Κουκουναριά .Ένας καρπός Κέρδους

Κουκουναριά .Ένας καρπός Κέρδους

Ενα δέντρο η καλλιέργεια του οποίου μπορεί να προσφέρει ένα επιπλέον εισόδημα χωρίς ιδιαίτερες φροντίδες και με σχεδόν μηδενικό κόστος είναι η γνωστή κουκουναριά.

Πρόκειται για ένα δέντρο που αναπτύσσεται εύκολα στη χώρα μας, αλλά επειδή δεν αξιοποιείται εισάγουμε το κουκουνάρι από χώρες του εξωτερικού, όπως η Τουρκία και η Ισπανία.
Η κουκουναριά καλλιεργείται συστηματικά στη Τουρκία και την Ισπανία για την παραγωγή καρπών, το γνωστό κουκουνάρι, που χρησιμοποιείται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική. Στην Τουρκία, συγκεκριμένα και ιδιαίτερα στην περιοχή τριγύρω από την Πέργαμο, οι λόφοι καλύπτονται με φυτείες κουκουναριάς σε ευρύ φυτευτικό σύνδεσμο ώστε να δένδρα να καρποφορούν.
Η κουκουναριά μπορεί να καλλιεργηθεί σχεδόν σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές της χώρας. Στην Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη και απαντάται κυρίως στις ακόλουθες περιοχές: Δυτική Πελοπόννησος, Κρήτη, Ιος, Νάξος, Σκιάθος, Λέσβος, Σάμος, Ρόδος, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, ακτές Στερεάς Ελλάδας, Εύβοια, Χαλκιδική, Αθως. Στα Κύθηρα και στην Κέρκυρα είναι καλλιεργημένη όπως και σε κάποιες άλλες περιοχές.

Η κουκουναριά φθάνει συνήθως τα 15-20 μ. σε ύψος. Εχει χαρακτηριστική ομπρελοειδή μορφή με κοντό κορμό και στρογγυλή επίπεδη κορυφή. Ο φλοιός είναι χοντρός, καστανοκόκκινος, βαθιά χαραγμένος από φαρδιές, κατακόρυφες πλάκες. Εχει ευλύγιστες βελόνες σε δέσμες των δύο, μήκους 10-20 εκατ.
Τα νεαρά δέντρα έχουν διαφορετικές βελόνες μήκους 2-4 εκατ. με γλαυκοπράσινο χρώμα.
Οι σπόροι
Οι κώνοι είναι ωοειδείς έως σφαιρικοί, μεγάλοι με μήκος 8-15 εκατ. και χρειάζονται 36 μήνες για να ωριμάσουν. Οι σπόροι είναι μεγάλοι, μήκους 2 εκατ. περίπου, ανοιχτοκάστανοι με μια μαύρη επίστρωση που φεύγει εύκολα. Τα 3ετή ώριμα κουκουνάρια ανοίγουν την άνοιξη του τρίτου έτους αμέσως μόλις αρχίζει να ανεβαίνει η θερμοκρασία και απελευθερώνουν τους σπόρους.
Ο επιμήκης στο σχήμα κουκουναρόσπορος, που προέρχεται από τους κώνους των πεύκων, εκτιμάται από πολύ παλιά για τη μαλακή και σχεδόν κρεμώδη υφή του, τη γλυκιά και απαλή γεύση του και το ελαφρύ ρητινώδες άρωμά του.
Οι κουκουναρόσποροι συλλέγονται συνήθως με τα χέρια. Η γεύση τους συχνά θυμίζει εκείνη του αμύγδαλου, αν και είναι πιο ρητινώδης και πιο πικάντικη.
Το γεγονός ότι τα σπέρματα της κουκουναριάς είναι εδώδιμα έχει συντελέσει στην καλλιέργεια του είδους ήδη από τα αρχαία χρόνια και συνεπώς στην εισαγωγή του σε διάφορες περιοχές από τον άνθρωπο. Αυτό καθιστά δύσκολο τον ακριβή προσδιορισμό της φυσικής του εξάπλωσης.
Η πιο πιθανές περιοχές προέλευσης είναι η Ανατολία, ο Λίβανος και η Ιβηρική χερσόνησος. Στην Ισπανία έχουν βρεθεί κώνοι και κομμάτια από ξυλάνθρακα P. pinea σε παλαιολιθικούς οικισμούς ηλικίας 50.000 ετών. Πέρα από τη Μεσογειακή λεκάνη, που είναι ο φυσικός χώρος εξάπλωσής της, έχει εισαχθεί με επιτυχία στην Αργεντινή και στη Ν. Αφρική.
Στην αγορά βρίσκουμε ελληνικούς -σε πολύ μικρές ποσότητες- από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάρτιο και ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα, οπότε έχουν και μεγάλη ζήτηση.
Ομως οι μεγαλύτερες ποσότητες κουκουναρόσπορου που διακινούνται στην ελληνική αγορά εισάγονται από την Τουρκία, την Ισπανία και την Κίνα, συνήθως τα Χριστούγεννα που έχουν μεγάλη ζήτηση. Τρώγονται ωμοί ή ψημένοι και χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική.

Μηδενικό κόστος, έως 650 € η απόδοσή της
H στρεμματική απόδοση της κουκουναριάς μπορεί να φτάσει τα 650 ευρώ τον χρόνο, μια διόλου ευκαταφρόνητη απόδοση για μια καλλιέργεια η οποία έχει σχεδόν μηδενικό κόστος, καθώς δεν ξεπερνάει τα 60 ευρώ ανά στρέμμα. Η κουκουναριά συνιστάται να καλλιεργείται σε:

• Περιοχές κατά μήκος της παραλιακής ζώνης σε βαθιά αμμώδη εδάφη.

• Σε κάθε περιοχές με υψόμετρο όχι μεγαλύτερο από 200 μ. όπου το κλίμα είναι ήπιο.

