Θέμα πάνελ: Νέοι άνθρωποι, νέες δεξιότητες, νέα εργαλεία, νέα πρότυπα, τάσεις της αγοράς και καινοτομία.
Νέοι άνθρωποι, νέες δεξιότητες, νέα εργαλεία, νέα πρότυπα, τάσεις της αγοράς και καινοτομία, δηλαδή;
Δηλαδή, βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος, μέσω της αξιοποίησης, μη αξιοποιούμενων, σήμερα, παραγωγικών δυνατοτήτων της αγροτικής γης, Το συγκεκριμένο ερώτημα έχει απασχολήσει κατά καιρούς και συνεχίζει να απασχολεί την ΠΕΕΓΕΠ τα τελευταία έτη. Ενημερωτικά, σας αναφέρουμε, ότι η Ένωσή μας, έχει υποβάλει, τις προτάσεις που παρατίθενται πάρα κάτω (και όχι μόνο) , ως υπομνήματα στους 4 τελευταίους Υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης, από τους οποίους, ουδέποτε λάβαμε τον παραμικρό σχολιασμό. Ίσως να ήταν ανάξιες σχολιασμού, αλλά ακόμη και έτσι θα έπρεπε να είχαμε λάβει μια σχετική απορριπτική επιστολή.
«Βελτίωση λοιπόν του αγροτικού εισοδήματος, μέσω της αξιοποίησης δυνατοτήτων που υπάρχουν αλλά μένουν αναξιοποίητες, βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος με αειφορικό και χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος τρόπο, χωρίς σημαντική ανάλωση φυσικών και οικονομικών (αφού δεν υπάρχουν!) πόρων , που θα δημιουργούν υπεραξίες και δυναμική, που θα παράγουν ευκαιρίες απασχόλησης, που θα αξιοποιούν τη μοναδικότητα της Ελληνικής γης.»
Ως Ένωση επαγγελματιών Γεωτεχνικών, ως Γεωτεχνικοί που βιώνουμε την έννοια της επιχειρηματικότητας, τα προβλήματα αλλά και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται μέσα από την αλλαγή (οποιασδήποτε μορφής αλλαγή) του οικονομικού περιβάλλοντος, ως συλλογική επιστημονική, επαγγελματική αλλά και ως κοινωνική οντότητα, θέσαμε το εξής ερώτημα:Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να βελτιωθεί το αγροτικό εισόδημα, τηρουμένων των προϋποθέσεων της αειφορικότητας και ασφαλώς της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών – σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε πως δεν θεωρούμε ότι μπορεί να υπάρξει βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος, μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής, υπό τις παρούσες τουλάχιστον συνθήκες, για τον απλούστατο λόγο ότι, σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, πάντα θα υπάρχει κάποιος που για διάφορους λόγους θα μπορεί να παράγει φτηνότερα.
Επομένως η ανταγωνιστικότητα θα πρέπει να προέλθει, κυρίως, από την υψηλή ποιότητα και την μοναδικότητα του παραγόμενου προϊόντος, από το χαμηλό κόστος της αρχικής επένδυσης, από την δημιουργία υπεραξιών, από την δημιουργία πολλαπλών εναλλακτικών δυνατοτήτων αξιοποίησης κάθε αγροτικής γης (ποικιλοτρόπως, ώστε να αποκλεισθεί η μονοκαλλιέργεια την οποία θεωρούμε όχι μόνο καταστροφική για το περιβάλλον, αλλά και οικονομικά, επικίνδυνη ).
Η πρώτη από τις προτάσεις που διατυπώθηκε και θα μπορούσε να πληροί τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν και στην οποία θα επικεντρωθούμε, σήμερα, είναι η με οικονομικούς (και όχι μόνο) όρους, αξιοποίηση του μοναδικού Ελληνικού Αγροτικού Τοπίου, το οποίο σήμερα είναι είτε ανύπαρκτο είτε κατεστραμμένο και σε κάθε περίπτωση, αναξιοποίητο.
