Το παρόδιο πράσινο και ο ρόλος του στην ασφάλεια των δρόμων.

Γράφει ο Κώστας Κασσιός, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, Αρχιτέκτων Τοπίου-Δασολόγος

Αλήθεια πόσες φορές όταν βρεθήκαμε στο εξωτερικό και οδηγούσαμε σε ευρωπαϊκούς δρόμους –ακόμα και στο Μεσογειακό Νότο- δεν απολαύσαμε και χαρήκαμε οπτικά το πράσινο και το σχεδιασμό του στους δρόμους αυτούς.

Και πόσες φορές δεν αναλογιστήκαμε γιατί τάχα να μην έχουμε και εμείς το ίδιο ή παραπλήσιο στους δρόμους μας ? 

Δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι το ωραίο αυτό πράσινο που ξεκουράζει το μάτι του οδηγού και που κρατάει αμέριστο τα ενδιαφέρον του συνοδηγού δεν έγινε ούτε τυχαία ούτε και χωρίς δαπάνη εγκατάστασης αλλά και συντήρησης.

Ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση του παρόδιου πρασίνου αποτελεί ένα σοβαρό τεχνικό αντικείμενο για το σχεδιασμό και την κατασκευή ενός δρόμου –ανεξάρτητα της κατηγορίας- που θα πρέπει έγκαιρα και υπεύθυνα να μελετάται και εξετάζεται.

Ας δούμε αναλυτικά γιατί το παρόδιο πράσινο θα πρέπει να τυγχάνει της δέουσας προσοχής απ’ το ξεκίνημα του σχεδιασμού ενός δρόμου και τι προσφέρει στην ασφάλεια και στην εύρυθμη λειτουργία ενός δρόμου.

Το παρόδιο πράσινο λοιπόν σταθεροποιεί τα απότομα πρανή των δρόμων και προστατεύει το έδαφος από διαβρώσεις και ολισθήσεις.

Διακόπτει τη μεταφορά της χιονοστιβάδας στο δρόμο ενώ διακρατεί και παροχετεύει τα νερά της απορροής.

Το ψηλό παρόδιο πράσινο –δεντροστοιχίες- δρα ως αντιανεμικός μανδύας σε  εντατικούς πλάγιους ανέμους και έτσι προστατεύει τα κινούμενα οχήματα από μια επικίνδυνη πλάγια ώθηση.

Σε περίπτωση επικράτησης ψυχρών ανέμων προστατεύει το οδόστρωμα από παγετούς που όμως αν το πράσινο δεν έχει σχεδιασθεί σωστά τότε ενδεχόμενα να δημιουργηθούν ψυχρά κοιλώματα –τούνελ-που καθιστούν επικίνδυνο το οδόστρωμα.

Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται προσεκτική σπουδή του τοποκλίματος του δρόμου (επικρατούντες τοπικοί  άνεμοι, η  φορά τους , η συχνότητά τους ,η έντασή τους  κ.λ.π.) ,η σωστή επιλογή του είδους των φυτών (κύρια φυλλοβόλα), η πυκνότητα φύτευσης και  η  διάταξή της .

Το παρόδιο πράσινο δρα κύρια και όταν ο δρόμος διέρχεται  από αστικές ζώνες ως ηχομονωτικό πέτασμα  αλλά , ως διακρατητής των αεριών ρύπων αλλά και  φίλτρο για τους παραγόμενους ρύπους των οχημάτων.

Ακόμα το πράσινο, ανάλογα με το σχεδιασμό του (θάμνοι σε πρώτο πλάνο και δέντρα πίσω)  κύρια σε επικίνδυνα σημεία του δρόμου δρα σε περιπτώσεις ατυχημάτων –εκτροπής από  το οδόστρωμα- ως απορροφητικό της πρόσκρουσης πέτασμα (cushion) και μειώνει τα θανατηφόρα ατυχήματα.

Η επιλογή των ειδών για το παρόδιο πράσινο, οι τρόποι διάταξης και εγκατάστασής του και η αναγκαία υποδομή συντήρησής του θα πρέπει να ακολουθούν μερικά από τα παρακάτω κριτήρια όπως:

Αποφεύγουμε  να εγκαθιστούμε σε περιοχές των δρόμων με επικίνδυνες στροφές φυτά που ανθοφορούν με λουλούδια με θερμά χρώματα όπως κίτρινο, κόκκινο, καφέ, γιατί αυτά αποσπούν την προσοχή του οδηγού.

Δεν εγκαθιστούμε  σε παρόδιο πράσινο φυτά που έχουν βελόνες ή αγκάθια (π.χ. πυράκανθους, σπαρτά κ.λ.π.) γιατί διακρατούν και δύσκολα μετά καθαρίζονται, πλαστικά ,αντικείμενα ή άλλα σκουπίδια.