Φυτείες που προορίζονται για παραγωγή σπόρου πρέπει να φυτεύονται σε φυτευτικό σύνδεσμο 6 Χ 6 μ. και ευρύτερο. Από το 5ο έτος και μετά, σταδιακά, θα πρέπει να κλαδεύονται τα χαμηλότερα κλαδιά ώστε τα δένδρα να πάρουν το φυσικό τους ομπρελόμορφο σχήμα.
Η κουκουναριά καρποφορεί από το 8ο-10ο έτος. Σε ηλικία 15 ετών κάθε δένδρο παράγει περί τους 100 κώνους ετησίως με 60 βρώσιμους σπόρους έκαστος, ενώ σε ηλικία 25 ετών μπορεί να φθάσει τους 200 κώνους με 80 βρώσιμους σπόρους.
Η στρεμματική παραγωγή επομένως σε ηλικία 15 ετών και με φυτευτικό σύνδεσμο 6 Χ 6 μ. (28 δένδρα ανά στρέμμα) μπορεί να φθάσει τους 17 χλγ. αποφλοιωμένο σπόρο, ενώ σε ηλικία 25 ετών τους 45 χλγ.
Η τρέχουσα τιμή του κουκουναριού στην αγορά είναι 42 ευρώ ανά κιλό.
Με τρέχουσα τιμή παραγωγού στα 15 ευρώ ανά κιλό, η ετήσια στρεμματική απόδοση μπορεί να φθάσει τα (εισόδημα παραγωγού):

• 250 ευρώ σε ηλικία 15 ετών.

• 650 ευρώ σε ηλικία 25 ετών.

Εγκατάσταση φυτείας
Το κόστος εγκατάστασης φυτείας κουκουναριάς είναι χαμηλό. Τα δενδρύλλια (2ετή ή 3ετή) δεν κοστίζουν περισσότερο από 2 ευρώ το τεμάχιο και με τα 28 δενδρύλλια στο στρέμμα το κόστος του φυτευτικού υλικού ανέρχεται το πολύ στα 56 ευρώ ανά στρέμμα.
Εάν ο επενδυτής αποφασίσει να κατασκευάσει φράκτη και να εγκαταστήσει αρδευτικό δίκτυο για να αρδεύει αδαπάνως τα πρώτα 5 χρόνια, το κόστος είναι χαμηλό και γνωστό από άλλες καλλιέργειες.
Αποφλοίωση σπόρων
Οι μηχανές αποφλοίωσης των σπόρων είναι εύκολα διαθέσιμες και φθηνές. Εξάλλου δεν χρειάζεται ο κάθε παραγωγός να διαθέτει δική του μηχανή. Τέτοια θα διαθέτει ο έμπορος ο οποίος θα εμπορεύεται μεγάλες ποσότητες σπόρου.
Επιδότηση για επενδυτές
Η κουκουναριά περιλαμβάνεται στον κατάλογο δένδρων των Κανονισμών δάσωσης των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης και επιδοτείται.
Κάθε κοινοτικό πλαίσιο στήριξης εμπεριέχει έναν κανονισμό δάσωσης. Ετσι το Β΄ ΚΠΣ συνοδεύτηκε από τον Κανονισμό 2080/92, ενώ το Γ΄ ΚΠΣ από τον Κανονισμό 1257/2001. Παραμένουν σε εκκρεμότητα οι λεπτομέρειες του κανονισμού για το επόμενο πλαίσιο στήριξης. Η διάρκεια των κανονισμών και ως εκ τούτου η δέσμευση των επενδυτών είναι 20ετής. Οι επενδυτές οι οποίοι εντάσσονται στους κανονισμούς επιδοτούνται εφάπαξ με ένα σεβαστό ποσό το οποίο καλύπτει τη δαπάνη εγκατάστασης της φυτείας, ενώ επιδοτούνται και σε ετήσια συχνότητα, με μικρότερο ποσό, για τη συντήρησής της. Οι επενδυτές, ανάλογα με την περιοχή όπου βρίσκονται τα αγροτεμάχιά τους, έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν από έναν αρκετά πλούσιο κατάλογο δασικών δένδρων.
Στους προηγούμενους κανονισμούς η πλειονότητα των επενδυτών φύτεψε ψευδακακία.
Εν όψει εφαρμογής του νέου Κανονισμού δάσωσης, ας έχουν υπόψη τους οι υποψήφιοι επενδυτές πως καλλιεργώντας κουκουναριά (εάν ενδείκνυται για την περιοχή τους) επιτυγχάνουν:

• Μια φυτεία που δεν προσβάλλεται από ασθένειες και έντομα.

• Δεν χρειάζεται ιδιαίτερες φροντίδες πέρα από πότισμα τα πρώτα μερικά χρόνια έως ότου τα δέντρα να εγκατασταθούν και έλεγχο της υποβλάστησης έως ότου «κλείσει» η φυτεία.

• Εξασφαλίζουν πέραν της επιδότησης ένα επι­­πλέον «ουκ ευ­κα­τα­­­φρό­­νητο» ετήσιο εισόδημα.

Δενδρύλλια διατίθενται σε όλα τα ελληνικά φυτώρια.
Σύμβολο ανδρισμού και γονιμότητας
Η κουκουναριά είναι ένα είδος μεσο­γεια­κού πεύκου που αναπτύσσεται στη Νότια Ευρώπη. Μάλιστα, αποτελεί το πιο κοινό καλλωπιστικό είδος πεύκου στην Ιταλία. Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές της χώρας μας. Δημιουργεί δάση στη Δυτική Πελοπόννησο, αλλά χρησιμο­ποι­είται σε αναδασώσεις και ως καλλωπιστικό στα νησιά μας (γνωστή η τοποθεσία «Κουκουναριές» στη Σκιάθο), τη Χαλκιδική και ακόμη και στη Β. Ελλάδα, όπου βέβαια οι κλιματεδαφικές συνθήκες είναι κατάλληλες. Προτιμά αμμώδη, βαθιά και όξινα εδάφη, κοντά στη θάλασσα, ενώ αποφεύγει τα πολύ συμπαγή, αργιλώδη. Είναι φωτόφι­λο είδος και μάλιστα περισ­σότερο από όλα τα είδη των ελληνικών πεύκων.
Το κουκουνάρι καταναλωνόταν ευρέως στην Ευρώπη και την Ασία, από την Παλαιολιθική κιόλας περίοδο. Οι αρχαίοι Ελληνες και οι Ρωμαίοι εκτιμούσαν την πλούσια θρεπτική αξία του και ίσως αυτός ήταν ο λόγος που το θεωρούσαν και σύμβολο ανδρισμού και γονιμότητας. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, μάλιστα, συνήθιζαν να σερβίρουν ένα είδος μπισκότου με κουκουνάρι που είχε ως κύριο στόχο την ενίσχυση των ερωτικών επιδόσεων.
Ο κουκουναρόσπορος είναι πλούσιος σε πρωτεΐνες και ωμέγα – 3 λιπαρά οξέα, που είναι ευεργετικά για το καρδιαγγειακό σύστημα. Ακόμη, είναι πλούσια πηγή βιταμινών, φυτικών ινών, φολικού οξέως, ασβεστίου, φωσφόρου και σιδήρου και μπορεί να λειτουργήσει και ως συμπλήρωμα διατροφής, χάρη στην υψηλή ενεργειακή του αξία. Σημειώνεται ότι 100 γραμ. κουκουναρόσπορου ισοδυναμούν με 570 θερμίδες. Η αρχική καταγωγή της κουκουναριάς είναι η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Βό­ρεια Αφρική. Καλλιεργείται συστηματικά εδώ και 6.000 χρόνια για τους εδώδιμους σπόρους της, τους οποίους εμπορεύονταν οι άνθρωποι από τα αρχαία χρόνια.