Η αξιοποίηση του Ελληνικού Αγροτικού Τοπίου, είναι μια εξαιρετικά σημαντική - από τεχνική άποψη - δυνατότητα, που λόγω της ποικιλομορφίας του γεωγραφικού ανάγλυφου και του κλίματος της χώρας μας, μπορεί να δώσει υψηλής ποιότητας αποτέλεσμα, μοναδικότητα και συνεπώς σημαντική οικονομική αξία. Η αξιοποίηση του Ελληνικού Αγροτικού Τοπίου, είναι μια σημαντική οικονομική δυνατότητα – χαμηλού κόστους υλοποίησης - που ποτέ δεν αξιοποιήθηκε, ποτέ δεν μελετήθηκε και ποτέ δεν δοκιμάστηκε (παρότι σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις που δοκιμάστηκε, υπήρξαν θετικά αποτελέσματα) . Ας αναλύσουμε όμως, λίγο παραπάνω τις έννοιες
ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
και κατ΄ επέκταση, τις ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΠΑΡΑΞΕΙ Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ αφ΄ αυτού, δίχως να θιγεί (παρ΄ ότι μπορεί να βελτιωθεί) η υφιστάμενη δομή παραγωγής αγροτικών προϊόντων, στοχεύοντας πάντοτε στην βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος.Είναι σαφές ότι το Τοπίο και το Περιβάλλον στις αγροτικές περιοχές (θεωρώντας το, ως σημαντικό κομμάτι του αυθεντικού μακροτοπίου της χώρας, πέραν του αστικού και περιαστικού ελεύθερου χώρου δράσης) , ειδικά σε αυτές που η εκμετάλλευση της αγροτικής γης γίνεται με εντατικό τρόπο, είναι αλλοιωμένο και κατά σημεία πλήρως κατεστραμμένο.
Ανεξάρτητα από το πώς και το γιατί προέκυψε η κατάσταση αυτή, σήμερα αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η αρνητική επίδραση του γεγονότος αυτού, δεν αφορά μόνο στην ποιότητα ζωής των αγροτών και την παραγωγική ικανότητα της γης, αλλά ΚΥΡΙΩΣ στην αδυναμία παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών που θα μπορούσαν να βελτιώσουν το αγροτικό εισόδημα, το περιβάλλον, την ποιότητα των ήδη παραγομένων προϊόντων και συνεπώς, να δημιουργήσουν κίνητρα παραμονής του πληθυσμού στον τόπο καταγωγής του.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσε να βελτιωθεί το αγροτικό εισόδημα;
Με δυο βασικούς οικονομικούς πυλώνες:
i. Την αύξηση της επισκεψιμότητας
ii. Την αύξηση της αξίας της αγροτικής γης (αυτό πρέπει να θεωρείται δεδομένο και να αποτελεί γενικό κανόνα)
Είναι προφανές ότι η μεν αύξηση της επισκεψιμότητας, μπορεί βελτιώσει κατά άμεσο τρόπο, το αγροτικό εισόδημα, μέσω των ευκαιριών απασχόλησης σε νέους τομείς δραστηριότητας που δυνητικά μπορούν να δημιουργηθούν, η δε αύξηση της αξίας της αγροτικής γης, μπορεί να βελτιώσει το αγροτικό εισόδημα κατά έμμεσο τρόπο αφού, αύξηση της αξίας της αγροτικής γης, σημαίνει αύξηση της περιουσίας του αγρότη.
Πως θα μπορούσε να υλοποιηθεί ένα ευρύ, σχέδιο ανάπλασης του Ελληνικού αγροτικού τοπίου;
Η Ένωσή μας, προτείνει τα εξής:
1. Την εκπόνηση κατευθυντήριων προτύπων σχεδιασμού (Corridor Landscape Design Briefs) και προγραμμάτων δενδροφύτευσης όλων των επαρχιακών και των κύριων αγροτικών δρόμων, δημιουργώντας «αισθητικούς πράσινους οπτικούς διαδρόμους σε ολόκληρη τη χώρα».
