κρέατα, αποδίδονται στα φλαβονοειδή τους: η προσθήκη ρίγανης στο ελαιόλαδο ενισχύει την ήδη ισχυρή αντιοξειδωτική δράση του. Επίσης, η ρίγανη αποτελεί πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, σιδήρου και β-καροτίνης. Οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα, καθιστώντας αρμονικότερη την σχέση ρίγανης - κρέατος.

Διαπιστώθηκε ότι καταστέλλει την παραγωγή των καρκινογόνων μεταβολιτών (των αφλατοξινών) του μύκητα Aspergillus flavus  , σε ποσοστό 95%. Οι αφλατοξίνες βρίσκονται κυρίως σε ξηρούς καρπούς προελεύσεως χωρών με υπερβολική υγρασία (Ιράν, Ινδία), που δεν έχουν πλήρως αποξηρανθεί.

Σήμερα θεωρείται από τις πλέον αξιόλογες αντικαρκινικές ουσίες που απαντούν στις τροφές, με ισχυρή παρεμπόδιση της « ηπατικής μεταστάσεως ».

Να γιατί ο Ιπποκράτης. ο Ασκληπιός , ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και τόσοι άλλοι, υπεδείκνυαν τα βότανα για ένα πλήθος παθήσεων, προτείνοντας για κάθε πάθηση και πρόβλημα την άριστη δυνατή λύση: Γνώριζαν τα μυστικά της υγείας και της ομορφιάς που βρίσκονται κρυμμένα μέσα στα βότανα.

Η ρίγανη είναι εξαιρετικό φάρμακο αλλά δυστυχώς είναι πολύ φθηνή για να ενδιαφέρει τις Φαρμακευτικές  Εταιρείες ... 

Κ. Μ.

αναλογα αρθρα: 

ΡΙΓΑΝΗ

KΡΗΤΙΚΗ ΡΙΓΑΝΗ

χρήση βοτάνων στην παραδοσιακή θεραπευτική

Η καλλιέργεια της ρίγανης