κηπος στην Ελαφόνησο

Πέτρα, ξύλο, Βραχόκηπος

Μια μικρή όαση μπροστά,   και πίσω  από το σπίτι

βραχοκηπος Κωνοφόρων www.topiodomi.gr

Ποιος δεν θέλει να δημιουργήσει ένα βραχόκηπο, δημιουργώντας ένα πραγματικά εντυπωσιακό χώρο?

Ένας κήπος με βράχια  αποτελεί απομίμηση της φύσης σε ένα αλπικό τοπίο ή μια σάρα ή μία πλαγιά σε ένα ελληνικό νησί, στην οποία ανακατέλαβε ο οικότοπος  με πανίδα και με σωστούς  φυτικούς συνδυασμούς μία αισθητική απόλαυση . Νερό, πέτρα, ξύλο, τα φυτά - αλλά και το φως, είναι τα πραγματικά στοιχεία σχεδιασμού. Κάτω από ένα βραχόκηπο πρέπει να κατασκευαστεί μια υπόβαση για καλή αποστράγγιση του νερού ειδικά σε βραχόκηπους κωνοφόρων ή αρωματικών  κακτοειδών και  ανθεκτικών  στην ξηρασία φυτών. Αποτελείται κυρίως από πέτρα, βότσαλα, χαλίκια ή και κάρβουνα που σκεπάζονται με γεωύφασμα.

Βραχόκηπος τριέτης με φοινικοειδή www.topiodomi.gr

 Θεωρητικά, θα πρέπει να κατασκευαστεί σε  μια πλαγιά, η οποία είναι  στην ιδανική περίπτωση, στα νότια ή νοτιοδυτικά. Αν δεν έχουμε πλαγιά δημιουργούμε ένα ανάγλυφο Έτσι προσφέρει τις καλύτερες συνθήκες ανάπτυξης των φυτών. Ένας  πολυετής βραχόκηπος αυξάνεται καλά  σε ένα τέτοιο χώρο, ενώ τα αλπικά πολυετή συχνά απαιτούν υψηλό επίπεδο οικοτόπου και, συνεπώς, ως επί το πλείστον  κατασκευάζονται σε βοτανικούς κήπους.

Κατά τη διάρκεια του 20ου Αιώνα οι βραχόκηποι ήταν πολύ δημοφιλείς. Με την αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης υπάρχει η ανάγκη για φυσικά τοπία και  αυτό φαίνεται και στον σχεδιασμό «φυσικών»  κήπων με  ενδημικά φυτά, με φυσικά υλικά και φυτικά  περίτεχνα σύνολα   

Κήπος στο Ανω Σούλι

Εάν θέλετε να δημιουργήσετε το δικό σας βραχόκηπο, θα πρέπει να έχετε γνώσεις (υπάρχουν αρκετά πολύ καλά βιβλία), με την κατάλληλη θέση, υλικά και μεθόδους   σχεδιασμού. Σε κάθε περίπτωση, βοηθά να καθίσετε  με ένα γεωπόνο, αρχιτέκτονα τοπίου, που θα καταγράψει τις ανάγκες σας, τις διαθέσεις σας και τις δυνατότητες του χώρου σας.

Συνήθως τους ορίζουμε  από το μέγεθος των τεσσάρων έως έξι  τετραγωνικών μέτρων που για μία αστική οικία είναι πολύ καλά. Το σημαντικότερο είναι να είναι στην σωστή κλίμακα με τον χώρο που τοποθετείται και αυτός καθορίζει το μέγεθος. Παρ 'όλα αυτά, «το μικρό είναι όμορφο» θα είναι ένα σύνθημα για έναν  βραχόκηπο.

βραχόκηπος στον Άλιμο  σχήματος νεφρού με αρωματικά και κωνοφόρα
www.topiodomi.gr

 Κατ 'αρχήν, θα πρέπει να αποφεύγουν να χρησιμοποιούμε διαφορετικούς μορφές και τύπους πετρωμάτων. Το μέγεθος των λίθων θα πρέπει να είναι σε αναλογία με το μέγεθος του κήπου. Είτε τετράγωνος ή στρογγυλός, ή σε σχήμα νεφρού –που συνήθως χρησιμοποιώ- αυτό είναι θέμα γούστου.

βραχοκηπος που παιζει ρολο αναβαθμίδας
www.topiodomi.gr

 Αν θέλουμε μπορούμε  να ενσωματώσουμε,  ένα ρυάκι, βότσαλα , ενώ ο τυπικός βραχόκηπος συνήθως  είναι πλαισιωμένος με πέτρες της περιοχής. Οι πάρα πολλές πέτρες συχνά φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα και αντί για φυσικός δείχνει σαν σωρός μπάζων. Πρέπει να έχουν την αίσθηση «νησιών» σε μία φυτική θάλασσα που καλύπτει το έδαφος…

Η φαντασία στο σχεδιασμό  βραχόκηπων είναι σχεδόν απεριόριστη.  Καλή δουλειά.

Κώστας Τάτσης

για πληροφορίες΄2106017403 ή       .              www.topiodomi.gr

Οικιακά και αστικά τοπία
για μια οικολογική κατοικία και γειτονιά

 (Από τον Γιάννη Γερόπουλο)

Οι πληροφορίες αυτές δεν ενδιαφέρουν μόνο τους ειδικούς σχεδιαστές, χωροτάκτες, μηχανικούς κλπ. αλλά ενδιαφέρουν τον καθένα μας. Αφορμή για τη σύντομη αυτή αναφορά στάθηκε ένα κείμενο του αμερικανικού US Department of Energy (USDE). Τα στοιχεία που παρατίθενται ειδικά για τις βορειοαμερικανικές συνθήκες δεν παύουν να έχουν ενδεικτική σημασία για τη δική μας περιοχή. Η διαμόρφωση των οικιακών και αστικών τοπίων είναι ένα βήμα στην πορεία μας από μια ενεργοβόρο κοινότητα - όπου η λύση του ατομικού προβλήματος επιβαρύνει το συλλογικό οικολογικό πρόβλημα - προς μια οικολογικά αποδεκτή κοινότητα χαμηλών εισροών.

Μέρος Α΄: Τοπία για εξοικονόμηση ενέργειας

Θέλετε να εξοικονομήσετε ενέργεια για την κατοικία σας με φτηνές και αισθητικά ενδιαφέρουσες μεθόδους; Η σωστή φύτευση δέντρων, θάμνων, αμπελιού, χλόης και φρακτών είναι μια απάντηση. Η αρχιτεκτονική τοπίου μπορεί να είναι η καλύτερη μακροπρόθεσμη επένδυση για τη μείωση του κόστους θέρμανσης και ψύξης, ενώ συγχρόνως φέρνει και άλλες βελτιώσεις στη γειτονιά σας.

Ένα σχεδιασμένο τοπίο θα μειώσει δραστικά το κόστος ενέργειας για το καλοκαίρι και τον χειμώνα, θα προστατέψει το σπίτι σας από τον χειμερινό άνεμο και τον ήλιο του καλοκαιριού, θα μειώσει την κατανάλωση του νερού, των καυσίμων και των άλλων μέσων διατήρησης της βλάστησης που θέλετε και θα βοηθήσει στον περιορισμό του θορύβου και της αερορρύπανσης.

Τοπία στη διάρκεια του χρόνου

Η προσεκτική χωροθέτηση δέντρων μπορεί να σημαίνει 25% μείωση της οικιακής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη. Λογισμικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν από την USDE πρόβλεψαν ότι η σωστή τοποθέτηση τριών μόνο δέντρων δίνει μια μέση μείωση κόστους ενέργειας ενός νοικοκυριού 100-250 δολαρίων το χρόνο. Κατά μέσο όρο, ένα καλά σχεδιασμένο οικιακό τοπίο παρέχει μια εξοικονόμηση ενέργειας που προσφέρει απόσβεση της αρχικής επένδυσης σε λιγότερο από 8 χρόνια. Π.χ. ένα φυλλοβόλο δέντρο 2,4 μέτρων ύψους (αν το αγοράσετε έτοιμο) κοστίζει όσο ένα παραπέτο για ένα μεγάλο παράθυρο και θα σάς γλιτώσει όχι λίγα χρήματα για ψύξη, ενώ θα δώσει και κάποιον ήλιο το χειμώνα για θέρμανση και φως.

Το καλοκαίρι

Πρέπει να έχετε παρατηρήσει τη δροσιά στα πάρκα, σε σύγκριση με τους διπλανούς δρόμους της πόλης. Η σκίαση και η εξατμισιδιαπνοή (η διαδικασία με την οποία ένα φυτό δίνει υγρασία) μειώνει τη θερμοκρασία μέχρι και 5 βαθ. Κελσίου. Ένας μεγάλος πλάτανος μπορεί να δώσει στην ατμόσφαιρα μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα μέχρι 15 τόνους νερού! Επειδή ο κρύος αέρας είναι βαρύτερος και μένει στο έδαφος, η θερμοκρασία του αέρα κάτω από τα δέντρα είναι μέχρι 14 βαθμούς χαμηλότερη από ότι πάνω από την κόμη τους. Μελέτες του Lawrence Berkeley Laboratory έδειξαν ημερήσιες μέσες θερμοκρασίες αέρα 2-3 βαθ. Κελσίου χαμηλότερες σε γειτονιές με δέντρα από ότι σε γειτονιές χωρίς δέντρα. Ένα καλά σχεδιασμένο τοπίο μπορεί να σημαίνει μείωση ενέργειας για ένα απροστάτευτο σπίτι κατά 15-50%. Μια μελέτη στην Pennsylvania ανέφερε μείωση κόστους κλιματισμού της τάξης του 75% για μικρά λυόμενα σπίτια.

Το χειμώνα

Εάν η θερμοκρασία του αέρα είναι -12 βαθ. Κελσίου και η ταχύτητα του ανέμου 32 χιλ/ώρα, το «ενεργό κρύο» είναι -31 βαθ. Κελσίου. Τα δέντρα, οι φράχτες και τα άλλα γεωγραφικά στοιχεία του χώρου μπορούν να χρησιμεύσουν ως ανεμοφράχτες. Μια μελέτη στην South Dakota έδειξε ότι οι ανεμοφράχτες στα βόρεια, δυτικά και ανατολικά του σπιτιού μειώνουν την κατανάλωση καυσίμων κατά 40%. Τα σπίτια με ανεμοφράχτες που βρίσκονταν μόνο στην κατεύθυνση από όπου έρχεται ο άνεμος, είχαν μείωση 25% σε σχέση με παρόμοια αλλά απροστάτευτα. Αν ζείτε σε τόπο με ισχυρούς χειμερινούς ανέμους, ένα σχεδιασμένο οικιακό τοπίο μπορεί να μειώσει τους χειμωνιάτικους λογαριασμούς σας περίπου κατά το ένα τρίτο.

 Τοπία για καθαρότερο περιβάλλον

Εκτεταμένη βλάστηση, με δέντρα κυρίως, και διαμόρφωση τοπίου με βάση το τοπικό κλίμα σημαίνει σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον. Τα δέντρα και η βλάστηση γενικά ελέγχουν την διάβρωση των εδαφών, προστατεύουν τα υδατικά αποθέματα, δίνουν τροφή, δίνουν οικοφωλεές και βιοτόπους για την άγρια ζωή, απορροφούν το θόρυβο, φιλτράρουν την ατμόσφαιρα καθώς απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα και αφήνουν οξυγόνο. Η National Academy of Sciences εκτιμά ότι στις αστικές περιοχές της Αμερικής μπορούν να φυτευθούν 100 εκατομ. μεγάλα δέντρα και ότι, πέραν του ότι θα έπαιρναν χρώμα οι σκοτεινές αστικές περιοχές, αυτό θα σήμαινε μια ετήσια μείωση ενέργειας 50 δισεκ. κιλοβατώρες, δηλαδή το 25% των 200 δισεκ. κιλοβατωρών που καταναλώνουν κάθε χρόνο τα κλιματιστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό θα σήμαινε επίσης μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατά 32 εκατομ. μετρικούς τόνους το χρόνο και μείωση κόστους παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές 3,5 δισεκ. δολάρια το χρόνο (με μέσο όρο 0,07 δολ/κιλοβατώρα). Και ας μην ξεχνάμε ότι η χρήση των κλιματιστικών αποτελεί αποφυγή του ατομικού προβλήματος με ταυτόχρονη επιδείνωση του συλλογικού προβλήματος της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και του πλανήτη, επειδή στην θερμότητα που αποβάλλεται έξω από τον κλιματιζόμενο χώρο προστίθεται και η ενέργεια που καταναλώνεται από τις συσκευές (πολύ περισσότερο αν συνυπολογίσουμε και το αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο της κατασκευής της τεχνολογίας).

Μερικά είδη δέντρων, θάμνων και χλόης απαιτούν λιγότερο νερό από άλλα. Μερικά έχουν ορισμένες επιθυμητές ιδιότητες (π.χ. ύψος) και απαιτούν λιγότερη φροντίδα. Με όλα αυτά, μειώνετε τα καύσιμα, το νερό, το χρήμα και τον χρόνο σας για περιποιήσεις, ποτίσματα κλπ. Επίσης, τα μηχανήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Κλίμα και περιοχή

Κλίμα

Στις ΗΠΑ υπάρχουν γενικά 4 κλιματικές ζώνες: ήπιο κλίμα, ξηροθερμικό, θερμό και υγρό και ψυχρό. Οι στρατηγικές διαμόρφωσης τοπίου για εξοικονόμηση ενέργειας εξαρτώνται από την περιοχή στην οποία ζείτε. Αναφέρονται αυτές παρακάτω κατά περιοχή και με σειρά σπουδαιότητας.

Ήπιο κλίμα:
 Μεγιστοποίηση της θέρμανσης από τον ήλιο τον χειμώνα. 
 Μεγιστοποίηση σκίασης το καλοκαίρι. 
 Απομάκρυνση των χειμερινών ανέμων από τα κτίρια. 
 Οδήγηση της καλοκαιρινής αύρας προς το σπίτι.

Ξηροθερμικό: 
 Σκίαση οροφών, τοίχων και παραθύρων. 
 Επιτρέψτε τους καλοκαιρινούς ανέμους να φτάνουν σε ένα σπίτι που δροσίζεται με φυσικό τρόπο. 
 Εμποδίστε ή αλλάξτε την κατεύθυνση των ανέμων μακριά από ένα σπίτι με τεχνητό κλιματισμό.

Θερμό και υγρό: 
 Οδηγείστε τα αεράκια του καλοκαιριού προς το σπίτι. 
 Μεγιστοποιείστε την καλοκαιρινή σκίαση με δέντρα που επιτρέπουν την διείσδυση του χειμωνιάτικου ήλιου με χαμηλή γωνία. 
 Αποφύγετε κοντά στο σπίτι βλάστηση που απαιτεί συχνό πότισμα.

Ψυχρό: 
 Για προστασία του σπιτιού από τους κρύους χειμερινούς ανέμους, χρησιμοποιείτε πυκνούς ανεμοφράχτες. Σημειώστε ότι όσο κοντύτερα στο σπίτι βρίσκεται ένας ανεμοφράχτης, τόσο πυκνότερος πρέπει να είναι. 
 Αφήστε τον χειμερινό ήλιο να φτάνει τα νότια παράθυρα. 
 Σκιάστε τα νότια και τα δυτικά παράθυρα και τοίχους από τον απευθείας καλοκαιρινό ήλιο, στην περίπτωση που η ζέστη του καλοκαιριού δημιουργεί πρόβλημα. 

Μικροκλίμα

Αυτό είναι το κλίμα που άμεσα περιβάλλει το σπίτι σας. Αν το σπίτι είναι σε μια νότια πλαγιά που δέχεται τον ήλιο, μάλλον πρέπει να έχει ένα ζεστό μικροκλίμα ακόμα κι αν ζείτε σε μια δροσερή περιοχή. Κι αν ζείτε σε μια περιοχή θερμή και υγρή, το σπίτι σας ίσως βρίσκεται σε ένα ευχάριστο μικροκλίμα λόγω της άφθονης σκιάς και της ξηρής αύρας. Σώματα νερού που βρίσκονται κοντά μπορεί να αυξάνουν την υγρασία της περιοχής ή να μειώνουν την θερμοκρασία του αέρα. Το μικροκλίμα του σπιτιού σας μπορεί να είναι περισσότερο ηλιόλουστο, σκιερό, με ανέμους, ήρεμο, βροχερό, με χιόνια, υγρό ή ξηρό από τις μέσες συνθήκες του τόπου. Όλοι αυτοί οι παράγοντες βοηθούν στον προσδιορισμό των φυτών που θα μεγαλώσουν ή δεν θα μεγαλώσουν στο μικροκλίμα σας.

Η περιοχή και ο σχεδιασμός

Ένα σπίτι καλά προσανατολισμένο και καλά σχεδιασμένο δέχεται τον χειμερινό ήλιο με τη χαμηλή γωνία πρόσπτωσης, απομακρύνει τον καλοκαιρινό σκληρό ήλιο και ελαχιστοποιεί την ψυκτική δράση των χειμερινών ανέμων. Αν χτίζετε ένα σπίτι, λάβετε υπόψη τον προσανατολισμό του. Στο βόρειο ημισφαίριο, είναι συνήθως καλύτερα να τοποθετείται ο επιμήκης άξονας του σπιτιού στη ανατολική-δυτική διεύθυνση. Ο μακρύτερος τοίχος με τη μέγιστη επιφάνεια παραθύρων πρέπει να έχει πρόσωπο τα νότια ή τα νοτιοανατολικά. Οι τοίχοι που βλέπουν στο βορρά και τη δύση πρέπει να έχουν λιγότερα παράθυρα, μια και αυτοί δέχονται τους επικρατούντες βόρειους ανέμους. Τα βόρεια παράθυρα βλέπουν λίγο ήλιο.