2.Την εκπόνηση και εφαρμογή ενός εθνικού προγράμματος αειφόρου και υποχρεωτικής δημιουργίας φυτοφρακτών ή σημείων αναφοράς Τοπίου κατά το πρότυπο των “Hedgerows” της Βρετανίας ή των Αγροτικών Τοπίων της Τοσκάνης), με επεμβάσεις εμπλουτισμού, ενίσχυσης και επαναφοράς του «Αυθεντικού Ελληνικού Αγροτικού Τοπίου», με επιλεκτικά φυτικά είδη ενδημικά κατά γεωγραφικά διαμερίσματα, σχεδιασμένο σε αρμονία και σε συνδυασμό με την τοπική παράδοση αλλά και τις πινακίδες γης ενός ενημερωμένου εθνικού αγροτικού κτηματολογίου.
3. Την αποκατάσταση διαταραγμένων τοπίων (π.χ. λατομεία, βιομηχανικές ζώνες, χωματερές κλπ)  |
| Mαλέας |
4. την ανάδειξη τοπικών ιδιαιτεροτήτων (π.χ. ρεματιές, φαράγγια, παραδοσιακούς οικισμούς, περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλους κλπ)
Οι επεμβάσεις αυτές, θα μπορούσαν να συνδυαστούν και να προσαρμοστούν κατάλληλα, στα γεωγραφικά όρια ομογενών εκτάσεων «μονοκαλλιέργειας» ή εκτάσεων φυσικών οικοσυστημάτων και βιοτόπων της χώρας.
Εν τέλει, σκοπός είναι, η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στην ελληνική ύπαιθρο έτσι ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες «τεχνητών βιοτοπικών τοπίων» οι οποίες σε αρκετές περιοχές προϋπήρχαν και χάθηκαν. Στα παράλληλα δε οφέλη, μιας τέτοιας δράσης πρέπει να καταγραφεί η προσέλκυση πανίδας και πτηνοπανίδας (που σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις έχει σχεδόν εξαφανιστεί) η οποία θα υποβοηθήσει την «οικολογική» αγροτική παραγωγή, θα επαναφέρει την ισορροπία των οργανισμών και κατ’ επέκταση θα βελτιώσει και θα οδηγήσει στην βαθμιαία αποκατάσταση της τροφικής αλυσίδας, η οποία διαχρονικά θα συντελεί στην μείωση της χρήσης αγροχημικών και παρασιτοκτόνων, στην μείωση του κόστους παραγωγής και στην παραγωγή ποιοτικότερων προϊόντων.
5.Τον Σχεδιασμό και την υλοποίηση δενδροφύτευσης των εισόδων , των κεντρικών οδών, των πλατειών καθώς και όλων των μικρών αγροτικών πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών, αλλά και τη δημιουργία Περιαστικών Πράσινων Ζωνών (Green Belts) ή Προστατευτικών Πράσινων Συστάδων και Φυτευτικών λοβών σε εγκαταλελειμμένες ή δημόσιες αγροτικές εκτάσεις, που δυνητικά μπορεί να βελτιώσει το τοπικό κλίμα, να προστατεύσει τους οικισμούς από ακραία θερμικά φαινόμενα, ανέμους, θορύβους και πλημμύρες, αλλά και να αποκρύψει ασύμβατες με τους οικισμούς χρήσεις γης (βιομηχανικές δραστηριότητες, κτηνοτροφικές μονάδες, εθνικές οδούς, κλπ).