Για αποφυγή κινδύνου φωτιάς –ιδιαίτερα στα δικά μας κλίματα- αποφεύγουμε να τοποθετούμε κοντά στο δρόμο είδη φυτών εύφλεκτων όπως  –πευκοειδή, θάμνους με αιθέρια έλαια κ.λ.π.- Αν όμως αυτό απαιτηθεί τότε  εγκαθιστούμε  τα είδη αυτά σε απόσταση ασφαλείας απ’ το δρόμο ενώ στην ενδιάμεση απόσταση βάζουμε  τα λιγότερα εύφλεκτα  θαμνώδη είδη (π.χ. μπούζι).

Επειδή δε το παρόδιο πράσινο μπορεί να γίνει μία οπτική όαση για τον οδηγό και συνεπιβάτη θα πρέπει να σχεδιάζεται σωστά από επαγγελματίες Αρχιτέκτονες Τοπίου.

Έτσι ανάλογα με τον τύπο του δρόμου και  την επιτρεπόμενη ταχύτητα το μήκος σχεδιασμού με τον ίδιο  τύπο φυτών (δενδροστοιχίες) θα πρέπει να ποικίλει. Π.χ. όσο οι ταχύτητες είναι μεγαλύτερες τόσο αυξάνεται το μήκος της δενδροστοιχίας με τα ίδια είδη ώστε να παρέχεται επαρκής χρόνος για τον οδηγό να αναγνωρίζει τη βλάστηση σε χρώμα και φόρμα και συχνά και υφή, βασικά χαρακτηριστικά των παρόδιων φυτεύσεων.

Γενικά αποφεύγουμε την πολλαπλή εναλλαγή φυτών σε μικρό μήκος και τη διάταξή  τους ‘ δίκην…παρατεταγμένων στρατιωτών.. εν σειρά  ‘!!!

Ακόμα στις μεγάλες οδικές αρτηρίες και όταν το τοπίο που διέρχεται ο δρόμος είναι ενδιαφέρον και ωραίο τότε αφήνουμε ‘’ ανοίγματα θέας’’ δηλ. ανοίγματα χωρίς φυτά  και σε μήκος που να ποικίλει ανάλογα της ταχύτητα που επιτρέπεται.

. Π.χ.σε  δρόμους για μεγάλες ταχύτητες, το άνοιγμα που δίνεται  θα είναι μεγάλο π.χ  > 100 μ ,.ώστε   να παρέχεται επαρκής χρόνος στον οδηγό με ασφάλεια  να το προσλαμβάνει. Αν η ταχύτητα είναι μικρή τότε το άνοιγμα  χωρίς φυτά προς το ωραίο τοπίο του δρόμου   θα είναι μικρότερο .

Τέλος ειδική φροντίδα πρέπει να καταβάλλεται ώστε τα παρόδια .φυτά να προσφέρουν εποχικότητα (χρώμα), οσμές ευχάριστες ,οπτικές εμπειρίες στον οδηγό ώστε να ξεκουράζεται το μάτι  του και η διαδρομή να  του γίνεται ευχάριστη.

Για το ενδιάμεσο πράσινο των διαχωριστικών νησίδων θα πρέπει να είναι ένα πράσινο ικανό, ώστε το βράδυ να διακόπτει τα φώτα των αντίθετα διερχομένων οχημάτων και να το αποτελούν φυτά με χρώματα  φυλλώματος ή άνθους όπως (π.χ. πικροδάφνες, αγγελικές κ.α.)

Δεν συνιστώνται φυτά με φυλλώματα που μπορεί να προκαλέσουν μικροζημιές στα σχήματα π.χ. παχύφυτα κακτοειδή ή  φοινικοειδή, κ.α  ή και φυτά ευαίσθητα στην αέρια ρύπανση και  στα άλατα των δρόμων.

Τέλος η συντήρησή των φυτεύσεων  συνιστά μία σημαντική παράμετρο για μια   πετυχημένη εγκατάσταση παρόδιας βλάστησης.

Επιβάλλεται η άμεση φροντίδα όταν τα φυτά του δρόμου υποστούν προσβολές από μύκητες ή. έντομα και τέλος η άρδευσή τους το καλοκαίρι είναι επιβεβλημένη.

Ένα σωστά σχεδιασμένο και εγκαταστημένο παρόδιο πράσινο καθιστά τον δρόμο ασφαλή, ευχάριστο για οδηγούς και συνεπιβάτες, προστατευτικό για τα οχήματα και προπάντων οικονομικό για την διατήρησή του.

Θα πρέπει δε να γνωρίζουν οι ‘επαΐοντες’(φορείς ανάθεσης και κατασκευής), ότι το παρόδιο πράσινο συνιστά  σοβαρό κομμάτι στην  ασφάλεια και ομαλή λειτουργία ενός δρόμου  και ότι σχεδιάζεται, εγκαθίσταται και συντηρείται από ειδικούς επιστήμονες και κατασκευαστές  και όχι από απλούς  εργολάβους  ή αυτοσχέδιους κηποτέχνες.

Καθηγητής Κώστας Κασσιός