Ίσως μπορείτε να σχεδιάσετε και να προσανατολίσετε το νέο σας σπίτι με τρόπο ώστε να μεγιστοποιείτε την επίδραση των φυσικών πλεονεκτημάτων της περιοχής σας και να ελαχιστοποιείτε τα μειονεκτήματα. Παρατηρείστε με προσοχή την έκθεση στον ήλιο, τον άνεμο και το νερό. Επίσης παρατηρείστε την θέση και την εγγύτητα κτιρίων, φραχτών, σωμάτων νερού, δέντρων και γης (γήπεδα, χλόη κλπ.) και εκτιμείστε τις πιθανές επιδράσεις. Τα κτίρια δίνουν σκιά και προστασία από τον άνεμο. Οι φράχτες και οι τοίχοι εμποδίζουν ή οδηγούν τον άνεμο. Τα σώματα νερού κάνουν πιο ήπιες τις θερμοκρασίες αλλά από την άλλη αυξάνουν την υγρασία και παράγουν αντηλιά. Τα δέντρα δίνουν σκιά, εμποδίζουν τους ανέμους ή οδηγούν τους ανέμους. Η ακάλυπτη γη δίνει ή απορροφά θερμότητα, ανάλογα με το αν έχει χρωματισμό ανοικτό ή σκούρο.

Αν το σπίτι σας είναι ήδη χτισμένο, καταγράψτε τα υπάρχοντα προβλήματα και χρησιμοποιείστε τις ακόλουθες ιδέες για να ελαχιστοποιήσετε τα προβλήματά σας.

Σκίαση

Η αναγκαιότητα των κλιματιστικών προκύπτει από την είσοδο της ηλιακής θερμότητας μέσα από τα παράθυρα και την απορρόφησή της από την οροφή. Η σκίαση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος να ελαττώσουμε την είσοδο της θερμότητας του ήλιου. Σωστή χρήση της σκιάς σημαίνει να ξέρουμε το μέγεθος, το σχήμα και τον χώρο της σκιάς που κινείται πίσω από το αντικείμενο που σκιάζει. Να θυμάστε ότι τα σπίτια των ψυχρών περιοχών ίσως να μην υπερθερμαίνονται ποτέ από τον ήλιο.

Τα δέντρα ποικίλουν στο μέγεθος, την πυκνότητα του φυλλώματος και το σχήμα της κόμης. Με τα φυλλοβόλα δέντρα μπλοκάρουμε την ηλιακή θερμότητα το καλοκαίρι και συγχρόνως δεν εμποδίζουμε πολλή από αυτήν τον χειμώνα. Για να έχουμε συνεχή σκιά ή και να μπλοκάρουμε τους ισχυρούς ανέμους, υπάρχουν τα αειθαλή δέντρα και θάμνοι.  

Τα φυλλοβόλα δέντρα με ψηλή και πλατειά κόμη (φύλλα και κλαδιά) μπορούν να φυτευτούν στα νότια του σπιτιού σας για να δώσουν τη μέγιστη σκίαση της οροφής το καλοκαίρι. Τα δέντρα με κόμη που φτάνει χαμηλά στο έδαφος είναι καλύτερα για την δυτική πλευρά, όπου η σκιά είναι χρήσιμη μέχρι τις χαμηλές γωνίες πρόσπτωσης το απόγευμα. Τα δέντρα δεν πρέπει να φυτεύονται στις νότιες πλευρές σπιτιών που έχουν ενεργά ή παθητικά συστήματα θέρμανσης από τον ήλιο και βρίσκονται σε ψυχρά κλίματα, επειδή έτσι θα μπλοκάρεται ο χειμερινός ήλιος.

Ένα φυλλοβόλο δέντρο δίπλα στο σπίτι σας θα αρχίσει να σκιάζει τα παράθυρα από τότε που θα αποκτήσει ύψος 2-2,5 μέτρων. Ανάλογα με το είδος και το σπίτι, θα σκιάσει την οροφή σε 5-10 χρόνια. Αν έχετε κλιματιστικό, λάβετε υπόψη ότι η σκίαση της συσκευής μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της κατά 10%.  

Τα δέντρα, οι θάμνοι και τα φυτά εδαφοκάλυψης σκιάζουν το έδαφος και την γη γύρω από το σπίτι. Αυτό μειώνει την εκπομπή θερμότητας και δροσίζει τον αέρα πριν αυτός φτάσει τους τοίχους και τα παράθυρα. Βάλτε έναν μεγάλο θάμνο ή σειρά θάμνων για να σκιάσετε έναν διάδρομο. Βάλτε έναν φράχτη που θα σκιάζει ένα μονοπάτι. Βάλτε μια κληματαριά πάνω από ένα πλακόστρωτο.

Τα κλήματα μπορούν να σκιάσουν έναν τοίχο από τον δεύτερο χρόνο τους. Ένα πλέγμα με αναρριχώμενα κλήματα μπορούν να σκιάσουν την περίμετρο του σπιτιού και από την άλλη να αφήνουν το αεράκι κάτω από την σκιαζόμενη περιοχή.

Θάμνοι που θα φυτευτούν κοντά στο σπίτι γρήγορα θα μεγαλώσουν και μπορούν να σκιάσουν τους τοίχους και τα παράθυρα σε λίγα χρόνια. Όταν ωστόσο η υγρασία είναι ένα πρόβλημα, μην βάζετε κοντά στο σπίτι φυτά με πυκνό φύλλωμα. Τα σωστά σπίτια στα υγρά κλίματα αφήνουν τον άνεμο να κυκλοφορεί γύρω, ώστε το σπίτι και το γύρω έδαφος να είναι σχετικά ξηρό.

Προστασία από τον άνεμο

Μια κατάλληλη διαμόρφωση του τοπίου μπορεί να σημαίνει εξαίρετη προστασία από τον άνεμο και σημαντική μείωση ενέργειας για θέρμανση. Τα οφέλη θα γίνονται μεγαλύτερα όσο τα δέντρα και οι θάμνοι μεγαλώνουν. Οι καλύτεροι ανεμοφράχτες σταματούν τον άνεμο κοντά στο έδαφος με τη χαμηλή τους κόμη.

Τα αειθαλή δέντρα και οι μικροί και μεγάλοι θάμνοι στα βόρεια και βορειοδυτικά είναι οι συνηθέστεροι ανεμοφράχτες. Συχνά φυτεύονται σε μίξη, ώστε να κόβουν τον άνεμο από το έδαφος μέχρι ένα μεγάλο ύψος. Επίσης αειθαλή δέντρα σε συνδυασμό με έναν τοίχο, φράχτη ή ανάχωμα (φυσικό ή τεχνητό) μπορούν να αλλάζουν την κατεύθυνση του ανέμου ή να τον σηκώνουν πάνω από το σπίτι. Μη φυτεύετε τα αειθαλή πολύ κοντά στη νότια πλευρά του σπιτιού στην περίπτωση που έχει σημασία η θέρμανση από τον χειμερινό ήλιο.

Ένας ανεμοφράχτης μειώνει την ταχύτητα του αέρα για μια απόσταση περίπου 30 φορές το ύψος του ανεμοφράχτη. Αλλά για μέγιστη προστασία, φυτέψτε τον ανεμοφράχτη σας σε μια απόσταση από το σπίτι 2-5 φορές το ύψος των ώριμων δέντρων.

Αν το χιόνι συσσωρεύεται στην περιοχή σας, φυτέψτε χαμηλούς θάμνους στην προσήνεμη πλευρά του ανεμοφράχτη. Θα παγιδεύουν το χιόνι πριν φτάσει στο σπίτι σας.

Επιπλέον, οι μικροί και μεγάλοι θάμνοι και οι κληματαριές δίπλα στο σπίτι δημιουργούν χώρους ακίνητου αέρα που μονώνουν το σπίτι χειμώνα και καλοκαίρι. Φυτέψτε ώστε να υπάρχει ένα κενό το λιγότερο 30 εκατοστών μεταξύ των αναπτυγμένων φυτών και των τοίχων.

Οι καλοκαιρινοί άνεμοι κυρίως τη νύχτα μπορούν να δροσίσουν το σπίτι αν το αερίζουν. Ωστόσο, εάν είναι θερμοί και το σπίτι έχει κλιματιστικά όλο το καλοκαίρι, τότε ίσως πρέπει να μην κυκλοφορούν αυτοί οι άνεμοι κοντά στο σπίτι.

Με βέλη σχεδιάστε τις γωνίες του ήλιου και των επικρατούντων ανέμων για χειμώνα και για καλοκαίρι. Γραμμοσκιάστε τις επιφάνειες που θέλουν σκίαση ή προστασία από τον άνεμο.

Με βέλη δείξτε πού θέλετε η θέα να διατηρηθεί ή να εμποδιστεί. Βάλτε τα σημεία που θέλετε να προστατέψετε από θορύβους. Δείξτε τις περιοχές όπου το ύψος ή το πλάτος πρέπει να είναι περιορισμένο, όπως κάτω από γραμμές ηλεκτρικού ή στα πλαϊνά διαδρόμων.

Δείξτε τα σημεία της αυλής που έχουν πρόβλημα κατακράτησης νερών. Μερικά φυτά δεν αγαπούν εδάφη που δεν στραγγίζονται καλά, για άλλα ισχύει το αντίθετο. Βάλτε την υπάρχουσα βλάστηση. Συνεκτιμήστε την αντικατάστασή τους αν είναι γέρικα ή άρρωστα και το αν δίνουν καλή σκιά ή προστασία από ανέμους.

Ίσως να θέλετε να ενισχύσετε τα όρια της περιουσίας σας ή να περιορίσετε τον θόρυβο από έναν δρόμο. Μπορεί να γίνει ένας ζωντανός φράχτης από πυκνή βλάστηση. Ανάλογα με τη θέση και τη χρήση, μπορεί να είναι ψηλός ή κοντός, πλατύς ή στενός, ανοιχτός ή πυκνός. Υπάρχουν είδη φυτών πολύ κατάλληλα για φράχτες.

Περιοχές με χλόη που δεν θα χρησιμοποιηθούν για καθιστικά ή για παιχνίδι μπορούν να μετατραπούν σε ξηροτοπικές περιοχές. Η ξηροτοπία είναι μια τεχνική τοπίου που κάνει χρήση βλάστησης που αντέχει στην ξηρασία και επιβιώνει με τη βροχή και την εδαφική υγρασία. Με την μετατροπή συμβατικής πρασιάς σε τέτοια εναλλακτική, θα έχετε εξοικονόμηση ενέργειας και νερού.

Αν μένετε σε αστική περιοχή με μικρές αυλές και κλειστές γειτονιές, ίσως η αυλή του γείτονά σας να είναι το καλύτερο μέρος για ένα δέντρο που θα σκιάσει τα νότια παράθυρά σας. Και η δική σας αυλή ίσως είναι το καλύτερο μέρος για τον δικό του ανεμοφράχτη. Ίσως η συμμετοχή του γείτονα στο δικό σας σχέδιο να ωφελήσει όλους.

Όσο περισσότερο καθορίζετε τους στόχους σας και εξοικειώνεστε με τα χαρακτηριστικά της αυλής σας - τα παρόντα και τα επιθυμητά - τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η επιτυχία.

Περιοδικό "Νέα Σελήνη"
Επιμέλεια - Επεξεργασία: Γιάννης Γερόπουλος, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος
http://www.oikoen.gr/selides/landscape.htm

Λαχανόκηπος: ντομάτες, αγγουράκια, πιπεριές

Στον κήπο μου έχω δημιουργήσει ένα μικρό λαχανόκηπο. Πέρυσι οι τομάτες, τα αγγουράκια και οι πιπεριές παρόλο που αναπτύχθηκαν πολύ δεν έδωσαν πολλούς καρπούς. Μήπως χρειάζονται κλάδεμα; Συνήθως η μεγάλη βλαστική ανάπτυξη των φυτών σε βάρος της καρποφορίας οφείλεται σε υπερβολική αζωτούχο λίπανση. Τα λαχανικά απαιτούν εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία και ο εμπλουτισμός του λαχανόκηπου με compost είναι σχεδόν απαραίτητος. Οι τομάτες, τα αγγούρια και οι πιπεριές συνήθως δεν απαιτούν επιπλέον λίπανση. Σε ότι αφορά το κλάδεμα: κάποια λαχανικά όπως οι τομάτες, μπορούν να κλαδευτούν ως εξείς: Απομακρύνονται κάποιοι βλαστοί που δεν έχουν άνθη ή καρπούς και οι λαίμαργοι βλαστοί με γρήγορη ανάπτυξη. Στους λεπτούς βλαστούς αραιώνονται τα άνθη, ώστε το φυτό να μπορέσει να δέσει και να ωριμάσει όλους τους καρπούς. Στο αγγούρι μπορεί να περιοριστεί ο κύριος βλαστός πάνω από το τέταρτο φύλλο, για να ενισχυθεί η ανάπτυξη νέων βλαστών. Η πιπεριά δεν χρειάζεται κλάδεμα. Πηγη:.gardenguide.gr για πληροφορίες, συμβουλές     2130043272         ή         www.bioprasino.gr

 

ΑΝΘΙΣΜΈΝΕΣ ΚΕΡΑΣΙΈΣ

Είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι υπάρχουν μέρη σαν κι αυτό μέσα στην πόλη, όμως υπάρχουν!
Αυτή η πανέμορφη γειτονιά που είναι γνωστή και ως «Η λεωφόρος των ανθισμένων κερασιών», βρίσκεται στη Βόννη της Γερμανίας. Ο 20χρονος φωτογράφος Marcel Bednarz στον οποίο ανήκει η φωτογραφία, λέει ότι μόλις για δύο με τρεις εβδομάδες οι κερασιές βρίσκονται σε αυτό το υπέροχο στάδιο άνθησης

Βέβαια η Ιαπωνία κραταει τα ηνία γιατί αυτή η μέρα ειναι η μόνη αργία των Ιαπώνων.

WWW.BIOPRASINO.GR

Νερό και Κήπος.

islamic garden

Στην εξωτερική σχεδίαση  και στην ιστορία της αρχιτεκτονικής τοπίου έχει πάντα στοιχεία νερού γιατί είναι και κυριολεκτικά   ζωτικής σημασίας για τη «ζωή» και μας κάνει να νιώθουμε ευχάριστα δίνοντας ένα αίσθημα ευφορίας.. Οι παραδοσιακοί  ιστορικοί κήποι όπως στην ισλαμική παράδοση, συνήθιζαν να έχουν στοιχεία νερού σαν συντριβάνια, πηγές, ρυάκια, λίμνες και άλλες επινοήσεις πρόσβασης στο νερό πέρα από το αναγκαίο για την άρδευση των φυτών

κηποτεχνία στον Αγ Φλώρο Μεσσηνίας

Ακόμα και στην Περσία και την Μέση Ανατολή οι κήποι ήταν  «σπάνιοι παράδεισοι», καταφύγια δίπλα σε άγονες περιοχές.. Το στοιχείο νερού συμβολίζει την πηγή της ζωής και την αφθονία  και σε συνδυασμό με τα μεγάλα δέντρα που προκαλούν δέος αλλά και σκιά,  θάμνους με χρώμα, τα άνθη που επιθυμούν τα μάτια μας, όπου  όλες οι αισθήσεις  λειτουργούν. Σημαντικό στο σχεδιασμό είναι και το παιχνίδι του φωτός με το νερό, το πράσινο «σπήλαιο» της σκιάς και ήχους μικρών ρεμάτων

Πηγες Παμισου Μεσσηνιας 

            Η χρήση του νερού σε κήπους σήμερα μας έρχεται από την αρχαία «κηποτεχνία». Αυτοί οι κήποι, στέρνες, στις αυλές της αρχαίας Ρώμης, το ποταμάκια στους Ισλαμικούς περίβολους  με κήπους, τους κάθετούς κήπους-χείμαρρους της Αναγέννησης στην Φλωρεντία και το μεγαλειώδες τοπίο της γαλλικής κηποτεχνίας Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το νερό έπαιξε ένα συμβολικό ρόλο. Απαλύνει, διεγείρει, αντικατοπτρίζει την  εξέλιξη του ουρανού, παρέχει οριοθέτηση σε  κομβικά σημεία και μονοπάτια και διαδρομές της ροής του.

κατασκευή στην Εκάλη www.topiodomi.gr

Τα στοιχεία ύδατος χρησιμοποιούνται συχνά για να ορίσουμε ένα κυρίαρχό άξονα που  προσφέρει ευκαιρία για στοχασμό και ξεκούραση μετά από μια κουραστική ημέρα στην σύγχρονη πόλη. Προσφέρει στο μάτι και την ψυχή χαλάρωση στην διέγερση της σύγχρονης ζωής  
        Αυτό που κάνει το νερό τόσο ξεχωριστό είναι ότι μπορεί να λειτουργήσει σε οποιαδήποτε κλίμακα. Ανάλογα το μέγεθος του χώρου μπορούμε να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε ακόμα και πολύ μικρά στοιχεία λιμνούλες που παράγουν της απαραίτητη αίσθηση και ήχο, ένα νούφαρο. 

κηπος στον Αλιμο www.topiodomi.gr

Για μεγαλύτερα μεγέθη μπορούμε πλέον να κατασκευάσουμε και «φυσικές λίμνες πισίνες» όπου μπορούν να επενδυθούν με ξύλο, πέτρα, υδρόβια φυτά, να δώσουμε κίνηση και ήχο. Ένα οικολογικό παράδεισο όπου και θα κολυμπούν ασφαλώς οι χρήστες.

φυσική πισίνα www.topiodomi.gr

Οι επιλογές, σχήματα, δυνατότητες, πλέον πολλές και η φαντασία ελεύθερη για σχεδιασμό ανάλογα τον χώρο , την διάθεση και τις ανάγκες των χρηστών

Κώστας Τάτσης

για πληροφορίες΄2106017403 ή       .              www.topiodomi.gr από όπου προέρχονται και οι περισσότερες φωτογραφίες κατασκευών