Τα είδη των φυτών που θα χρησιμοποιηθούν σε αντίστοιχες περιπτώσεις, θα πρέπει να ανήκουν στην τοπική χλωρίδα και μάλιστα να φέρουν τον αντιπροσωπευτικό βοτανικό χαρακτήρα ανά περιοχή (εφόσον έχει αναγνωριστεί πλήρως και καταγραφεί η βιοποικιλοτητά της), τα οποία θα μπορούσε να παράγονται τοπικά με ένα σύστημα συμβολαιακής φυτωριακής δραστηριότητα, από αγρότες της περιοχής σε αγροτεμάχια που αγραναπαύονται ή έχουν αποσυρθεί από την καλλιέργεια και να επιλέγονται με κριτήρια φυτογεωγραφίας (ενδημικά), αντιπυρικής προστασίας, προσαρμοστικότητας, αειφορίας, κλπ.
Η στόχευση είναι προφανής και με άμεσο αισθητικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό αποτέλεσμα. Το αναβαθμισμένο Αγροτικό Τοπίο που θα προκύψει από την δράση αυτή, εκτιμούμε ότι μπορεί άμεσα να το καταστήσει ελκυστικότερο, να βελτιώσει την επισκεψιμότητά του, και να αυξήσει το εισόδημα των κατοίκων.6.Την εκπόνηση πιλοτικών προγραμμάτων ανά περιοχή, τα οποία θα στοχεύουν στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων , οι οποίες θα αξιοποιούν τις δυνατότητες παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και θα συνδέονται με την ντόπια παραγωγή, την ανθρώπινη υγεία και το τοπίο (λ.χ. Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, εκπαίδευση, αγροτουρισμός, πολιτισμός, κλπ).
Παράλληλα θα μπορούσε να δημιουργηθούν, σε κάθε αγροτική περιοχή, ανοικτοί χώροι, υψηλών περιβαλλοντικών προδιαγραφών (που θα αναδεικνύει την μοναδικότητά της και το μικροτοπίο της). Οι χώροι αυτοί, θα μπορούσαν να γίνουν ενδιαφέροντα σημεία αναφοράς και χώροι εκδηλώσεων και προβολής προϊόντων και υπηρεσιών που παράγει και θα μπορεί να επιδεικνύει η κάθε περιοχή 7. Την εκπόνηση πιλοτικών προγραμμάτων, στα οποία θα συμμετάσχουν οι αγρότες, για την παροχή υπηρεσιών συνδεδεμένων με επεμβάσεις στο τοπίο και θα είναι συνυφασμένες με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής (π.χ. κατασκευή αθλητικών κέντρων, γηπέδων γκολφ, εκτροφείων θηραμάτων, θεματικών πάρκων, αποκατάσταση και επαναφορά διαταραγμένων οικοσυστημάτων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και πυρκαγιές, κλπ).
8.Την μελέτη και κατασκευή δικτύου περιπατητικών μονοπατιών που θα συνδέουν περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, κατά μήκος των οποίων μπορούν να αναπτυχθούν πλήθος δραστηριοτήτων, που θα προσφέρουν:
i) Τόσο κατά τη κατασκευή τους, όσο και κατά την (διαρκή) συντήρησή τους θέσεις εργασίας,
ii) Αύξηση της επισκεψιμότητας των μη αστικών περιοχών – αγροτικών περιοχών με προφανή οφέλη,
iii) Πρόσβαση και προστασία σε περιοχές που σήμερα, δεν είναι εφικτή.
Βέβαια ίσως όλα όσα προαναφέραμε να ακούγονται υπερβολικά και ανέφικτα από άποψη κόστους, ενδεικτικά όμως σας αναφέρουμε ότι :
Το κόστος κατασκευής μιας δενδροστοιχίας (λ.χ. σε ένα αγροτικό δρόμο, στα όρια του καλλιεργήσιμου τμήματός του) και με την παραδοχή ότι ο αγροτικός πληθυσμός θα συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης τοπίου είναι :
1 δέντρο / 6 μέτρα , συνεπώς 330 δέντρα/ χλμ. δηλαδή περίπου 10.000 €/χλμ. δρόμου, δηλαδή 10.000.000 € / 1000 χλμ. αγροτικών – επαρχιακών δρόμων .
Αν δε, προσθέσουμε σε αυτό το ποσό 30%ν για τις δαπάνες διαμόρφωσης των εισόδων και των πλατειών, των χωριών και των κωμοπόλεων, το συνολικό ποσό είναι της τάξης των 13.000.000 € για 1000 χλμ, αγροτικών και επαρχιακών δρόμων. Όσο περίπου κόστισε κάθε χιλιόμετρο του οδικού άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης. Αλλά αντιλαμβάνεστε, πόση έκταση καλύπτει ένα δίκτυο 1000 χιλιομέτρων αγροτικών – επαρχιακών δρόμων ; Περίπου τη μισή Θεσσαλία!
Από που μπορεί όμως να προέλθει η χρηματοδότηση ;
Γιατί όχι από την νέα ΚΑΠ;;
Αλλά και αν ακόμη θεωρήσουμε ότι μια τέτοια δαπάνη δεν είναι επιλέξιμη στο τρέχον ή το επόμενο ΕΣΠΑ , γιατί όμως δεν θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από τον καινούργιο φόρο στα χωράφια , ώστε να καταστεί ανταποδοτικός και ίσως πιο ανεκτός ;
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος είναι καταδικασμένη να αποτύχει , ακόμη και αν έχει επαρκή χρηματοδότηση σε περίπτωση που:
α) Δεν δημιουργηθούν γραφεία παροχής υπηρεσιών αγροτικής ανάπτυξης, επανδρωμένα όχι μόνο από γεωτεχνικούς επιστήμονες, αλλά και επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων που θα ασχολούνται με θέματα τουρισμού, όπως και με θέματα βιομηχανικών τροφίμων, διαιτολογίας, κλινικής διατροφής, προώθησης προϊόντων και marketing, κλπ.
Θεωρούμε δε, ότι τα γραφεία αυτά θα πρέπει να κατανέμονται, όχι ανά νομό ή επαρχία, αλλά ανά υδρολογική λεκάνη και όπου αυτό καθίσταται δυνατό, κατά προϊόν ή ομάδα προϊόντων και υπηρεσιών τοπικής σημασίας.
β) Δεν οργανωθούν και υλοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα:
• Που θα στοχεύουν στην προαγωγή της επιχειρηματικότητας κυρίως των νέων αγροτών.
• Που θα στοχεύουν στην απόκτηση γνώσεων σε θέματα χρηματοδότησης επιχειρηματικών δράσεων, σχεδιασμού, διοίκησης και οργάνωσης αγροτικών επιχειρήσεων σε ολόκληρο το φάσμα δραστηριοτήτων (προϊόντα και υπηρεσίες) που μπορεί να προσφέρει η Ελληνική Ύπαιθρος.
• Που θα στοχεύουν στην πολύπλευρη και αειφορική εκμετάλλευση του συνόλου των παραγωγικών δυνατοτήτων που του δίνει η γη, η φύση, ο πολιτισμός, και η κοινωνία, περιθωριοποιώντας συνεπώς τις παρασιτικές εκείνες δυνάμεις που μεσολαβούν στην διαδρομή των προϊόντων και υπηρεσιών προς τον καταναλωτή.
• Που θα στοχεύουν, εν τέλει στην μετεξέλιξη του αγρότη, σε επιχειρηματία . Σε επιχειρηματία που θα αντέχει στο χρόνο, που δεν θα χαρίζει το προϊόν ή τις υπηρεσίες του, αλλά που ταυτόχρονα που θα σέβεται τον καταναλωτή, που θα εκμεταλλεύεται κάθε παραγωγική ικανότητα της γης του χωρίς να την ληστεύει.
Για την ΠΕΕΓΕΠ
Μ. Στογιάννος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου